DOI Artikel:
Dobrowolski, Tadeusz: Ze studiów nad ikonografią patrona rycerstwa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0060
6. Głowa Św. Katarzyny Aleksandryjskiej, około r. 1440,
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie (ze zbiór. Muz. Diec.
w Tarnowie).
zamek, maleńkie drzewa, fale jeziora, zastygłe jak
gdyby w twardy beton, należą już do innej fazy
twórczej, chociaż zbroja świętego zachowała ele-
menty dawnego pancerza8. Wreszcie dwustronnie
malowana deska z interesującym nas wyobrażeniem
walki, nieznanego pochodzenia, przechowywana
w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, pochodzi
z około r. 1480, wobec czego ma również niewiele
wspólnego z tablicą ze Słowity. Obiekt ten stanie się
zresztą przedmiotem bardziej szczegółowych roz-
ważań.
W silniejszym bodaj stopniu niż całościowa kom-
pozycja sceny potwierdzają łączność obrazu ze Sło-
wity ze szkołą krakowską połowy w. XV uwzględ-
i
8 l.c., tabl. 31 (ołtarz Św. Trójcy był reprodukowany bardzo
często, ale cytowanie odnośnych rycin na tym miejscu jest
zbędne). — Wyczerpującą pracę o tym ołtarzu ogłosił K.
Estreicher, Tryptyk iw. Trójcy w katedrze na Wawelu (Rocz-
nik Krakowski XXVII, 1936).
9 Walicki, Malarstwo polskie XV wieku, ryc. 9.
10 Tamże, ryc. 39.
11 Tamże, s. 47.
12 Tamże, s. 54.
nione w nim typy fizjonomiczne. Rysy twarzy
św. Jerzego i jej szeroka struktura, obramowana
jasnymi i puszystymi, szeroko rozczesanymi włosami,
powtarzają się w wielu kwaterach ołtarzowych Mało-
polski ; wystarczy zwrócić uwagę np. na typ środko-
wej postaci w grupie trzech świętych na kwaterze
z Tuchowa w krakowskim Muzeum Narodowym9,
albo na głowę św. Jana w znanym tryptyku z Ptaszko-
wej10, na anioła w obrazie Chrzest w Jordanie w kra-
kowskim Muzeum Narodowym11, a także na rysy
św. Marcina w cytowanym tryptyku z Wielunia we
Włocławku12 lub św. Jana na obrazie wotywnym
aptekarza Tomasza z kościoła Św. Barbary13.
Jeszcze bliższe analogie, bo rysy prawie iden-
tyczne, łączą królewnę ze świętymi dziewicami na
tryptykach krakowskich z lat 1440-1470 (ryc. 4-6).
Szczupłe policzki, wypukłe po bokach rozczesane
włosy, spływające z kolei w cienkich pasmach na
plecy, ściśle określone rysy twarzy (ryc. 4) powtarzają
się często, np. na tablicach z Ptaszkowej (około
r. 1440), z Wielunia i Łopusznej (około 1450)
oraz z Wołowca (około 1470). Na cytowanych w przy-
pisie reprodukcjach14, zbyt małych i niewyraźnych,
niewiele wprawdzie widać, ale zestawienie na tym
miejscu twarzy królewny ze Słowity ze św. Katarzyną
Aleksandryjską z kościoła parafialnego w Bieczu
w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie (ryc. 6) lub
z Marią w kwaterach tryptyku z Ptaszkowej (ryc. 5)
informuje dostatecznie o obiegowym typie, jaki
nadawano świętym dziewicom w malarstwie Kra-
kowa środkowych lat w. XV.
Równie bliskie sobie są postaci Chrystusa w studni
na odwrocie tablicy ze Słowity i podobne ikono-
graficznie sceny na innych obrazach pochodzenia
krakowskiego z połowy stulecia. Są one wyrazem
kultu Bożego Ciała i przedstawiają umęczonego
Jezusa w cierniowej koronie, ukazującego swe krwią
ociekające rany, czasem przy pomocy ruchów, zbli-
żonych do gestu oranta, co najbardziej uderza widza
w postaci Jezusa na obrazie ze Słowity. Oprócz
niego można by wymienić: obraz z motywem Mi-
13 T. Dobrowolski, Sztuka Krakowa, wyd. IV, Kraków
1971, ryc. 121.
14 Walicki, Malarstwo polskie XV wieku, tabl. 1 (Kata-
rzyna Aleksandryjska); tamże, ryc. 6 (ołtarz z Ptaszkowej);
tamże, tabl. 11 cztery dziewice — Katarzyna, Dorota, Małgo-
rzata, Barbara w trójkątnych szczytach tryptyku w Łopusznej;
tabl. 46 — Madonna w środkowej części tryptyku z Wołow-
ca. — Walicki, Malarstwo polskie,gotyk..., tabl. 45. — Tenże,
Polskie malarstwo XV wieku, tabl. III.
