DOI Artikel:
Macharska, Maria: Rola grafiki w twórczości Tomasza Dolabelli
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0097
FOLIA HISTORIAE ARTIUM, T. IX (19,73)
MARIA MACHARSKA
ROLA GRAFIKI W TWÓRCZOŚCI TOMASZA DOLABELLI
Zagadnienie związków polskiego malarstwa no-
wożytnego z grafiką obcą nie zostało dotychczas
syntetycznie opracowane1. Ponieważ jednak coraz
częściej ta gałąź sztuki bywa uwzględniana jako
materiał pomocniczy, który w wielu wypadkach
tłumaczy genezę formalną dzieł malarstwa, cało-
kształt związanej z tym problematyki zaczyna się
rysować wyraźniej2. Niniejszy artykuł, który właśnie
z tego punktu widzenia rozpatruje po raz pierwszy
twórczość malarską Tomasza Dolabelli3, należy
do grupy studiów, dorzucających w tym zakre-
sie nowe elementy. Badania bowiem nad dzie-
łami Dolabelli pozwoliły stwierdzić bardzo wyraźne
i wyjątkowo ciekawe powiązania niektórych kompo-
1 Problemem tym w stosunku do malarstwa w. XV i XVI
pierwszy w Polsce zajął się Michał Walicki w dwóch roz-
prawach: Pierwowzory graficzne sztuki polskiej XV i XVI wieku
(Sprawozdanie z posiedzeń Tow. Nauk. Warsz. za rok 1934,
Wydz. II, R. XXVII, 1935 s. 48-65) oraz Inspiracje graficzne
polskiego malarstwa na przełomie XV i XVI wieku (Biuletyn HS
XXIV, 1962, nr 4, s. 383-399).
2 A. Gosieniecka, Wzory graficzne w malarstwie po-
morskim połowy XVI i początku XVII wieku. Ze studiów nad
sztuką XVI w. na Śląsku i w krajach sąsiednich, Wrocław 1968.
Ta, z dotychczasowych publikacji z tego zakresu najobszerniej-
sza, rozprawa stanowi równocześnie próbę syntetycznego
ujęcia problemu w stosunku do malarstwa środowiska po-
morskiego. — Z prac o charakterze przyczynkowym zob. m. in.
rozprawę M. Walickiego: Ludowy refleks sztuki Callota
(Polska Sztuka Ludowa VIII, 1954, s. 178). — M. Otto,
Pierwowzór graficzny trzech przedstawień „Drogi na Golgotę“
(Biuletyn HS XXII, 1960, s. 185). — O. Solarz, Polichromia
kościoła parafialnego w Olszówce (Biuletyn HS XXIII, 1961,
s. 43). — M. Karpowicz, Sztuka oświeconego sarmatyzmu.
zycji artysty z grafiką zwłaszcza kręgu północnego,
nie zauważone w dotychczasowych opracowaniach
tematu4, a rzucające nowe światło na charakter jego
twórczości i pozwalające równocześnie na bardziej
syntetyczne ujęcie omawianego zagadnienia.
Tomasz Dolabella, malarz włoski urodzony
w Belluno w prowincji weneckiej, został sprowa-
dzony do Polski około r. 1598 przez Zygmunta III,
a jako malarz nadworny również i dwóch następ-
nych królów, synów Zygmunta, pozostał w naszym
kraju do końca życia5. Zmarł w r. 1650 w Krakowie,
z którym związał się na stałe nie opuszczając go
nawet po przeniesieniu się Zygmunta III do War-
szawy. Praktykę malarską odbył artysta w Wenecji
Warszawa 1970, rozdz.: Horacy czyli o pałacu w Starym Otwo-
cku, s. 146.
3 Na problem wpływu grafiki w sztuce Dolabelli pierwsi
zwrócili uwagę J. Muczkowski (M. Thieme und F. Becker,
Allgemeines Lexikon der bildenden Kiinstler IX, Leipzig 1913,
s. 383) i Z. Batowski (Z. Batowski, M. Skrudlik, Tomasz
Dolabella, jego życie i dzieła. Kwartalnik Historyczny XXIX,
1915, s. 349-357), dotychczas jednak nie podjęto systematycz-
nych badań nad tym zagadnieniem.
4 Pierwsze wyniki badań M. Macharskiej nad związkami
twórczości Dolabelli z grafiką zostały przedstawione w dwóch
komunikatach na posiedzeniu Komisji Teorii i Historii Sztuki
Oddziału PAN w Krakowie: Nieznane wzory graficzne malar-
stwa nowożytnego w Polsce (Sprawozdanie PAN Krak. XI/2,
1969, s. 503) oraz Związki „Godów w Kanie“ Tomasza Dolabelli
z grafiką północną (Sprawozdania PAN Krak. XIV/1, 1971,
s. 169). Niniejszy artykuł łączy zasygnalizowane wówczas wy-
niki badań z nowymi, dotychczas nie publikowanymi.
