DOI Artikel:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0152
lizowało pięć cnót — dobroć, skromność, mądrość,
wierność i łagodność. Ptak ten był symbolem cesa-
rzowej, podobnie jak smok reprezentował cesarza63.
Według dawnych chińskich wierzeń był on obda-
rzony cechami obu płci (stąd też pochodzi jego
podwójna nazwa — feng, element męski, huang —
element kobiecy). W sztuce późniejszej jednak
ptaki te wyobrażane były parami — samiec i sami-
czka64. W lace japońskiej Szkarłatny Ptak wystę-
pował już w najwcześniejszych zachowanych za-
bytkach z połowy w. VIII (ryc. 14)65.
Dwa święte ptaki hód, symbolizujące równo-
cześnie twórczy element yang, przedstawione zostały
po obu stronach inro ze zbiorów Muzeum Narodo-
wego w Krakowie66. Inro to, drugorzędnej wartości
artystycznej, pochodzące z końca w. XVIII, pokryte
jest ciemnobrązową laką w jaśniejsze smugi. Oba
ptaki wstawione z płaskorzeźbionych płytek szylkretu
wzlatują nad stylizowanymi w reliefie sosnami
i skałami, przyprószonymi pyłem złota w dwóch
odcieniach (ryc. 15). Nieliczne światełka inkrusto-
wanych kwadracików złota i perłowca awabi oży-
wiają monotonię kolorystyczną opartą na gamie
złocistobrązowych odcieni.
W zbiorach Muzeum krakowskiego znajduje się
inro, które techniką wykonania i stylem dekoracji
odbiega daleko od konwencji sztuki chińskiej i ja-
pońskiej67. Dekoracja czerwona, leżąca w jednej
płaszczyźnie z czarnym tłem, sprawia na pierwszy
rzut oka wrażenie batiku o miękkich, rozpływają-
cych się nieco konturach rysunku. Po obu stronach
puzderka, w kartuszach, na tle wypełnionym drob-
nymi, krętymi formami, przedstawiona jest walka
dwóch zwierząt (ryc. 16). Mimo silnej stylizacji,
odrealniającej formy, rozpoznać można tygrysa
o głowie demona, zwróconej do tyłu, w stronę ataku-
jącego go fantastycznego ptaka. Pod spodem inro
znajduje się sygnatura Bunkidó. Artysta imieniem
83 Ryerson, o. c., s. 90. — Feddersen, Chinesisckes
Kunstgewerbe..., s. 249.
64 Między innymi na nimbie z tzw. laki suchej (kanshitsu)
w świątyni Hóryuji w Nar a; na pudle na zwierciadło (Gin-
-heidatsu-hakkaku-kagamibako) ze skarbca Shósoin; skrzynia
(kingin-heidatsu shippibako), również w Shósoin; kufer z in-
krustowaną perłowcem dekoracją wpisanych w kolo ptaków
h55, z końca w. XI, w zbiorach Muzeum Narodowego w Tokio
(reprod. von Rague, Geschichte ..., il. 4, 6, 7, 34).
e5Willetts, o. c., s. 282.
15. Inro z ptakami hód, koniec w. XVIII (fot. Muzeum Naro-
dowe w Krakowie).
66 Iłiró pokryte laką ciemnobrązową (niegdyś prawdo-
podobnie laka nashiji), dekoracja takamakie, hiramakie, kirigane,
aogai, inkrustacja z szylkretu na podkładzie złotej folii, 65 x 53 x
23 mm. Ojime — kawałek gałązki korala. Guz z drewna zdo-
bionego laką tsuishu z płaskorzeźbionym motywem smoka.
Nr inw. 141 578. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
67 Inrd z laki sanuki-kimma, 86 X 62 X 28 mm. Ojime
z kości słoniowej w kształcie małej figurki Darumy. Netsuke
rzeźbione w drewnie, w kształcie trzech zrośniętych grzybów.
