DOI article:
Dobrowolski, Tadeusz: Ze studiów nad ikonografią patrona rycerstwa
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0074
16. Stanisław Samostrzelnik, wizerunek Krzysztofa Szydłowiec-
kiego, fragment miniatury Przywileju opatowskiego, r. 1519
(fot. W. Wolny).
polskie rękopisy iluminowane z lat 1524-1528 w zbiorach obcych
(Prace z Historii Sztuki, zesz. 4 (Zeszyty Naukowe Uniwersy-
tetu Jagiellońskiego) Kraków 1967). — Zwięzłą charaktery-
stykę artysty uwzględnił jeszcze T. Dobrowolski w książce
pt. Sztuka polska od czasów najdawniejszych do ostatnich
(w druku). Dalsza literatura w wym. opracowaniu monografi-
cznym B. Przybyszewskiego.
H. Diirera nieosiągalny), druga zaś byłaby zgodna
z niemiecko-renesansowym charakterem obrazu
w Skarbcu katedralnym.
Samostrzelnika inspirowała, jak wiadomo, sztuka
Schongauera, w szczególności zaś Albrechta Diirera,
Łukasza Cranacha, Hansa Baldunga Griena, Albrech-
ta Altdorfera i Hansa Suessa z Kulmbachu34 —
przedstawicieli wczesnego, w pewnym sensie już
manierystycznego, renesansu niemieckiego, zwanego
także, celem odróżnienia go od renesansu włoskiego,
stylem reformacji. Wynika z tego, że Samostrzelnik
mógł był obrać sobie za wzór, czy nawet skopiować,
także drzeworyt Burgkmaira. Udowodniono już
zresztą, że ów miniaturzysta istotnie kopiował
niemieckich malarzy, jak świadczą o tym: minia-
tura ze sceną Ucieczki do Egiptu w Modlitewniku
Krzysztofa Szydłowieckiego, skopiowana z obrazu
Kulmbacha, Adoracja Dzieciątka w Modlitewniku
Bony, oparta na drzeworycie Altdorfera lub okazała
Madonna (z klęczącym królem) w Modlitewniku
Zygmunta 735. Zwłaszcza owa Madonna w modli-
tewniku królewskim z lat po r. 1514 musi nas za-
interesować dlatego, że Samostrzelnik wzorował
ją na tym samym miedziorycie Albrechta Diirera,
który służył za podstawę Madonny w obrazie nyskim
H. Diirera. Jednakże subtelnie rysowana i lawowana
miniatura cysterskiego artysty góruje o niebo nad
pogrubioną kopią nyską.
Ponieważ więc Stanisław z Mogiły posługiwał
się bez skrupułów kopią, ponieważ przy tym robił
to znacznie lepiej od rfansa Diirera, nic nie stoi
na przeszkodzie, żeby go uznać (hipotetycznie) za
twórcę obrazu wawelskiego, tak jak dostrzeżono
w nim portrecistę mecenasa artysty. Tomickiego36.
W każdym razie w związku z wartością artystyczną
obrazu wawelskiego, a także z jego wyraźnie li-
nearnym stylem, typowym dla miniaturzysty, po-
prawniej będzie przypisać go Samostrzelnikowi niż
Diirerowi, zwłaszcza że w spuściźnie artystycznej
krakowianina można odnaleźć dzieła nadające się
do zestawienia z obrazem św. Jerzego. W szcze-
gólności nadaje się do takiego porównania minia-
34 Ameisenowa, Cztery polskie rękopisy..., passim.
35 Tamże, ryc. 3, 10, 22.
36 T. Dobrowolski, Polskie malarstwo portretowe,
Kraków 1948, s. 66—67.
37 Obok twarzy malowanych poprawnie i delikatnie tra-
fiają się u Samostrzelnika nierzadko oblicza kobiet i mężczyzn
szerokie i ciężkie. Wystarczy wymienić spośród nich kilka.
66
kiego, fragment miniatury Przywileju opatowskiego, r. 1519
(fot. W. Wolny).
polskie rękopisy iluminowane z lat 1524-1528 w zbiorach obcych
(Prace z Historii Sztuki, zesz. 4 (Zeszyty Naukowe Uniwersy-
tetu Jagiellońskiego) Kraków 1967). — Zwięzłą charaktery-
stykę artysty uwzględnił jeszcze T. Dobrowolski w książce
pt. Sztuka polska od czasów najdawniejszych do ostatnich
(w druku). Dalsza literatura w wym. opracowaniu monografi-
cznym B. Przybyszewskiego.
H. Diirera nieosiągalny), druga zaś byłaby zgodna
z niemiecko-renesansowym charakterem obrazu
w Skarbcu katedralnym.
Samostrzelnika inspirowała, jak wiadomo, sztuka
Schongauera, w szczególności zaś Albrechta Diirera,
Łukasza Cranacha, Hansa Baldunga Griena, Albrech-
ta Altdorfera i Hansa Suessa z Kulmbachu34 —
przedstawicieli wczesnego, w pewnym sensie już
manierystycznego, renesansu niemieckiego, zwanego
także, celem odróżnienia go od renesansu włoskiego,
stylem reformacji. Wynika z tego, że Samostrzelnik
mógł był obrać sobie za wzór, czy nawet skopiować,
także drzeworyt Burgkmaira. Udowodniono już
zresztą, że ów miniaturzysta istotnie kopiował
niemieckich malarzy, jak świadczą o tym: minia-
tura ze sceną Ucieczki do Egiptu w Modlitewniku
Krzysztofa Szydłowieckiego, skopiowana z obrazu
Kulmbacha, Adoracja Dzieciątka w Modlitewniku
Bony, oparta na drzeworycie Altdorfera lub okazała
Madonna (z klęczącym królem) w Modlitewniku
Zygmunta 735. Zwłaszcza owa Madonna w modli-
tewniku królewskim z lat po r. 1514 musi nas za-
interesować dlatego, że Samostrzelnik wzorował
ją na tym samym miedziorycie Albrechta Diirera,
który służył za podstawę Madonny w obrazie nyskim
H. Diirera. Jednakże subtelnie rysowana i lawowana
miniatura cysterskiego artysty góruje o niebo nad
pogrubioną kopią nyską.
Ponieważ więc Stanisław z Mogiły posługiwał
się bez skrupułów kopią, ponieważ przy tym robił
to znacznie lepiej od rfansa Diirera, nic nie stoi
na przeszkodzie, żeby go uznać (hipotetycznie) za
twórcę obrazu wawelskiego, tak jak dostrzeżono
w nim portrecistę mecenasa artysty. Tomickiego36.
W każdym razie w związku z wartością artystyczną
obrazu wawelskiego, a także z jego wyraźnie li-
nearnym stylem, typowym dla miniaturzysty, po-
prawniej będzie przypisać go Samostrzelnikowi niż
Diirerowi, zwłaszcza że w spuściźnie artystycznej
krakowianina można odnaleźć dzieła nadające się
do zestawienia z obrazem św. Jerzego. W szcze-
gólności nadaje się do takiego porównania minia-
34 Ameisenowa, Cztery polskie rękopisy..., passim.
35 Tamże, ryc. 3, 10, 22.
36 T. Dobrowolski, Polskie malarstwo portretowe,
Kraków 1948, s. 66—67.
37 Obok twarzy malowanych poprawnie i delikatnie tra-
fiają się u Samostrzelnika nierzadko oblicza kobiet i mężczyzn
szerokie i ciężkie. Wystarczy wymienić spośród nich kilka.
66