DOI Artikel:
Dobrowolski, Tadeusz: Ze studiów nad ikonografią patrona rycerstwa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0053
FOLIA HISTO RIAE ARTIUM, T. IX (1973)
TADEUSZ DOBROWOLSKI
ZE STUDIÓW NAD IKONOGRAFIĄ PATRONA RYCERSTWA
Przedmiotem tej pracy są trzy obrazy z lat
1450-1520. Dwa z nich, typowe zabytki malarstwa
cechowego, należą do późnego gotyku, trzeci,
zachowując reminiscencje gotyckie, wykazuje sta-
nowczą przewagę elementów renesansu w wersji
północnej. Wszystkie są utworami malarstwa tabli-
cowego, to znaczy posiadają podobrazia drewniane.
Wszystkie też należą do szkoły krakowskiej, dokład-
niej : dwa malowidła gotyckie należą do niej na pewno,
obiekt renesansowy najprawdopodobniej. Najstarszy
z owych zabytków malarstwa znajduje się we Lwo-
wie, dwa w Krakowie. Wszystkie są w zasadzie
znane, lecz niedokładnie, i nie zawsze określane
w sposób właściwy. O niektórych wspomniał już
autor tej pracy w swoich poprzednich publikacjach,
ograniczając się jednak do zakomunikowania niemal
jednym zdaniem wyników swych badań, a więc
bez uwzględnienia poprzedzających owe wyniki
przesłanek, które czytelnik znajdzie dopiero w tej
oto pracy.
Wybór trzech omówionych na tym miejscu
tablic został dokonany trochę na zasadzie przypadku,
ale i dlatego, że, jak się rzekło, dotychczas niewiele
o nich wiemy. W związku z tym ich bliższa analiza
powinna dostarczyć zwykłego przyczynku do wiedzy
o polskim malarstwie, szczególnie cechowym; bo
trzeba będzie ustalić ich datę oraz związać je z od-
powiednim kręgiem stylistycznym, pracownią lub
indywidualną twórczością odszukanego artysty. Ba-
dane dzieła winny też rzucić światło na zjawisko
zmienności treści ikonograficznych i w ogóle malar-
stwa w wąskich granicach lat siedemdziesięciu.
ukazanej na przykładzie trzech malowideł o wspól-
nym temacie hagiograficznym. Przemiany te, do-
konane w ramach wspólnego tematu fabularnego
powinny się zarysować wyraziście i ukazać łatwo
uchwytne różnice stylistyczne.
★
•* ★
Ponieważ wszystkie trzy analizowane w tym
studium dzieła malarstwa przedstawiają scenę walki
św. Jerzego ze smokiem, warto w interesie czytelnika
przypomnieć krótko najbardziej istotne elementy
legendy i kultu tegoż męczennika. Św. Jerzy, trybun
legionów rzymskich, został ścięty w r. 303 w okresie
prześladowań chrześcijan przez Dioklecjana. Kult
świętego, zapoczątkowany w Kapadocji, ustalił się
wkrótce po jego śmierci, bo około połowy w. IV,
po czym objął swym zasięgiem Palestynę, Lidię,
egipski Kościół koptyjski i Konstantynopol. Aczkol-
wiek w tym czasie tekst legendy świętego ograniczał
się tylko do jego męczeństwa, jeden z soborów
w. V uznał ją za apokryf, co wszakże nie przeszko-
dziło ani w jej rozpowszechnieniu, ani w szerzeniu
się kultu, który u schyłku w. XI, w czasie pierwszej
krucjaty, został przeszczepiony także do Europy
zachodniej.
Nieco później jeszcze trzonem legendy stała się
walka św. Jerzego ze smokiem, oparta na następu-
jącym wydarzeniu. Pewne miasto było nawiedzane
przez smoka, który pożerał barany i ludzi, dostarcza-
nych mu przez sterroryzowanych mieszkańców.
Kiedy na życzenie wzburzonej ludności prze-
45
TADEUSZ DOBROWOLSKI
ZE STUDIÓW NAD IKONOGRAFIĄ PATRONA RYCERSTWA
Przedmiotem tej pracy są trzy obrazy z lat
1450-1520. Dwa z nich, typowe zabytki malarstwa
cechowego, należą do późnego gotyku, trzeci,
zachowując reminiscencje gotyckie, wykazuje sta-
nowczą przewagę elementów renesansu w wersji
północnej. Wszystkie są utworami malarstwa tabli-
cowego, to znaczy posiadają podobrazia drewniane.
Wszystkie też należą do szkoły krakowskiej, dokład-
niej : dwa malowidła gotyckie należą do niej na pewno,
obiekt renesansowy najprawdopodobniej. Najstarszy
z owych zabytków malarstwa znajduje się we Lwo-
wie, dwa w Krakowie. Wszystkie są w zasadzie
znane, lecz niedokładnie, i nie zawsze określane
w sposób właściwy. O niektórych wspomniał już
autor tej pracy w swoich poprzednich publikacjach,
ograniczając się jednak do zakomunikowania niemal
jednym zdaniem wyników swych badań, a więc
bez uwzględnienia poprzedzających owe wyniki
przesłanek, które czytelnik znajdzie dopiero w tej
oto pracy.
Wybór trzech omówionych na tym miejscu
tablic został dokonany trochę na zasadzie przypadku,
ale i dlatego, że, jak się rzekło, dotychczas niewiele
o nich wiemy. W związku z tym ich bliższa analiza
powinna dostarczyć zwykłego przyczynku do wiedzy
o polskim malarstwie, szczególnie cechowym; bo
trzeba będzie ustalić ich datę oraz związać je z od-
powiednim kręgiem stylistycznym, pracownią lub
indywidualną twórczością odszukanego artysty. Ba-
dane dzieła winny też rzucić światło na zjawisko
zmienności treści ikonograficznych i w ogóle malar-
stwa w wąskich granicach lat siedemdziesięciu.
ukazanej na przykładzie trzech malowideł o wspól-
nym temacie hagiograficznym. Przemiany te, do-
konane w ramach wspólnego tematu fabularnego
powinny się zarysować wyraziście i ukazać łatwo
uchwytne różnice stylistyczne.
★
•* ★
Ponieważ wszystkie trzy analizowane w tym
studium dzieła malarstwa przedstawiają scenę walki
św. Jerzego ze smokiem, warto w interesie czytelnika
przypomnieć krótko najbardziej istotne elementy
legendy i kultu tegoż męczennika. Św. Jerzy, trybun
legionów rzymskich, został ścięty w r. 303 w okresie
prześladowań chrześcijan przez Dioklecjana. Kult
świętego, zapoczątkowany w Kapadocji, ustalił się
wkrótce po jego śmierci, bo około połowy w. IV,
po czym objął swym zasięgiem Palestynę, Lidię,
egipski Kościół koptyjski i Konstantynopol. Aczkol-
wiek w tym czasie tekst legendy świętego ograniczał
się tylko do jego męczeństwa, jeden z soborów
w. V uznał ją za apokryf, co wszakże nie przeszko-
dziło ani w jej rozpowszechnieniu, ani w szerzeniu
się kultu, który u schyłku w. XI, w czasie pierwszej
krucjaty, został przeszczepiony także do Europy
zachodniej.
Nieco później jeszcze trzonem legendy stała się
walka św. Jerzego ze smokiem, oparta na następu-
jącym wydarzeniu. Pewne miasto było nawiedzane
przez smoka, który pożerał barany i ludzi, dostarcza-
nych mu przez sterroryzowanych mieszkańców.
Kiedy na życzenie wzburzonej ludności prze-
45