DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Wojsław Molè 1886 - 1973
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0014
Wojsław Mole, malował J. E. Dutkiewicz, 1954
Do szkoły ludowej uczęszczał w Sezanie i w Trieś-
cie, naukę gimnazjalną rozpoczętą w Trieście zakoń-
czył maturą w r. 1906 w Nowym Mieście (Novo
Mesto) w Krainie. W tym samym roku wstąpił na
Uniwersytet Wiedeński, zapisując się początkowo na
slawistykę, głośną wówczas nazwiskami tak wybit-
nych przedstawicieli, jak Vatroslav Jagić (1838—
1923) i Vaclav Vondrak (1859—1925), z myślą
głównie o literaturze, ale zrażony starocerkiewną
gramatyką już w pierwszym semestrze przerzu-
cił się na prawo („stąd jednak od razu zwiałem“),
aby w drugim półroczu wrócić na slawistykę i uczę-
szczać na filologię romańską. Po roku przerwał stu-
dia, decydując się na odbycie rocznej służby woj-
skowej. Potem kontynuował je w r. 1908/09 w Uni-
wersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a w r. 1909/10
w Uniwersytecie w Rzymie. Pobyt w Krakowie
związał Go wówczas podwójnie z Polską: z jej kul-
turą, przede wszystkim literacką, i z osobą, którą
później miał poślubić. Rzym otworzył mu oczy na
piękno i wspaniałość sztuki antycznej i włoskiej.
W r. 1910 powrócił na Uniwersytet do Wiednia,
aby ukończyć historię sztuki. Brał udział w dwóch
seminariach: Maxa Dvoraka i Józefa Strzygowskie-
go, co samo w sobie — wobec ostrego antagonizmu
istniejącego między Strzygowskim a Dvorakiem —
było rzeczą niezwykłą, a także w zajęciach prowa-
dzonych przez Juliusza von Schlossera. W r. 1912
uzyskał doktorat z historii sztuki i archeologii kla-
sycznej u Strzygowskiego na podstawie dysertacji
Eine illustrierte Handschrift aus dem Jahre 1649
mit der Topographie des Kosmas Indikopleustes
und dem Hexaemeron des bulgarischen Exarchen
Johannes (Ein Beitrag zur spdtbyzantinischen Kunst-
geschichte), drukowanej razem z studium języko-
wym Jagicia dopiero w r. 1922.
Zaraz po złożeniu rygorozum doktorskiego, dzię-
ki życzliwości i pomocy Dvoraka, uzyskał od ów-
czesnego austriackiego Ministerstwa Nauki i Kultu-
ry stypendium na dalsze studia w zakresie historii
sztuki za granicą, które umożliwiłyby mu w przy-
szłości habilitację. Nastąpił szczęśliwy rok pobytu
Molego we Włoszech, tym razem północnych, gdzie
zatrzymywał się m. in. w Wenecji, Rawennie, Bolo-
nii, Weronie i Mediolanie. Otrzymawszy po powro-
cie do Wiednia stanowisko praktykanta w kierowa-
nym przez Dvoraka, po śmierci Alojzego Riegla
w r. 1905, austriackim Centralnym Instytucie
Ochrony Zabytków (k.k. Zentral-Kommission fur
Erforschung und Erhaltung der Kunst und histori-
schen Denkmale), jeszcze w r. 1913 przydzielony zo-
stał, jako współpracownik Don Frane Bulicia
(1846—1934), znakomitego archeologa dalmatyń-
skiego, do nowo utworzonego Urzędu Konserwator-
skiego dla Dalmacji z siedzibą w Splicie, gdzie 23
VIII 1916, mimo faktu, że w tym czasie był w nie-
woli rosyjskiej, uzyskał etat asystenta. Niemal bez-
pośrednio po wybuchu I wojny światowej, 2 IX
1914, dostał się do niewoli na froncie w Galicji.
