DOI Artikel:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0169
Niezależnie od poetyckiej i malarskiej metafory,
w której przez zasłonę słów opalizuje cały ogrom
niedopowiedzianych i niedookreślonych uczuć
i myśli, to ujęcie pejzażu posiada jeszcze jedną
warstwę symboliczną, identyczną zresztą z omówio-
nymi poprzednio przykładami. Z tego względu nie
będziemy tej interpretacji powtarzać również i w na-
stępnych opisach, ograniczając się jedynie do
odszukania źródeł poetyckiej inspiracji.
Temat dekoracji trzech ostatnich z tej grupy
inro nawiązuje do poetyckiego cyklu „Ośmiu wido-
ków". Temat „Ośmiu widoków" został przejęty
z poezji i malarstwa Chin. Zgodnie z upodobaniem
do symbolicznego znaczenia liczby osiem, podobnie
jak 8 trigramów {pa kua), 8 drogocennych rzeczy
{pa pao), 8 buddyjskich przedmiotów {pa chi
Hsiang) i 8 klejnotów {pa chu) ustalono również
osiem pejzażowych tematów, które miały dać na-
tchnienie dla poetyckiej i malarskiej interpretacji141.
Są to: Śnieg, Wieczorny deszcz, Księżyc jesienny,
Wieczorne dzwony, Powrót łodzi rybackich, Przylot
dzikich gęsi, Zachód słońca i Rozpogodzenie po deszczu.
Te przeplatające się nastroje pór roku i dnia dosto-
sowywano do różnych wyimaginowanych i aktual-
nych miejscowości142. W Chinach przedstawiano
najczęściej osiem widoków jeziora Hsi hu, w Ja-
ponii osiem miejscowości położonych nad jeziorem
Biwa w prowincji Ómi143.
Powrót łodzi rybackich, który jest tematem deko-
racji pierwszego tego typu inro ze zbiorów muzeum
krakowskiego, przetworzył artysta Kakósai Tóri
na język skrótowych form plastycznych (ryc. 29
i 30)144. Czarne tło laki przyprószone zostało w nie-
równomiernych skupieniach złotym pyłem w kilku
odcieniach i o różnej grubości ziarna. Skupienia te
naśladują rozświetlone pasma mgły na horyzoncie,
zza których widoczny jest fragment czerwonej tarczy
zachodzącego słońca. Znad mgły wynurzają się
wierzchołki przybrzeżnych sosen i trzy żagle łodzi.
Pejzaż zredukowany został tu do kilku elementów.
Za wydętymi wiatrem żaglami rozciąga się nie-
określona dal poddana wyobraźni oglądającego.
141 Cammann, Substance and Symbol..., s. 98-100 oraz
Feddersen, o. c., s. 274.
142 Do arcydzieł malarstwa światowego należy seria ośmiu
pejzaży Hsiao Hsiang namalowanych przez Mu-ch’i (tworzył
w latach 1250-1270), por. Grousset o. c., s. 190, reprod.
Cahill, o. c., s. 93.
143 Jezioro to, położone w prowincji Ómi, nazwane zo-
Bezkresny obszar morza, przechodzący bez zazna-
czenia horyzontu w przestrzeń nieba, sugerują
jedynie złociste, drgające światłem pasma mgły.
Umowność tego przedstawienia równie dobrze
oddaje nastrój wiersza o łodziach powracających
do Yabase „z nabrzmiałymi wiatrem żaglami,
które wiatr zagnał na wybrzeże Uchide", jak roz-
28. Inro z kwitnącymi wiśniami w pejzażu, koniec w. XVIII,
Muzeum Narodowe w Krakowie (fot. J. Werner).
stało tak dzięki podobieństwu swego kształtu do instrumentu
muzycznego biwa. W Japonii temat Omi-hakkei (Osiem wi-
doków Orni) był bardzo popularny zwłaszcza w drzeworytach
z w. XVIII i 1. połowy w. XIX. Por. R. Lane, Masters of
the Japanese Print, London 1962, s. 277.
