DOI article:
Macharska, Maria: Ze studiów nad rolą grafiki w polskim malarstwie okresu manieryzmu i wczesnego baroku: (Obrazy w kościołach Wielkopolski oraz w kolegiacie łowickiej)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0148
Folia Historiae Artium, T. XI (1975)
MARIA MACHARSKA
ZE STUDIÓW NAD ROLĄ GRAFIKI W POLSKIM MALARSTWIE OKRESU
MANIERYZMU I WCZESNEGO BAROKU (OBRAZY W KOŚCIOŁACH WIELKOPOLSKI
ORAZ W KOLEGIACIE ŁOWICKIEJ)
Przedstawione w niniejszej pracy materiały sta-
nowią fragment większej publikacji, której zadaniem
ma być próba syntetycznego ujęcia roli grafiki obcej
w polskim malarstwie manierystycznym i wczesno-
barokowym L Problematykę tę omówiono tutaj na
przykładzie dwóch odrębnych grup zabytków ma-
larstwa. W pierwszej części pracy uwzględniono sie-
dem obrazów z terenu Wielkopolski, pochodzących
w przybliżeniu z ostatniego trzydziestolecia w. XVI,
w drugiej natomiast — trzy malowidła znajdujące
się w kolegiacie łowickiej, datowane na lata około
r. 1627.
1. ZABYTKI WIELKOPOLSKIE
Obrazy wielkopolskie tworzą dwie grupy oddziel-
ne; na pierwszą składają się cztery malowidła po-
chodzące z trzech późnorenesansowych tryptyków,
wiązane w literaturze fachowej z nazwiskiem jednego
artysty, na drugą zaś trzy obrazy, które tym razem
1 Większość zebranych dotychczas materiałów opubli-
kowałam w następujących pracach: 1. Kotońska seria rycin
świętych polskich z lat 1605—1606 jako wzór dla sztuki
cechowej XVII w. (Sprawozdania PAN, Kraków 1965, s.
431—435); 2. Wzór graficzny dwóch krakowskich cykli le-
gendy o św. Florianie (Rocznik Biblioteki PAN w Krako-
wie, IX, 1965, s. 183—196); 3. Nieznane wzory graficzne
malarstwa nowożytnego w Polsce (Sprawozdania PAN, Kra-
ków, XII/2, 1969, s. 503); 4. Związki „Godów w Kanie"‘
łączy wspólny temat. Wchodzą w grę następujące
pozycje; części malowideł tryptykowych — dwie
z r. 1596 w Kłecku, jedna w Wągrowcu, z lat około
r. 1595, i jeszcze jedna w Połajewie, z r. 1572; po-
nadto trzy przedstawienia św. Anny Samotrzeć,
z których dwa znajdują się w Starymgrodzie (jedno
z nich datowane 1597), a trzecie w Ryczywole.
Z wyjątkiem dwóch obrazów kłeckich i obrazu wą-
growieokiego wszystkie pozostałe odkryte zostały
niedawno w trakcie prac przygotowawczych do wy-
stawy malarstwa wielkopolskiego, zorganizowanej
przez Muzeum Narodowe w Poznaniu w r. 1952.
Wtenczas właśnie w jej katalogu zostały one opubli-
kowane po raz pierwszy przez Anielę Sławską1 2.
Wyszczególnione powyżej obrazy nie są zapewne
wysokiej klasy pod względem artystycznym, dwa jed-
nak z nich, to znaczy Pokłon pasterzy w Połajewie
i Św. Anna Samotrzeć z r. 1597 w Starymgrodzie
odbiegają od pozostałych wyższym stosunkowo po-
ziomem, a Michał Walicki w Malarstwie polskim
uznał je nawet za najwybitniejsze w naszym kraju
Tomasza Dolabelli z grafiką północną (Sprawozdania PAN,
Kraków, XIV/1, 1971, s. 169); 5. Rola grafiki w twórczości
Tomasza Dolabelli (Folia Historiae Artium. IX, 1973, s. 89—
126). Z wyżej wymienionych publikacji jedynie w ostatniej
problem wzorów graficznych został ujęty syntetycznie w sto-
sunku do twórczości T. Dolabelli, pozostałe natomiast mają
wyłącznie przyczynkowy charakter.
