DOI article:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0167
26. Inrd z pejzażem wiosennym i jesiennym, sygn. Shórinsai,
awers, 1. połowa w. XIX (fot. Muzeum Narodowe w Krakowie).
organicznie w nierozerwalną jedność. Inrd to pokrywa
złota laka o stłumionym połysku (ryc. 26). Dekoracja
utrzymana jest również w kilku odcieniach złota,
stonowanego srebrem i pyłem zmielonego węgla
drzewnego. Gdzieniegdzie silniej połyskujące kwa-
draciki inkrustowanej złotej folii ożywiają kolory-
styczną monotonię. Pejzaż — rozwijający się po
obu stronach puzderka — przedstawiony jest z lotu
ptaka, z perspektywy określanej w Japonii „przez
ibushi-girt, kirigane, 87 x 58 x 24 mm. Netsuke rzeźbione w drew-
nie przedstawia dynię i trzy bakłażany (sygnowane Tomo-
nobu). Nr inw. 141 593. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
136 Inro z laki fundame, dekoracja hirarna kie, takamakie.
chmury w dół". Ta konwencja przedstawiania
przestrzeni podkreślona została tutaj przez wypukłe,
wycinane w ząbki pasma chmur, które obrzeżają
wycinek krajobrazu od góry i od dołu, jak gdyby
oglądało się go z dużej wysokości, przez rozsuwające
się obłoki. Elementy kompozycji są klasyczne dla
malarstwa san-sui. Z obu stron spiętrzone aż do
górnej krawędzi strome góry, za którymi widać
dalsze masywy, strugi wodospadów rozlewające się
u podnóża w spokojną rzekę, drzewa rosnące na
zboczach. W trzech czwartych wysokości wzgórze
przesłania szerokie pasmo stylizowanej mgły, pla-
stycznie wzniesione nad powierzchnię, opasujące
całe inrd wokoło. Na pierwszym planie u dołu wi-
doczne są wierzchołki drzew i fragment płotu,
dyskretnie zaznaczający ingerencję człowieka w har-
monię natury.
I tu napotykamy znowu na kontynuacyjny sposób
przedstawiania pejzażu, który poprzez boki inrd
przewija się na drugą stronę, tworząc jak gdyby
jeden obraz. To malarskie wyobrażenie mikrosko-
pijnego continuum przestrzenno-czasowego (o ile
można się tak wyrazić) obejmuje dwie pory roku.
Oglądający kontempluje z jednej strony pejzaż
wiosenny z kwitnącymi drzewami wiśni, a następ-
nie — odwracając inrd — przenosi się w wyobraźni
w porę jesieni, której przysłowiowym atrybutem
są w Japonii momiji — czerwone klony.
Zakres treści ideowych, wyrażających — po-
dobnie jak w poprzednim inrd — harmonię sił
yin iyang, poszerzony tu został o symbolikę pór roku,
0 tajemnicę rytmu przemijania i odradzania się.
Ta warstwa symboliczna była bardziej zrozumiała
1 bliższa niewykształconemu człowiekowi niż wy-
sublimowana „kosmiczna" koncepcja pejzażu.
Te same idee w podobny sposób wyrażone zo-
stały na następnym puzderku z tej grupy, pochodzą-
cym z 1. ćwierci w. XIX (ryc. 27)136. Pod spodem
inrd umieszczona jest sygnatura artysty: wykonał
Hirose Nagaharu137. Podobnie jak w poprzednim
inrd artysta skontrastował tu umiejętnie dynamikę
pejzażu wiosennego ze statyczną impresją jesieni.
Następną grupę wśród inrd o dekoracji pejzażo-
wej stanowią puzderka, których temat nawiązuje
do poezji chińskiej i japońskiej. Literatura klasyczna,
akafun, kirigane, 79 x 57 x 22 mm. Netsuke rzeźbione w drew-
nie przedstawia kobietę w stroju damy dworu. Nr inw.