Odtąd do końca r. 1918 przebywał w obozach je-
nieckich na Syberii, kolejno w Nowonikołajewsku,
Barnauli, Tomsku, Omsku, Tarze, Tiumenie i po-
nownie w Tarze i Tomsku, na koniec w Krasnojar-
sku. Pod koniec r. 1918 zgłosił się jako ochotnik
do 1 pułku jugosłowiańskiego Matije Gubca w Tom-
sku, gdzie natychmiast podjął pracę kulluralno-
-oświatową, m.in. wydając pułkową gazetę, co nie-
wątpliwie ułatwiały mu Jego wybitne uzdolnienia li-
terackie. Z Tomskiem też wiąże się kolejny stopień
naukowy Molego. 1 XI 1919 habilitował się na
Wydziale Humanistycznym tamtejszego Uniwersyte-
6
Do szkoły ludowej uczęszczał w Sezanie i w Trieś-
cie, naukę gimnazjalną rozpoczętą w Trieście zakoń-
czył maturą w r. 1906 w Nowym Mieście (Novo
Mesto) w Krainie. W tym samym roku wstąpił na
Uniwersytet Wiedeński, zapisując się początkowo na
slawistykę, głośną wówczas nazwiskami tak wybit-
nych przedstawicieli, jak Vatroslav Jagić (1838—
1923) i Vaclav Vondrak (1859—1925), z myślą
głównie o literaturze, ale zrażony starocerkiewną
gramatyką już w pierwszym semestrze przerzu-
cił się na prawo („stąd jednak od razu zwiałem“),
aby w drugim półroczu wrócić na slawistykę i uczę-
szczać na filologię romańską. Po roku przerwał stu-
dia, decydując się na odbycie rocznej służby woj-
skowej. Potem kontynuował je w r. 1908/09 w Uni-
wersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a w r. 1909/10
w Uniwersytecie w Rzymie. Pobyt w Krakowie
związał Go wówczas podwójnie z Polską: z jej kul-
turą, przede wszystkim literacką, i z osobą, którą
później miał poślubić. Rzym otworzył mu oczy na
piękno i wspaniałość sztuki antycznej i włoskiej.
W r. 1910 powrócił na Uniwersytet do Wiednia,
aby ukończyć historię sztuki. Brał udział w dwóch
seminariach: Maxa Dvoraka i Józefa Strzygowskie-
go, co samo w sobie — wobec ostrego antagonizmu
istniejącego między Strzygowskim a Dvorakiem —
było rzeczą niezwykłą, a także w zajęciach prowa-
dzonych przez Juliusza von Schlossera. W r. 1912
uzyskał doktorat z historii sztuki i archeologii kla-
sycznej u Strzygowskiego na podstawie dysertacji
Eine illustrierte Handschrift aus dem Jahre 1649
mit der Topographie des Kosmas Indikopleustes
und dem Hexaemeron des bulgarischen Exarchen
Johannes (Ein Beitrag zur spdtbyzantinischen Kunst-
geschichte), drukowanej razem z studium języko-
wym Jagicia dopiero w r. 1922.
Zaraz po złożeniu rygorozum doktorskiego, dzię-
ki życzliwości i pomocy Dvoraka, uzyskał od ów-
czesnego austriackiego Ministerstwa Nauki i Kultu-
ry stypendium na dalsze studia w zakresie historii
sztuki za granicą, które umożliwiłyby mu w przy-
szłości habilitację. Nastąpił szczęśliwy rok pobytu
Molego we Włoszech, tym razem północnych, gdzie
zatrzymywał się m. in. w Wenecji, Rawennie, Bolo-
nii, Weronie i Mediolanie. Otrzymawszy po powro-
cie do Wiednia stanowisko praktykanta w kierowa-
nym przez Dvoraka, po śmierci Alojzego Riegla
w r. 1905, austriackim Centralnym Instytucie
Ochrony Zabytków (k.k. Zentral-Kommission fur
Erforschung und Erhaltung der Kunst und histori-
schen Denkmale), jeszcze w r. 1913 przydzielony zo-
stał, jako współpracownik Don Frane Bulicia
(1846—1934), znakomitego archeologa dalmatyń-
skiego, do nowo utworzonego Urzędu Konserwator-
skiego dla Dalmacji z siedzibą w Splicie, gdzie 23
VIII 1916, mimo faktu, że w tym czasie był w nie-
woli rosyjskiej, uzyskał etat asystenta. Niemal bez-
pośrednio po wybuchu I wojny światowej, 2 IX
1914, dostał się do niewoli na froncie w Galicji.
Odtąd do końca r. 1918 przebywał w obozach je-
nieckich na Syberii, kolejno w Nowonikołajewsku,
Barnauli, Tomsku, Omsku, Tarze, Tiumenie i po-
nownie w Tarze i Tomsku, na koniec w Krasnojar-
sku. Pod koniec r. 1918 zgłosił się jako ochotnik
do 1 pułku jugosłowiańskiego Matije Gubca w Tom-
sku, gdzie natychmiast podjął pracę kulluralno-
-oświatową, m.in. wydając pułkową gazetę, co nie-
wątpliwie ułatwiały mu Jego wybitne uzdolnienia li-
terackie. Z Tomskiem też wiąże się kolejny stopień
naukowy Molego. 1 XI 1919 habilitował się na
Wydziale Humanistycznym tamtejszego Uniwersyte-
6