Nr inw. 141 573. Ze zbiorów Feliksa Jasieńskiego.
144
wierność i łagodność. Ptak ten był symbolem cesa-
rzowej, podobnie jak smok reprezentował cesarza63.
Według dawnych chińskich wierzeń był on obda-
rzony cechami obu płci (stąd też pochodzi jego
podwójna nazwa — feng, element męski, huang —
element kobiecy). W sztuce późniejszej jednak
ptaki te wyobrażane były parami — samiec i sami-
czka64. W lace japońskiej Szkarłatny Ptak wystę-
pował już w najwcześniejszych zachowanych za-
bytkach z połowy w. VIII (ryc. 14)65.
Dwa święte ptaki hód, symbolizujące równo-
cześnie twórczy element yang, przedstawione zostały
po obu stronach inro ze zbiorów Muzeum Narodo-
wego w Krakowie66. Inro to, drugorzędnej wartości
artystycznej, pochodzące z końca w. XVIII, pokryte
jest ciemnobrązową laką w jaśniejsze smugi. Oba
ptaki wstawione z płaskorzeźbionych płytek szylkretu
wzlatują nad stylizowanymi w reliefie sosnami
i skałami, przyprószonymi pyłem złota w dwóch
odcieniach (ryc. 15). Nieliczne światełka inkrusto-
wanych kwadracików złota i perłowca awabi oży-
wiają monotonię kolorystyczną opartą na gamie
złocistobrązowych odcieni.
W zbiorach Muzeum krakowskiego znajduje się
inro, które techniką wykonania i stylem dekoracji
odbiega daleko od konwencji sztuki chińskiej i ja-
pońskiej67. Dekoracja czerwona, leżąca w jednej
płaszczyźnie z czarnym tłem, sprawia na pierwszy
rzut oka wrażenie batiku o miękkich, rozpływają-
cych się nieco konturach rysunku. Po obu stronach
puzderka, w kartuszach, na tle wypełnionym drob-
nymi, krętymi formami, przedstawiona jest walka
dwóch zwierząt (ryc. 16). Mimo silnej stylizacji,
odrealniającej formy, rozpoznać można tygrysa
o głowie demona, zwróconej do tyłu, w stronę ataku-
jącego go fantastycznego ptaka. Pod spodem inro
znajduje się sygnatura Bunkidó. Artysta imieniem
83 Ryerson, o. c., s. 90. — Feddersen, Chinesisckes
Kunstgewerbe..., s. 249.
64 Między innymi na nimbie z tzw. laki suchej (kanshitsu)
w świątyni Hóryuji w Nar a; na pudle na zwierciadło (Gin-
-heidatsu-hakkaku-kagamibako) ze skarbca Shósoin; skrzynia
(kingin-heidatsu shippibako), również w Shósoin; kufer z in-
krustowaną perłowcem dekoracją wpisanych w kolo ptaków
h55, z końca w. XI, w zbiorach Muzeum Narodowego w Tokio
(reprod. von Rague, Geschichte ..., il. 4, 6, 7, 34).
e5Willetts, o. c., s. 282.
15. Inro z ptakami hód, koniec w. XVIII (fot. Muzeum Naro-
dowe w Krakowie).
66 Iłiró pokryte laką ciemnobrązową (niegdyś prawdo-
podobnie laka nashiji), dekoracja takamakie, hiramakie, kirigane,
aogai, inkrustacja z szylkretu na podkładzie złotej folii, 65 x 53 x
23 mm. Ojime — kawałek gałązki korala. Guz z drewna zdo-
bionego laką tsuishu z płaskorzeźbionym motywem smoka.
Nr inw. 141 578. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
67 Inrd z laki sanuki-kimma, 86 X 62 X 28 mm. Ojime
z kości słoniowej w kształcie małej figurki Darumy. Netsuke
rzeźbione w drewnie, w kształcie trzech zrośniętych grzybów.
Nr inw. 141 573. Ze zbiorów Feliksa Jasieńskiego.
144