DOI Artikel:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0142
4. Inro ze smokiem w obłokach, 1, połowa w. XVTII (fot.
Muzeum Narodowe w Krakowie).
34 Przy omawianiu symbolicznego znaczenia motywów
dekoracyjnych występujących w poszczególnych inro nie
będziemy rozpatrywać ich związku z doczepionymi na sznurze
guzami, zgodnie zresztą ze zwyczajem w literaturze fachowej
tego przedmiotu. Wiadomo bowiem, iż związek ten jest nie-
istotny, najczęściej przypadkowy. W większości wypadków
guz dołączany był do inro przez kolekcjonera (jak okazało się
przy inro ze zbiorów Feliksa Jasieńskiego). Nawet jednak,
gdy moglibyśmy przypuszczać, iż inro zachowało się wraz
z netsuke doczepionym do niego oryginalnie przez pierwszego
użytkownika, to przeważnie nie stanowią one nierozerwalnego.
symboliczne, które jakkolwiek zewnętrznie należą
do różnych grup przedstawieniowych, to ich wewnę-
trzna struktura, treści, które sobą wyrażają, pre-
destynują je do wspólnego ujęcia. Są to tak zwane
„wielkie symbole natury“, które z racji swej wagi
i głębi znaczenia winny być rozpatrzone w pierw-
szym rzędzie.
Spośród 67 inro w zbiorach Muzeum Narodo-
wego w Krakowie dekoracja dziewięciu okazów
zawiera treści symboliczne, które związać można
ze starodawną kosmogonią chińskiego kręgu kultu-
rowego. Na pierwszy rzut oka motywy dekoracyj-
ne — przedstawiające w dwóch przypadkach kwit-
nący konar śliwy, następnie smoka ukrywającego
się w chmurach, smoka i tygrysa, walkę tygrysa
z ptakiem, jednorożca kirin i rybę shachihoko,
żółwia, a wreszcie rozetę kwiatową — wydają się
przez same walory artystyczne dostatecznym uspra-
wiedliwieniem swej obecności na tych małych,
luksusowych przedmiotach. Spróbujmy jednak zana-
lizować je dokładnie, wnikając nieco głębiej, pod
wizualną warstwę układów formalnych24.
Pierwsze z puzderek, w kształcie walca, ozdo-
bione jest wyobrażeniem smoka na tle czarnym,
przyprószonym w dolnej części delikatnym pyłem
złota25. Pokryty łuskami złoty korpus fantastycznego
zwierzęcia, wykonany w płaskim reliefie, oplata
całe inro wokoło (ryc. 4). Liczne obłoki, złociste,
wiśniowobrązowe, srebrzystozłote, inkrustowane gę-
sto lśniącymi kwadracikami złotej folii, która w więk-
szości wypadła ukazując cynobrowoczerwony pod-
kład, przysłaniają ciało fantastycznego zwierzęcia,
wprowadzając szlachetne w swym stonowaniu akcen-
ty koloru i blasku.
Spiralny ruch wspinającego się ku górze smoka
harmonizuje z kształtem puzderka, dzieląc płaszczy-
znę tła na pola o falistym, płynnym konturze, współ-
grające z rytmem rysunku, tak iż obracając inro
uzupełniającego się wzajemnie programu ideowego. Dekoracja
inro, projektowana i wykonywana w odrębnych warsztatach,
nie związanych z pracowniami rzeźbiarzy wytwarzających
netsuke, stanowiła artystycznie i ikonograficznie całość samą
dla siebie.
25 Inro z laki ro-iro-nuri, dekoracja hiramakie, takamakie,
kirigane; wys. 73 mm, śr. 31 mm. Ojime z metalu. Netsuke
rzeźbione w drewnie przedstawia baśniowe stworzenie
kappa obok liścia lotosu. Nr inw. 141 581. Z kolekcji Feliksa
Jasieńskiego.
134
Muzeum Narodowe w Krakowie).
34 Przy omawianiu symbolicznego znaczenia motywów
dekoracyjnych występujących w poszczególnych inro nie
będziemy rozpatrywać ich związku z doczepionymi na sznurze
guzami, zgodnie zresztą ze zwyczajem w literaturze fachowej
tego przedmiotu. Wiadomo bowiem, iż związek ten jest nie-
istotny, najczęściej przypadkowy. W większości wypadków
guz dołączany był do inro przez kolekcjonera (jak okazało się
przy inro ze zbiorów Feliksa Jasieńskiego). Nawet jednak,
gdy moglibyśmy przypuszczać, iż inro zachowało się wraz
z netsuke doczepionym do niego oryginalnie przez pierwszego
użytkownika, to przeważnie nie stanowią one nierozerwalnego.
symboliczne, które jakkolwiek zewnętrznie należą
do różnych grup przedstawieniowych, to ich wewnę-
trzna struktura, treści, które sobą wyrażają, pre-
destynują je do wspólnego ujęcia. Są to tak zwane
„wielkie symbole natury“, które z racji swej wagi
i głębi znaczenia winny być rozpatrzone w pierw-
szym rzędzie.
Spośród 67 inro w zbiorach Muzeum Narodo-
wego w Krakowie dekoracja dziewięciu okazów
zawiera treści symboliczne, które związać można
ze starodawną kosmogonią chińskiego kręgu kultu-
rowego. Na pierwszy rzut oka motywy dekoracyj-
ne — przedstawiające w dwóch przypadkach kwit-
nący konar śliwy, następnie smoka ukrywającego
się w chmurach, smoka i tygrysa, walkę tygrysa
z ptakiem, jednorożca kirin i rybę shachihoko,
żółwia, a wreszcie rozetę kwiatową — wydają się
przez same walory artystyczne dostatecznym uspra-
wiedliwieniem swej obecności na tych małych,
luksusowych przedmiotach. Spróbujmy jednak zana-
lizować je dokładnie, wnikając nieco głębiej, pod
wizualną warstwę układów formalnych24.
Pierwsze z puzderek, w kształcie walca, ozdo-
bione jest wyobrażeniem smoka na tle czarnym,
przyprószonym w dolnej części delikatnym pyłem
złota25. Pokryty łuskami złoty korpus fantastycznego
zwierzęcia, wykonany w płaskim reliefie, oplata
całe inro wokoło (ryc. 4). Liczne obłoki, złociste,
wiśniowobrązowe, srebrzystozłote, inkrustowane gę-
sto lśniącymi kwadracikami złotej folii, która w więk-
szości wypadła ukazując cynobrowoczerwony pod-
kład, przysłaniają ciało fantastycznego zwierzęcia,
wprowadzając szlachetne w swym stonowaniu akcen-
ty koloru i blasku.
Spiralny ruch wspinającego się ku górze smoka
harmonizuje z kształtem puzderka, dzieląc płaszczy-
znę tła na pola o falistym, płynnym konturze, współ-
grające z rytmem rysunku, tak iż obracając inro
uzupełniającego się wzajemnie programu ideowego. Dekoracja
inro, projektowana i wykonywana w odrębnych warsztatach,
nie związanych z pracowniami rzeźbiarzy wytwarzających
netsuke, stanowiła artystycznie i ikonograficznie całość samą
dla siebie.
25 Inro z laki ro-iro-nuri, dekoracja hiramakie, takamakie,
kirigane; wys. 73 mm, śr. 31 mm. Ojime z metalu. Netsuke
rzeźbione w drewnie przedstawia baśniowe stworzenie
kappa obok liścia lotosu. Nr inw. 141 581. Z kolekcji Feliksa
Jasieńskiego.
134