DOI article:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Geneza, styl i historia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0034
21. Simone Martini, Św. Ludwik z Tuluzy, fragment
obrazu Koronacja Roberta Mądrego, z r. 1317, Neapol, Muzeum
Capodimonte (wg Weigelta).
Porównując twarz Madonny Częstochowskiej (ryc.
19) z dziełami tego malarza z wczesnego okresu
jego twórczości, takimi jak: Święty biskup na fresku
z lat 1315-1317 w kaplicy Św. Marcina w kościele
Św. Franciszka w Asyżu (ryc. 20), Św. Ludwik
z Tuluzy (ryc. 21) na obrazie z r. 1317 przedstawia-
jącym Koronację Roberta Andegawena, zwanego Mą-
drym, na króla Neapolu, z S. Lorenzo Maggiore w Ne-
apolu (obecnie w Muzeum Capodimonte), czy Chrys-
tus błogosławiący (ryc. 22), obraz z r. 1320 w Galerii
69 van Marle, o. c. II, 1924, fig. 114, 121, 146, datuje
freski w kaplicy Św. Marcina na około r. 1312, a obraz Chrystusa
błogosławiącego na r. 1315. — B. Mola joli, Notizie su Capodi-
monte, Catalogo delle Gallerie e del Museo, Napoli 1958,
s. 32. — F. Bologna, I pittori alła corte Angioina di Napoli
1266-1414, Roma 1969, s. 155, przesuwa datę fresków w ka-
plicy Św. Marcina na lata 1315-1317. — G. Contini, M. C.
Gozzoli, Kopera completa di Simone Martini (Classici delBArte
43), Milano [1970j, s. 95, datuje freski w kaplicy Św. Marcina
Watykańskiej — dostrzegamy duże wzajemne po-
dobieństwa69. Należy do nich wydłużony kształt
twarzy, długi nos, zaokrąglone luki brwi i wycięcie
ust Madonny. Te same podobieństwa można za-
uważyć — mimo odmiennego układu — między twa-
rzą Marii Częstochowskiej a twarzami Madonn,
malowanych przez Simone Martiniego (jak Madonna
z r. 1319 w kościele Św. Katarzyny w Pizie, rys. 23),
względnie przez jego najbliższego współpracownika
nazwiskiem Lippo Memmi, o czym świadczy zesta-
wienie Matki Boskiej Częstochowskiej z Madonną
z Kolekcji Mellcna w National Gallery of Art
w Waszyngtonie (ryc. 24)70. Jedną z wielu cech
łączących obraz częstochowski z malarstwem sie-
neńskim jest dysproporcja między wielkością głowy
Marii i głowy Dzieciątka, występująca już w Ma-
donnach Duccia w Kolekcji A. Stocleta w Brukseli
czy w National Gallery w Londynie, a także w obra-
zach Lippo Memmiego, szczególnie w Madonnie
w Gardner Collection w Bostonie (ryc. 25)71. Poucza-
jącym jest także zestawienie Dzieciątka częstochow-
skiego z obrazami Simone Martiniego, a zwłaszcza
z Dzieciątkiem na wspomnianym obrazie Madonny
z Kolekcji Mellona w National Gallery of Art
w Waszyngtonie, namalowanej przez Lippo
Memmiego (ryc. 26, 27)72. Oba przedstawienia
łączy kształt twarzy o silnie zaokrąglonych policz-
kach, rodzaj uczesania w formie krótkich, kręco-
nych loczków zczesanych do przodu, z odsłoniętym
lewym uchem, krótki nos oraz sposób wycięcia
oczu i nosa. Istotne znaczenie w określeniu związ-
ków obrazu częstochowskiego z malarstwem sie-
neńskim ma jednak charakterystyczne podkreślenie
światłem szczegółów twarzy, głównie nosa i górnej
wargi.
Trzeba w końcu zwrócić uwagę na szaty obu
postaci. Płaszcz wokół głowy Madonny układa się
jakby w zakładki, a układ ten można wyprowadzić
z malarstwa bizantyńskiego, przy czym jest on iden-
tyczny z takim samym szczegółem na fresku w Ti-
na r. 1318, a obraz Chrystusa błogosławiącego na r. 1320 (s. 88).
70 van Marle, o. c. II, fig. 174. — Contini, Gozzoli,
o. c., s. 87.
71 van Marle, o. c. II, fig. 4, 5, 175. — L. Venturi,
Pitture italiane in America I, Milano 1931, tabl. LIX.
72 Tamże, fig. 160, 174; jako przykład może posłużyć także
mały Jezus na obrazie Simone Martiniego Święta Rodzina
zr. 1342 w Walker Art Gallery w Liverpool (Contini, Gozzoli,
o. c. s. 101, tab. LXI).