52
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie (ze zbiór. Muz. Diec.
w Tarnowie).
zamek, maleńkie drzewa, fale jeziora, zastygłe jak
gdyby w twardy beton, należą już do innej fazy
twórczej, chociaż zbroja świętego zachowała ele-
menty dawnego pancerza8. Wreszcie dwustronnie
malowana deska z interesującym nas wyobrażeniem
walki, nieznanego pochodzenia, przechowywana
w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, pochodzi
z około r. 1480, wobec czego ma również niewiele
wspólnego z tablicą ze Słowity. Obiekt ten stanie się
zresztą przedmiotem bardziej szczegółowych roz-
ważań.
W silniejszym bodaj stopniu niż całościowa kom-
pozycja sceny potwierdzają łączność obrazu ze Sło-
wity ze szkołą krakowską połowy w. XV uwzględ-
i
8 l.c., tabl. 31 (ołtarz Św. Trójcy był reprodukowany bardzo
często, ale cytowanie odnośnych rycin na tym miejscu jest
zbędne). — Wyczerpującą pracę o tym ołtarzu ogłosił K.
Estreicher, Tryptyk iw. Trójcy w katedrze na Wawelu (Rocz-
nik Krakowski XXVII, 1936).
9 Walicki, Malarstwo polskie XV wieku, ryc. 9.
10 Tamże, ryc. 39.
11 Tamże, s. 47.
12 Tamże, s. 54.
nione w nim typy fizjonomiczne. Rysy twarzy
św. Jerzego i jej szeroka struktura, obramowana
jasnymi i puszystymi, szeroko rozczesanymi włosami,
powtarzają się w wielu kwaterach ołtarzowych Mało-
polski ; wystarczy zwrócić uwagę np. na typ środko-
wej postaci w grupie trzech świętych na kwaterze
z Tuchowa w krakowskim Muzeum Narodowym9,
albo na głowę św. Jana w znanym tryptyku z Ptaszko-
wej10, na anioła w obrazie Chrzest w Jordanie w kra-
kowskim Muzeum Narodowym11, a także na rysy
św. Marcina w cytowanym tryptyku z Wielunia we
Włocławku12 lub św. Jana na obrazie wotywnym
aptekarza Tomasza z kościoła Św. Barbary13.
Jeszcze bliższe analogie, bo rysy prawie iden-
tyczne, łączą królewnę ze świętymi dziewicami na
tryptykach krakowskich z lat 1440-1470 (ryc. 4-6).
Szczupłe policzki, wypukłe po bokach rozczesane
włosy, spływające z kolei w cienkich pasmach na
plecy, ściśle określone rysy twarzy (ryc. 4) powtarzają
się często, np. na tablicach z Ptaszkowej (około
r. 1440), z Wielunia i Łopusznej (około 1450)
oraz z Wołowca (około 1470). Na cytowanych w przy-
pisie reprodukcjach14, zbyt małych i niewyraźnych,
niewiele wprawdzie widać, ale zestawienie na tym
miejscu twarzy królewny ze Słowity ze św. Katarzyną
Aleksandryjską z kościoła parafialnego w Bieczu
w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie (ryc. 6) lub
z Marią w kwaterach tryptyku z Ptaszkowej (ryc. 5)
informuje dostatecznie o obiegowym typie, jaki
nadawano świętym dziewicom w malarstwie Kra-
kowa środkowych lat w. XV.
Równie bliskie sobie są postaci Chrystusa w studni
na odwrocie tablicy ze Słowity i podobne ikono-
graficznie sceny na innych obrazach pochodzenia
krakowskiego z połowy stulecia. Są one wyrazem
kultu Bożego Ciała i przedstawiają umęczonego
Jezusa w cierniowej koronie, ukazującego swe krwią
ociekające rany, czasem przy pomocy ruchów, zbli-
żonych do gestu oranta, co najbardziej uderza widza
w postaci Jezusa na obrazie ze Słowity. Oprócz
niego można by wymienić: obraz z motywem Mi-
13 T. Dobrowolski, Sztuka Krakowa, wyd. IV, Kraków
1971, ryc. 121.
14 Walicki, Malarstwo polskie XV wieku, tabl. 1 (Kata-
rzyna Aleksandryjska); tamże, ryc. 6 (ołtarz z Ptaszkowej);
tamże, tabl. 11 cztery dziewice — Katarzyna, Dorota, Małgo-
rzata, Barbara w trójkątnych szczytach tryptyku w Łopusznej;
tabl. 46 — Madonna w środkowej części tryptyku z Wołow-
ca. — Walicki, Malarstwo polskie,gotyk..., tabl. 45. — Tenże,
Polskie malarstwo XV wieku, tabl. III.
52