5 Krótki życiorys artysty oparty jest na monografiach
M. Skrudlika: Tomasz Dolabella, jego życie i dzieła (Rocz.
89
MARIA MACHARSKA
ROLA GRAFIKI W TWÓRCZOŚCI TOMASZA DOLABELLI
Zagadnienie związków polskiego malarstwa no-
wożytnego z grafiką obcą nie zostało dotychczas
syntetycznie opracowane1. Ponieważ jednak coraz
częściej ta gałąź sztuki bywa uwzględniana jako
materiał pomocniczy, który w wielu wypadkach
tłumaczy genezę formalną dzieł malarstwa, cało-
kształt związanej z tym problematyki zaczyna się
rysować wyraźniej2. Niniejszy artykuł, który właśnie
z tego punktu widzenia rozpatruje po raz pierwszy
twórczość malarską Tomasza Dolabelli3, należy
do grupy studiów, dorzucających w tym zakre-
sie nowe elementy. Badania bowiem nad dzie-
łami Dolabelli pozwoliły stwierdzić bardzo wyraźne
i wyjątkowo ciekawe powiązania niektórych kompo-
1 Problemem tym w stosunku do malarstwa w. XV i XVI
pierwszy w Polsce zajął się Michał Walicki w dwóch roz-
prawach: Pierwowzory graficzne sztuki polskiej XV i XVI wieku
(Sprawozdanie z posiedzeń Tow. Nauk. Warsz. za rok 1934,
Wydz. II, R. XXVII, 1935 s. 48-65) oraz Inspiracje graficzne
polskiego malarstwa na przełomie XV i XVI wieku (Biuletyn HS
XXIV, 1962, nr 4, s. 383-399).
2 A. Gosieniecka, Wzory graficzne w malarstwie po-
morskim połowy XVI i początku XVII wieku. Ze studiów nad
sztuką XVI w. na Śląsku i w krajach sąsiednich, Wrocław 1968.
Ta, z dotychczasowych publikacji z tego zakresu najobszerniej-
sza, rozprawa stanowi równocześnie próbę syntetycznego
ujęcia problemu w stosunku do malarstwa środowiska po-
morskiego. — Z prac o charakterze przyczynkowym zob. m. in.
rozprawę M. Walickiego: Ludowy refleks sztuki Callota
(Polska Sztuka Ludowa VIII, 1954, s. 178). — M. Otto,
Pierwowzór graficzny trzech przedstawień „Drogi na Golgotę“
(Biuletyn HS XXII, 1960, s. 185). — O. Solarz, Polichromia
kościoła parafialnego w Olszówce (Biuletyn HS XXIII, 1961,
s. 43). — M. Karpowicz, Sztuka oświeconego sarmatyzmu.
zycji artysty z grafiką zwłaszcza kręgu północnego,
nie zauważone w dotychczasowych opracowaniach
tematu4, a rzucające nowe światło na charakter jego
twórczości i pozwalające równocześnie na bardziej
syntetyczne ujęcie omawianego zagadnienia.
Tomasz Dolabella, malarz włoski urodzony
w Belluno w prowincji weneckiej, został sprowa-
dzony do Polski około r. 1598 przez Zygmunta III,
a jako malarz nadworny również i dwóch następ-
nych królów, synów Zygmunta, pozostał w naszym
kraju do końca życia5. Zmarł w r. 1650 w Krakowie,
z którym związał się na stałe nie opuszczając go
nawet po przeniesieniu się Zygmunta III do War-
szawy. Praktykę malarską odbył artysta w Wenecji
Warszawa 1970, rozdz.: Horacy czyli o pałacu w Starym Otwo-
cku, s. 146.
3 Na problem wpływu grafiki w sztuce Dolabelli pierwsi
zwrócili uwagę J. Muczkowski (M. Thieme und F. Becker,
Allgemeines Lexikon der bildenden Kiinstler IX, Leipzig 1913,
s. 383) i Z. Batowski (Z. Batowski, M. Skrudlik, Tomasz
Dolabella, jego życie i dzieła. Kwartalnik Historyczny XXIX,
1915, s. 349-357), dotychczas jednak nie podjęto systematycz-
nych badań nad tym zagadnieniem.
4 Pierwsze wyniki badań M. Macharskiej nad związkami
twórczości Dolabelli z grafiką zostały przedstawione w dwóch
komunikatach na posiedzeniu Komisji Teorii i Historii Sztuki
Oddziału PAN w Krakowie: Nieznane wzory graficzne malar-
stwa nowożytnego w Polsce (Sprawozdanie PAN Krak. XI/2,
1969, s. 503) oraz Związki „Godów w Kanie“ Tomasza Dolabelli
z grafiką północną (Sprawozdania PAN Krak. XIV/1, 1971,
s. 169). Niniejszy artykuł łączy zasygnalizowane wówczas wy-
niki badań z nowymi, dotychczas nie publikowanymi.
5 Krótki życiorys artysty oparty jest na monografiach
M. Skrudlika: Tomasz Dolabella, jego życie i dzieła (Rocz.
89