DOI Artikel:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0177
37. Inro z kogutem i kurą na bębnie, awers, 1. połowa
w. XVIII (fot. Muzeum Narodowe w Krakowie).
mioty domowego użytku, płatając ludziom mniej
lub bardziej złośliwe psoty. Potrafił też, uderzając
patykiem w swój okrągły brzuch, naśladować bicie
bębna a nawet tony fletu, które słodyczą swą tak
urzekały spóźnionych wędrowców, że zasłuchani
wpadali w przepaść lub ginęli w nurtach rzeki.
Jakkolwiek wszelkie ludowe baśnie o tanuki zapra-
wione są szczyptą ironicznego humoru, to jednak
postać tego zwierzęcia stała się synonimem podstępu,
złośliwości, tchórzliwej chytrości, nie licującej z ry-
cerską prostolinijnością i odwagą160. Wyrazicielem
tych właśnie walorów: odwagi i prostolinijności jest
w omawianym inro nastroszony bojowo kogut,
wyobrażony przez artystę z całą wspaniałością barw,
blasków złota oraz iryzującego fioletowo i zielono
perłowca awabi. W słowniku symbolicznych form
kogut reprezentuje odwagę, męstwo, rycerskość161.
160 Por. C. Netto, G. Wagener, Japanischer Humor,
Leipzig 1901, s. 97-102. — Ryerson, o. c., s. 85. — Mock
Joya, o. c., s. 174.
161 Ryerson, o. c., s. 87.
162 Bo wie, o. c., s. 87.
38. Inro z kogutem i kurą na bębnie, rewers, 1. połowa w. XVIII
(fot. Muzeum Narodowe w Krakowie).
Rozcapierzone szpony ptaka i nastroszony kołnierz
z piór oraz ogon mają odstraszyć tanuki, zwyciężyć
podstępnego drapieżnika.
Te pozytywne wartości przypisywane kogutowi
posiadały w Japonii różne odcienie znaczeń. Według
popularnych wierzeń kogut był apoteozą szczęścia
i dobrobytu narodowego. W pianiu jego rozróż-
niali Japończycy dźwięki kokka kd, które napisane
w chińskich ideogramach znaczyły: „szczęście dla
naszego całego kraju"162. To oparte na onomatopei
skojarzenie nie wyczerpuje wszelkich możliwych
symbolicznych interpretacji związanych z wyobra-
żeniem koguta. Przykładem może tu być dekoracja
kolejnego inro pochodzącego z 1. połowy w. XVIII,
a znajdującego się w zbiorach Muzeum Narodowego
w Krakowie, ukazująca te treści w formie symbolicz-
nej metafory163. Po jednej stronie puzderka wyobra-
163 lnro 2 polerowanego drewna, dekoracja kijimakie,
mokume, aogai, inkrustacja porcelaną, 72 X 59 x 24 mm. Netsuke
z drewna w kształcie owocu lotosu z ruchomymi, wysuwają-
cymi się ziarnami. Nr inw. 141 590. Z kolekcji Feliksa Jasień-
skiego, do r. 1905 w zbiorach Dmitri Schevitch w Paryżu.
169
w. XVIII (fot. Muzeum Narodowe w Krakowie).
mioty domowego użytku, płatając ludziom mniej
lub bardziej złośliwe psoty. Potrafił też, uderzając
patykiem w swój okrągły brzuch, naśladować bicie
bębna a nawet tony fletu, które słodyczą swą tak
urzekały spóźnionych wędrowców, że zasłuchani
wpadali w przepaść lub ginęli w nurtach rzeki.
Jakkolwiek wszelkie ludowe baśnie o tanuki zapra-
wione są szczyptą ironicznego humoru, to jednak
postać tego zwierzęcia stała się synonimem podstępu,
złośliwości, tchórzliwej chytrości, nie licującej z ry-
cerską prostolinijnością i odwagą160. Wyrazicielem
tych właśnie walorów: odwagi i prostolinijności jest
w omawianym inro nastroszony bojowo kogut,
wyobrażony przez artystę z całą wspaniałością barw,
blasków złota oraz iryzującego fioletowo i zielono
perłowca awabi. W słowniku symbolicznych form
kogut reprezentuje odwagę, męstwo, rycerskość161.
160 Por. C. Netto, G. Wagener, Japanischer Humor,
Leipzig 1901, s. 97-102. — Ryerson, o. c., s. 85. — Mock
Joya, o. c., s. 174.
161 Ryerson, o. c., s. 87.
162 Bo wie, o. c., s. 87.
38. Inro z kogutem i kurą na bębnie, rewers, 1. połowa w. XVIII
(fot. Muzeum Narodowe w Krakowie).
Rozcapierzone szpony ptaka i nastroszony kołnierz
z piór oraz ogon mają odstraszyć tanuki, zwyciężyć
podstępnego drapieżnika.
Te pozytywne wartości przypisywane kogutowi
posiadały w Japonii różne odcienie znaczeń. Według
popularnych wierzeń kogut był apoteozą szczęścia
i dobrobytu narodowego. W pianiu jego rozróż-
niali Japończycy dźwięki kokka kd, które napisane
w chińskich ideogramach znaczyły: „szczęście dla
naszego całego kraju"162. To oparte na onomatopei
skojarzenie nie wyczerpuje wszelkich możliwych
symbolicznych interpretacji związanych z wyobra-
żeniem koguta. Przykładem może tu być dekoracja
kolejnego inro pochodzącego z 1. połowy w. XVIII,
a znajdującego się w zbiorach Muzeum Narodowego
w Krakowie, ukazująca te treści w formie symbolicz-
nej metafory163. Po jednej stronie puzderka wyobra-
163 lnro 2 polerowanego drewna, dekoracja kijimakie,
mokume, aogai, inkrustacja porcelaną, 72 X 59 x 24 mm. Netsuke
z drewna w kształcie owocu lotosu z ruchomymi, wysuwają-
cymi się ziarnami. Nr inw. 141 590. Z kolekcji Feliksa Jasień-
skiego, do r. 1905 w zbiorach Dmitri Schevitch w Paryżu.
169