DOI Artikel:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0153
16. Inró ze sceną walki ptaka hóo z tygrysem, ok. poł. w. XIX
(fot. Muzeum Narodowe w Krakowie).
Fujikawa Shunzó, używający pseudonimu Bunkidd,
był młodszym bratem Tamakaji Zókoku, czynnego
w prowincji Sanuki, który wprowadził do Japonii
technikę zdobniczą laki syjamskiej zwaną kimma68.
Laki, importowane z Syjamu, były w w. XVI i XVII
bardzo cenione przez japońskich mistrzów ceremonii
herbaty chanoyu, dopiero jednak w w. XIX Tama-
kaji Zókoku (1806-1869) zastosował tę technikę
w Japonii, wprowadzając równocześnie i niektóre
formuły dekoracji z kręgu sztuki południowo-
-wschodniej Azji.
Jakkolwiek język form zdobniczych użytych
w dekoracji omawianego puzderka brzmi obco
w zasobie tradycyjnych form sztuki japońskiej, to
sam temat, po bliższym przyjrzeniu się, ujawnia
znane nam już treści symboliczne. Walka tygrysa
z ptakiem hóó, którego można rozpoznać po grze-
bieniu i powłóczystym ogonie, rozgrywająca się
wśród gęstych obłoków, jest symbolem metafizycz-
nego starcia się dwóch opozycyjnych a równocześnie
uzupełniających się elementów yin i yang. Sam
układ obu zwierząt podkreśla jeszcze symboliczny
charakter tej sceny; ciała ich zarysowują sylwetę
koła przedzielonego esowatą linią na dwie równe
części, czyli graficzny symbol yin-yang.
Ostatnia spośród Czterech Nadprzyrodzonych
Istot — Czarny Żółw, a właściwie Czarna Żółwi-
ca69 — wraz z całym bogactwem związanych z nią
ideowych znaczeń wyobrażona jest na inró pochodzą-
cym ze zbiorów Leona Kostki70. Precyzyjnie ale
nieco bezdusznie wykonana dekoracja umiejscawia
inró w ramach stylu 2. połowy w. XIX (ryc. 17 i 18).
Na tle lśniącej, brązowej laki, w kilku odcieniach
prószonego złota, wyobrażony został pejzaż otacza-
jący cały korpus puzderka. Po jednej stronie, na
występie skalnym (wymodelowanym w wysokim
reliefie z chropowatej, ciemnoszarej masy usianej
złotym proszkiem i inkrustowanej kwadracikami
złotego kruszcu), siedzi żółw. Za skalą płynie stru-
mień. Rozpryskujące się krople wody i mgła, za-
akcentowane skupieniami cząsteczek złota, gdzie-
niegdzie pokrytych przezroczystą warstwą poma-
rańczowordzawej laki, zacierają dalszy plan.
Po drugiej stronie puzderka artysta przedstawił
odległy widok na wodospad, opadający spod złotych
chmur szeroką pionową strugą, między kulisowo
wznoszącymi się skałami. Kompozycja pejzażu —
68 von Rague, Geschichte ..., s. 285 i 300.
69 Według archaicznych przekonań chińskich istniały
jedynie samice żółwi, które kojarzyły się z wężami. W sztuce
od okresu Han spotyka się przedstawienia żółwicy i węża
w miłosnym spleceniu. Jedno z najbardziej znanych malar-
skich wyobrażeń tego tematu znajduje się na północnej ścia-
nie „Grobowca dwóch kolumn" w rejonie Phenyang w Korei. —
Por. Grousset, o. c., s. 77.
70 Inró z laki typu taisha-nuri, dekoracja hiramakie,
takamakie, kirigane, e-nashiji, 52 x 58 x 25 mm. Ojime z kości
w kształcie ażurowo ciętej gałki. Nr inw. 156 492.
10 — Folia Historiae Artium, t. IX
145
(fot. Muzeum Narodowe w Krakowie).
Fujikawa Shunzó, używający pseudonimu Bunkidd,
był młodszym bratem Tamakaji Zókoku, czynnego
w prowincji Sanuki, który wprowadził do Japonii
technikę zdobniczą laki syjamskiej zwaną kimma68.
Laki, importowane z Syjamu, były w w. XVI i XVII
bardzo cenione przez japońskich mistrzów ceremonii
herbaty chanoyu, dopiero jednak w w. XIX Tama-
kaji Zókoku (1806-1869) zastosował tę technikę
w Japonii, wprowadzając równocześnie i niektóre
formuły dekoracji z kręgu sztuki południowo-
-wschodniej Azji.
Jakkolwiek język form zdobniczych użytych
w dekoracji omawianego puzderka brzmi obco
w zasobie tradycyjnych form sztuki japońskiej, to
sam temat, po bliższym przyjrzeniu się, ujawnia
znane nam już treści symboliczne. Walka tygrysa
z ptakiem hóó, którego można rozpoznać po grze-
bieniu i powłóczystym ogonie, rozgrywająca się
wśród gęstych obłoków, jest symbolem metafizycz-
nego starcia się dwóch opozycyjnych a równocześnie
uzupełniających się elementów yin i yang. Sam
układ obu zwierząt podkreśla jeszcze symboliczny
charakter tej sceny; ciała ich zarysowują sylwetę
koła przedzielonego esowatą linią na dwie równe
części, czyli graficzny symbol yin-yang.
Ostatnia spośród Czterech Nadprzyrodzonych
Istot — Czarny Żółw, a właściwie Czarna Żółwi-
ca69 — wraz z całym bogactwem związanych z nią
ideowych znaczeń wyobrażona jest na inró pochodzą-
cym ze zbiorów Leona Kostki70. Precyzyjnie ale
nieco bezdusznie wykonana dekoracja umiejscawia
inró w ramach stylu 2. połowy w. XIX (ryc. 17 i 18).
Na tle lśniącej, brązowej laki, w kilku odcieniach
prószonego złota, wyobrażony został pejzaż otacza-
jący cały korpus puzderka. Po jednej stronie, na
występie skalnym (wymodelowanym w wysokim
reliefie z chropowatej, ciemnoszarej masy usianej
złotym proszkiem i inkrustowanej kwadracikami
złotego kruszcu), siedzi żółw. Za skalą płynie stru-
mień. Rozpryskujące się krople wody i mgła, za-
akcentowane skupieniami cząsteczek złota, gdzie-
niegdzie pokrytych przezroczystą warstwą poma-
rańczowordzawej laki, zacierają dalszy plan.
Po drugiej stronie puzderka artysta przedstawił
odległy widok na wodospad, opadający spod złotych
chmur szeroką pionową strugą, między kulisowo
wznoszącymi się skałami. Kompozycja pejzażu —
68 von Rague, Geschichte ..., s. 285 i 300.
69 Według archaicznych przekonań chińskich istniały
jedynie samice żółwi, które kojarzyły się z wężami. W sztuce
od okresu Han spotyka się przedstawienia żółwicy i węża
w miłosnym spleceniu. Jedno z najbardziej znanych malar-
skich wyobrażeń tego tematu znajduje się na północnej ścia-
nie „Grobowca dwóch kolumn" w rejonie Phenyang w Korei. —
Por. Grousset, o. c., s. 77.
70 Inró z laki typu taisha-nuri, dekoracja hiramakie,
takamakie, kirigane, e-nashiji, 52 x 58 x 25 mm. Ojime z kości
w kształcie ażurowo ciętej gałki. Nr inw. 156 492.
10 — Folia Historiae Artium, t. IX
145