DOI article:
Gadomski, Jerzy: Wstęp do badań nad małopolskim malarstwem tablicowym XV wieku (1420 - 1470)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0045
Folia Historiae Artium, T. XI (1975)
JERZY GADOMSKI
WSTĘP DO BADAŃ NAD MAŁOPOLSKIM MALARSTWEM TABLICOWYM XV WIEKU (1420—1470)
Artykuł niniejszy stanowi wstępną próbę usyste-
matyzowania wybranych zagadnień, związanych z ze-
społem wczesnych dzieł malarstwa tablicowego w
Małopolsce *. Uwagi o stosowanych metodach ba-
dawczych i próby ich praktycznego użycia w odnie-
sieniu do problemów stylu i tematów malowideł oraz
typów i przeznaczenia ołtarzy zostały przedstawione
przede wszystkim z myślą o ich przydatności dla da-
towania poszczególnych utworów malarstwa. Wnio-
ski z uzyskanych informacji zostały sformułowane
w zamieszczonej na końcu tabeli chronologicznej,
stanowiącej próbę orientacyjnego umiejscowienia w
czasie ważniejszych dzieł malarstwa ołtarzowego, po-
wstałych w półwieczu ograniczonym datami 1420
i 1470.
Do podstawowych zasad metodologicznych, obo-
wiązujących w analitycznych badaniach dyscyplin
historycznych, należy zasada ustalenia faktów opar-
tych na informacjach źródłowych. Gdy przedmiotem
badań jest szerszy zespół dzieł sztuki, fakty te sta-
nowią punkty oparcia, pomocne przy budowaniu tzw.
bezwzględnej chronologii zabytków. Dopiero po usta-
leniu podstawy źródłowej i sprawdzeniu jej wiary-
* Zamieszczony w niniejszym tomie artykuł został na-
pisany w r. 1973, w toku zbierania materiałów do nie
ukończonej jeszcze pracy o małopolskim malarstwie tablico-
wym XV wieku. Za zapoznanie się z treścią artykułu
i przedyskutowanie poruszonych w nim zagadnień, jak
godności można z kolei dokonywać myślowej rekon-
strukcji dalszych faktów szczegółowych. Rekonstru-
kcja taka opierać się może na badaniach porównaw-
czych i interpretacji zjawisk stylistycznych, na doko-
nywaniu analizy ikonograficznej i badaniu związków
zachodzących między dziełami sztuki a wydarzenia-
mi z życia politycznego, społecznego i religijnego
czy obyczajowością epoki, na rozpatrywaniu geogra-
fii zabytków, wnioskowaniu z zestawień statystycz-
nych itd. Wybór metody badawczej, stopień integra-
cji różnych metod i wykorzystania nauk pomocni-
czych historii sztuki zależą od intencji badacza i ce-
lu, jaki przed sobą postawił. Zawsze jednak, bez
względu na obraną metodę, warunkiem uzyskania
prawidłowych wyników naukowych jest zasada re-
spektowania faktów i dat źródłowych.
Zasada ta obowiązuje także w badaniach polskie-
go malarstwa tablicowego XV wieku. Posłużył się
nią Tadeusz Dobrowolski, dokonując przed czter-
dziestu bez mała laty zestawienia dat źródłowych,
stanowiących chronologiczne punkty odniesienia w
stosunku do niektórych dzieł malarstwa i ich ze-
społów i. Dobrowolski ograniczył się przede wszyst-
kim do materiałów epigraficznych, tzn. do dat, umłe-
również za wskazówki bibliograficzne pragnę gorąco po-
dziękować Prof. dr. Lechowi Kalinowskiemu.
1 T. Dobrowolski, Rzeźba i malarstwo gotyckie
w województwie śląskim, Katowice 1937, s. 52—53.
37
JERZY GADOMSKI
WSTĘP DO BADAŃ NAD MAŁOPOLSKIM MALARSTWEM TABLICOWYM XV WIEKU (1420—1470)
Artykuł niniejszy stanowi wstępną próbę usyste-
matyzowania wybranych zagadnień, związanych z ze-
społem wczesnych dzieł malarstwa tablicowego w
Małopolsce *. Uwagi o stosowanych metodach ba-
dawczych i próby ich praktycznego użycia w odnie-
sieniu do problemów stylu i tematów malowideł oraz
typów i przeznaczenia ołtarzy zostały przedstawione
przede wszystkim z myślą o ich przydatności dla da-
towania poszczególnych utworów malarstwa. Wnio-
ski z uzyskanych informacji zostały sformułowane
w zamieszczonej na końcu tabeli chronologicznej,
stanowiącej próbę orientacyjnego umiejscowienia w
czasie ważniejszych dzieł malarstwa ołtarzowego, po-
wstałych w półwieczu ograniczonym datami 1420
i 1470.
Do podstawowych zasad metodologicznych, obo-
wiązujących w analitycznych badaniach dyscyplin
historycznych, należy zasada ustalenia faktów opar-
tych na informacjach źródłowych. Gdy przedmiotem
badań jest szerszy zespół dzieł sztuki, fakty te sta-
nowią punkty oparcia, pomocne przy budowaniu tzw.
bezwzględnej chronologii zabytków. Dopiero po usta-
leniu podstawy źródłowej i sprawdzeniu jej wiary-
* Zamieszczony w niniejszym tomie artykuł został na-
pisany w r. 1973, w toku zbierania materiałów do nie
ukończonej jeszcze pracy o małopolskim malarstwie tablico-
wym XV wieku. Za zapoznanie się z treścią artykułu
i przedyskutowanie poruszonych w nim zagadnień, jak
godności można z kolei dokonywać myślowej rekon-
strukcji dalszych faktów szczegółowych. Rekonstru-
kcja taka opierać się może na badaniach porównaw-
czych i interpretacji zjawisk stylistycznych, na doko-
nywaniu analizy ikonograficznej i badaniu związków
zachodzących między dziełami sztuki a wydarzenia-
mi z życia politycznego, społecznego i religijnego
czy obyczajowością epoki, na rozpatrywaniu geogra-
fii zabytków, wnioskowaniu z zestawień statystycz-
nych itd. Wybór metody badawczej, stopień integra-
cji różnych metod i wykorzystania nauk pomocni-
czych historii sztuki zależą od intencji badacza i ce-
lu, jaki przed sobą postawił. Zawsze jednak, bez
względu na obraną metodę, warunkiem uzyskania
prawidłowych wyników naukowych jest zasada re-
spektowania faktów i dat źródłowych.
Zasada ta obowiązuje także w badaniach polskie-
go malarstwa tablicowego XV wieku. Posłużył się
nią Tadeusz Dobrowolski, dokonując przed czter-
dziestu bez mała laty zestawienia dat źródłowych,
stanowiących chronologiczne punkty odniesienia w
stosunku do niektórych dzieł malarstwa i ich ze-
społów i. Dobrowolski ograniczył się przede wszyst-
kim do materiałów epigraficznych, tzn. do dat, umłe-
również za wskazówki bibliograficzne pragnę gorąco po-
dziękować Prof. dr. Lechowi Kalinowskiemu.
1 T. Dobrowolski, Rzeźba i malarstwo gotyckie
w województwie śląskim, Katowice 1937, s. 52—53.
37