2 A. Sławska, Malarstwo wielkopolskie 1520- -1650,
Poznań 1952, s. 19 i 17—18 oraz kat. 13 i 9—11.
139
MARIA MACHARSKA
ZE STUDIÓW NAD ROLĄ GRAFIKI W POLSKIM MALARSTWIE OKRESU
MANIERYZMU I WCZESNEGO BAROKU (OBRAZY W KOŚCIOŁACH WIELKOPOLSKI
ORAZ W KOLEGIACIE ŁOWICKIEJ)
Przedstawione w niniejszej pracy materiały sta-
nowią fragment większej publikacji, której zadaniem
ma być próba syntetycznego ujęcia roli grafiki obcej
w polskim malarstwie manierystycznym i wczesno-
barokowym L Problematykę tę omówiono tutaj na
przykładzie dwóch odrębnych grup zabytków ma-
larstwa. W pierwszej części pracy uwzględniono sie-
dem obrazów z terenu Wielkopolski, pochodzących
w przybliżeniu z ostatniego trzydziestolecia w. XVI,
w drugiej natomiast — trzy malowidła znajdujące
się w kolegiacie łowickiej, datowane na lata około
r. 1627.
1. ZABYTKI WIELKOPOLSKIE
Obrazy wielkopolskie tworzą dwie grupy oddziel-
ne; na pierwszą składają się cztery malowidła po-
chodzące z trzech późnorenesansowych tryptyków,
wiązane w literaturze fachowej z nazwiskiem jednego
artysty, na drugą zaś trzy obrazy, które tym razem
1 Większość zebranych dotychczas materiałów opubli-
kowałam w następujących pracach: 1. Kotońska seria rycin
świętych polskich z lat 1605—1606 jako wzór dla sztuki
cechowej XVII w. (Sprawozdania PAN, Kraków 1965, s.
431—435); 2. Wzór graficzny dwóch krakowskich cykli le-
gendy o św. Florianie (Rocznik Biblioteki PAN w Krako-
wie, IX, 1965, s. 183—196); 3. Nieznane wzory graficzne
malarstwa nowożytnego w Polsce (Sprawozdania PAN, Kra-
ków, XII/2, 1969, s. 503); 4. Związki „Godów w Kanie"‘
łączy wspólny temat. Wchodzą w grę następujące
pozycje; części malowideł tryptykowych — dwie
z r. 1596 w Kłecku, jedna w Wągrowcu, z lat około
r. 1595, i jeszcze jedna w Połajewie, z r. 1572; po-
nadto trzy przedstawienia św. Anny Samotrzeć,
z których dwa znajdują się w Starymgrodzie (jedno
z nich datowane 1597), a trzecie w Ryczywole.
Z wyjątkiem dwóch obrazów kłeckich i obrazu wą-
growieokiego wszystkie pozostałe odkryte zostały
niedawno w trakcie prac przygotowawczych do wy-
stawy malarstwa wielkopolskiego, zorganizowanej
przez Muzeum Narodowe w Poznaniu w r. 1952.
Wtenczas właśnie w jej katalogu zostały one opubli-
kowane po raz pierwszy przez Anielę Sławską1 2.
Wyszczególnione powyżej obrazy nie są zapewne
wysokiej klasy pod względem artystycznym, dwa jed-
nak z nich, to znaczy Pokłon pasterzy w Połajewie
i Św. Anna Samotrzeć z r. 1597 w Starymgrodzie
odbiegają od pozostałych wyższym stosunkowo po-
ziomem, a Michał Walicki w Malarstwie polskim
uznał je nawet za najwybitniejsze w naszym kraju
Tomasza Dolabelli z grafiką północną (Sprawozdania PAN,
Kraków, XIV/1, 1971, s. 169); 5. Rola grafiki w twórczości
Tomasza Dolabelli (Folia Historiae Artium. IX, 1973, s. 89—
126). Z wyżej wymienionych publikacji jedynie w ostatniej
problem wzorów graficznych został ujęty syntetycznie w sto-
sunku do twórczości T. Dolabelli, pozostałe natomiast mają
wyłącznie przyczynkowy charakter.
2 A. Sławska, Malarstwo wielkopolskie 1520- -1650,
Poznań 1952, s. 19 i 17—18 oraz kat. 13 i 9—11.
139