26
obrazu Koronacja Roberta Mądrego, z r. 1317, Neapol, Muzeum
Capodimonte (wg Weigelta).
Porównując twarz Madonny Częstochowskiej (ryc.
19) z dziełami tego malarza z wczesnego okresu
jego twórczości, takimi jak: Święty biskup na fresku
z lat 1315-1317 w kaplicy Św. Marcina w kościele
Św. Franciszka w Asyżu (ryc. 20), Św. Ludwik
z Tuluzy (ryc. 21) na obrazie z r. 1317 przedstawia-
jącym Koronację Roberta Andegawena, zwanego Mą-
drym, na króla Neapolu, z S. Lorenzo Maggiore w Ne-
apolu (obecnie w Muzeum Capodimonte), czy Chrys-
tus błogosławiący (ryc. 22), obraz z r. 1320 w Galerii
69 van Marle, o. c. II, 1924, fig. 114, 121, 146, datuje
freski w kaplicy Św. Marcina na około r. 1312, a obraz Chrystusa
błogosławiącego na r. 1315. — B. Mola joli, Notizie su Capodi-
monte, Catalogo delle Gallerie e del Museo, Napoli 1958,
s. 32. — F. Bologna, I pittori alła corte Angioina di Napoli
1266-1414, Roma 1969, s. 155, przesuwa datę fresków w ka-
plicy Św. Marcina na lata 1315-1317. — G. Contini, M. C.
Gozzoli, Kopera completa di Simone Martini (Classici delBArte
43), Milano [1970j, s. 95, datuje freski w kaplicy Św. Marcina
Watykańskiej — dostrzegamy duże wzajemne po-
dobieństwa69. Należy do nich wydłużony kształt
twarzy, długi nos, zaokrąglone luki brwi i wycięcie
ust Madonny. Te same podobieństwa można za-
uważyć — mimo odmiennego układu — między twa-
rzą Marii Częstochowskiej a twarzami Madonn,
malowanych przez Simone Martiniego (jak Madonna
z r. 1319 w kościele Św. Katarzyny w Pizie, rys. 23),
względnie przez jego najbliższego współpracownika
nazwiskiem Lippo Memmi, o czym świadczy zesta-
wienie Matki Boskiej Częstochowskiej z Madonną
z Kolekcji Mellcna w National Gallery of Art
w Waszyngtonie (ryc. 24)70. Jedną z wielu cech
łączących obraz częstochowski z malarstwem sie-
neńskim jest dysproporcja między wielkością głowy
Marii i głowy Dzieciątka, występująca już w Ma-
donnach Duccia w Kolekcji A. Stocleta w Brukseli
czy w National Gallery w Londynie, a także w obra-
zach Lippo Memmiego, szczególnie w Madonnie
w Gardner Collection w Bostonie (ryc. 25)71. Poucza-
jącym jest także zestawienie Dzieciątka częstochow-
skiego z obrazami Simone Martiniego, a zwłaszcza
z Dzieciątkiem na wspomnianym obrazie Madonny
z Kolekcji Mellona w National Gallery of Art
w Waszyngtonie, namalowanej przez Lippo
Memmiego (ryc. 26, 27)72. Oba przedstawienia
łączy kształt twarzy o silnie zaokrąglonych policz-
kach, rodzaj uczesania w formie krótkich, kręco-
nych loczków zczesanych do przodu, z odsłoniętym
lewym uchem, krótki nos oraz sposób wycięcia
oczu i nosa. Istotne znaczenie w określeniu związ-
ków obrazu częstochowskiego z malarstwem sie-
neńskim ma jednak charakterystyczne podkreślenie
światłem szczegółów twarzy, głównie nosa i górnej
wargi.
Trzeba w końcu zwrócić uwagę na szaty obu
postaci. Płaszcz wokół głowy Madonny układa się
jakby w zakładki, a układ ten można wyprowadzić
z malarstwa bizantyńskiego, przy czym jest on iden-
tyczny z takim samym szczegółem na fresku w Ti-
na r. 1318, a obraz Chrystusa błogosławiącego na r. 1320 (s. 88).
70 van Marle, o. c. II, fig. 174. — Contini, Gozzoli,
o. c., s. 87.
71 van Marle, o. c. II, fig. 4, 5, 175. — L. Venturi,
Pitture italiane in America I, Milano 1931, tabl. LIX.
72 Tamże, fig. 160, 174; jako przykład może posłużyć także
mały Jezus na obrazie Simone Martiniego Święta Rodzina
zr. 1342 w Walker Art Gallery w Liverpool (Contini, Gozzoli,
o. c. s. 101, tab. LXI).
26