141 556. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
137 Pod sygnaturą znajduje się kakihan (pisana pieczęć
159
awers, 1. połowa w. XIX (fot. Muzeum Narodowe w Krakowie).
organicznie w nierozerwalną jedność. Inrd to pokrywa
złota laka o stłumionym połysku (ryc. 26). Dekoracja
utrzymana jest również w kilku odcieniach złota,
stonowanego srebrem i pyłem zmielonego węgla
drzewnego. Gdzieniegdzie silniej połyskujące kwa-
draciki inkrustowanej złotej folii ożywiają kolory-
styczną monotonię. Pejzaż — rozwijający się po
obu stronach puzderka — przedstawiony jest z lotu
ptaka, z perspektywy określanej w Japonii „przez
ibushi-girt, kirigane, 87 x 58 x 24 mm. Netsuke rzeźbione w drew-
nie przedstawia dynię i trzy bakłażany (sygnowane Tomo-
nobu). Nr inw. 141 593. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
136 Inro z laki fundame, dekoracja hirarna kie, takamakie.
chmury w dół". Ta konwencja przedstawiania
przestrzeni podkreślona została tutaj przez wypukłe,
wycinane w ząbki pasma chmur, które obrzeżają
wycinek krajobrazu od góry i od dołu, jak gdyby
oglądało się go z dużej wysokości, przez rozsuwające
się obłoki. Elementy kompozycji są klasyczne dla
malarstwa san-sui. Z obu stron spiętrzone aż do
górnej krawędzi strome góry, za którymi widać
dalsze masywy, strugi wodospadów rozlewające się
u podnóża w spokojną rzekę, drzewa rosnące na
zboczach. W trzech czwartych wysokości wzgórze
przesłania szerokie pasmo stylizowanej mgły, pla-
stycznie wzniesione nad powierzchnię, opasujące
całe inrd wokoło. Na pierwszym planie u dołu wi-
doczne są wierzchołki drzew i fragment płotu,
dyskretnie zaznaczający ingerencję człowieka w har-
monię natury.
I tu napotykamy znowu na kontynuacyjny sposób
przedstawiania pejzażu, który poprzez boki inrd
przewija się na drugą stronę, tworząc jak gdyby
jeden obraz. To malarskie wyobrażenie mikrosko-
pijnego continuum przestrzenno-czasowego (o ile
można się tak wyrazić) obejmuje dwie pory roku.
Oglądający kontempluje z jednej strony pejzaż
wiosenny z kwitnącymi drzewami wiśni, a następ-
nie — odwracając inrd — przenosi się w wyobraźni
w porę jesieni, której przysłowiowym atrybutem
są w Japonii momiji — czerwone klony.
Zakres treści ideowych, wyrażających — po-
dobnie jak w poprzednim inrd — harmonię sił
yin iyang, poszerzony tu został o symbolikę pór roku,
0 tajemnicę rytmu przemijania i odradzania się.
Ta warstwa symboliczna była bardziej zrozumiała
1 bliższa niewykształconemu człowiekowi niż wy-
sublimowana „kosmiczna" koncepcja pejzażu.
Te same idee w podobny sposób wyrażone zo-
stały na następnym puzderku z tej grupy, pochodzą-
cym z 1. ćwierci w. XIX (ryc. 27)136. Pod spodem
inrd umieszczona jest sygnatura artysty: wykonał
Hirose Nagaharu137. Podobnie jak w poprzednim
inrd artysta skontrastował tu umiejętnie dynamikę
pejzażu wiosennego ze statyczną impresją jesieni.
Następną grupę wśród inrd o dekoracji pejzażo-
wej stanowią puzderka, których temat nawiązuje
do poezji chińskiej i japońskiej. Literatura klasyczna,
akafun, kirigane, 79 x 57 x 22 mm. Netsuke rzeźbione w drew-
nie przedstawia kobietę w stroju damy dworu. Nr inw.
141 556. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
137 Pod sygnaturą znajduje się kakihan (pisana pieczęć
159