144 Inro z laki ji-maki, dekoracja takamakie, hiramakie,
togidashi, hyomon, 90 x 48 x 25 mm. Ojime z brązu w kształcie
11 — Folia Historiae Artium, t. IX
161
w której przez zasłonę słów opalizuje cały ogrom
niedopowiedzianych i niedookreślonych uczuć
i myśli, to ujęcie pejzażu posiada jeszcze jedną
warstwę symboliczną, identyczną zresztą z omówio-
nymi poprzednio przykładami. Z tego względu nie
będziemy tej interpretacji powtarzać również i w na-
stępnych opisach, ograniczając się jedynie do
odszukania źródeł poetyckiej inspiracji.
Temat dekoracji trzech ostatnich z tej grupy
inro nawiązuje do poetyckiego cyklu „Ośmiu wido-
ków". Temat „Ośmiu widoków" został przejęty
z poezji i malarstwa Chin. Zgodnie z upodobaniem
do symbolicznego znaczenia liczby osiem, podobnie
jak 8 trigramów {pa kua), 8 drogocennych rzeczy
{pa pao), 8 buddyjskich przedmiotów {pa chi
Hsiang) i 8 klejnotów {pa chu) ustalono również
osiem pejzażowych tematów, które miały dać na-
tchnienie dla poetyckiej i malarskiej interpretacji141.
Są to: Śnieg, Wieczorny deszcz, Księżyc jesienny,
Wieczorne dzwony, Powrót łodzi rybackich, Przylot
dzikich gęsi, Zachód słońca i Rozpogodzenie po deszczu.
Te przeplatające się nastroje pór roku i dnia dosto-
sowywano do różnych wyimaginowanych i aktual-
nych miejscowości142. W Chinach przedstawiano
najczęściej osiem widoków jeziora Hsi hu, w Ja-
ponii osiem miejscowości położonych nad jeziorem
Biwa w prowincji Ómi143.
Powrót łodzi rybackich, który jest tematem deko-
racji pierwszego tego typu inro ze zbiorów muzeum
krakowskiego, przetworzył artysta Kakósai Tóri
na język skrótowych form plastycznych (ryc. 29
i 30)144. Czarne tło laki przyprószone zostało w nie-
równomiernych skupieniach złotym pyłem w kilku
odcieniach i o różnej grubości ziarna. Skupienia te
naśladują rozświetlone pasma mgły na horyzoncie,
zza których widoczny jest fragment czerwonej tarczy
zachodzącego słońca. Znad mgły wynurzają się
wierzchołki przybrzeżnych sosen i trzy żagle łodzi.
Pejzaż zredukowany został tu do kilku elementów.
Za wydętymi wiatrem żaglami rozciąga się nie-
określona dal poddana wyobraźni oglądającego.
141 Cammann, Substance and Symbol..., s. 98-100 oraz
Feddersen, o. c., s. 274.
142 Do arcydzieł malarstwa światowego należy seria ośmiu
pejzaży Hsiao Hsiang namalowanych przez Mu-ch’i (tworzył
w latach 1250-1270), por. Grousset o. c., s. 190, reprod.
Cahill, o. c., s. 93.
143 Jezioro to, położone w prowincji Ómi, nazwane zo-
Bezkresny obszar morza, przechodzący bez zazna-
czenia horyzontu w przestrzeń nieba, sugerują
jedynie złociste, drgające światłem pasma mgły.
Umowność tego przedstawienia równie dobrze
oddaje nastrój wiersza o łodziach powracających
do Yabase „z nabrzmiałymi wiatrem żaglami,
które wiatr zagnał na wybrzeże Uchide", jak roz-
28. Inro z kwitnącymi wiśniami w pejzażu, koniec w. XVIII,
Muzeum Narodowe w Krakowie (fot. J. Werner).
stało tak dzięki podobieństwu swego kształtu do instrumentu
muzycznego biwa. W Japonii temat Omi-hakkei (Osiem wi-
doków Orni) był bardzo popularny zwłaszcza w drzeworytach
z w. XVIII i 1. połowy w. XIX. Por. R. Lane, Masters of
the Japanese Print, London 1962, s. 277.
144 Inro z laki ji-maki, dekoracja takamakie, hiramakie,
togidashi, hyomon, 90 x 48 x 25 mm. Ojime z brązu w kształcie
11 — Folia Historiae Artium, t. IX
161