DOI Artikel:
Petrus, Jerzy T.: Portrety dziecięce Władysława IV i Anny Marii Wazówny w zbiorach hiszpańskich: (Ze studiów nad malarstwem dworskim epoki Wazów)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0118
Folia Historiae Artium, t. XI (1975)
JERZY T. PETRUS
PORTRETY DZIECIĘCE WŁADYSŁAWA IV I ANNY MARII WAZÓWNY W ZBIORACH
HISZPAŃSKICH (ZE STUDIÓW NAD MALARSTWEM DWORSKIM EPOKI WAZÓW)*
1. UWAGI WSTĘPNE
W madryckim klasztorze Klarysek p.w. Matki
Boskiej Pocieszenia, zwanym las Descalzas Reales,
zachowały się wśród licznych, wspaniałych dzieł
sztuki dwa niewielkie portrety przedstawiające dzie-
ci króla Zygmunta III i Anny Austriaczki — Wła-
dysława, późniejszego króla polskiego, i jego siostrę
Annę Marię. W bogatej galerii klasztornej, zawiera-
jącej przede wszystkim portrety hiszpańskich i au-
striackich Habsburgów, zaskakuje obecność portre-
tów dzieci polskiego monarchy; zwracają one uwagę
tym bardziej, że należą do bardzo nielicznych pol-
skich pamiątek w Hiszpanii.
* Artykuł niniejszy jest fragmentem większej pracy
o działalności Marcina Kobera i malarstwie dworskim
w Polsce na przełomie w. XVI/XVII. Za ułatwienie mi
badań nad podjętym tematem pragnę podziękować prof.
drowi Jerzemu Szabłowskiemu. Szczególną wdzięczność wi-
nien jestem drowi Andrzejowi Fischingerowi za łaskawe
zapoznanie się z tekstem i życzliwie udzielone mi uwagi,
a także dr Irenie Burnatowej za pomoc w przygotowaniu
tekstu do druku. Życzliwą pomocą służyli mi również:
p. Paulina Junąuera Vega, p. Violetta Beck i p. Łukasz
Szuster. Za udostępnienie zdjęć i wyrażenie zgody na ich
publikację dziękuję p. Angel 01iveras Guard, Inspektorowi
Generalnemu Patrimonio Nacional w Madrycie oraz Dy-
rekcjom: Bayerische Staatsgemaldesammlungen w Mona-
chium i Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Praca
referowana była na posiedzeniu Komisji Teorii i Historii
Sztuki Oddziału PAN w Krakowie dnia 22 marca 1973.
1 Oba portrety opublikował K. Pruszyński, Por-
trety królewiczów polskich w Madrycie (Arkady, III, 1937,
Portrety Władysława i Anny Marii nie należą do
dzieł nie znanych nauce polskiej, chociaż nie wzbu-
dziły dotychczas większego zainteresowania Ł Fakt
pomijania obu obrazów w polskich opracowaniach
sztuki końca w. XVI należy tłumaczyć trudnym do
niedawna dostępem do nich, gdyż znajdowały się
za klauzurą. Dopiero od r. 1960 oglądać je można
w zamienionej na muzeum części klasztoru 2. W hi-
szpańskiej literaturze kilka uwag poświęcił im Elias
Tormo w monografii obrazów w las Descalzas Rea-
les 3.
Wśród niezbyt licznie zachowanych polskich por-
tretów z końca w. XVI portrety dziecięce są rzad-
kością 4, nieco częściej pojawiają się dopiero na po-
s. 486—487). Autor oglądał je w czasie, gdy w związku
z hiszpańską wojną domową zbiory klarysek zabezpieczone
zostały w podziemiach klasztoru św. Jana w Madrycie.
O istnieniu portretu Władysława wzmiankuje W. Tom-
kiewicz, Malarstwo dworskie w dobie Władysława IV
(BHS, XII, 1950, s. 156), a o obu obrazach wspomina
J. Ruszczycówna, Portrety Zygmunta III i jego ro-
dziny (Rocznik Muz. Nar. w Warszawie, XIII, 1, Warsza-
wa 1969, s. 190).
2P. Junąuera Vega y T. Ruiz Alcón,
Monasterio-convento de las Descalzas Reales, Madrid 1962,
s. 3—4.
3 E. Tormo, En las Descalzas Reales de Madrid.
Trenta y tres retratos, II, Madrid 1944, s. 71—76. Wywody
Torma powtórzył Marąuis de Lozoya [Juan de
Contreras], Tableaux polonais au Monastere des Del-
calzas (!] Reales a Madrid (Cahiers de Bordeaux. Journees
Internationales d‘Etudes d‘Art, 7/8, 1961—62, s. 149—151).
4 Najstarszym znanym przedstawieniem dziecka z ro-
109
JERZY T. PETRUS
PORTRETY DZIECIĘCE WŁADYSŁAWA IV I ANNY MARII WAZÓWNY W ZBIORACH
HISZPAŃSKICH (ZE STUDIÓW NAD MALARSTWEM DWORSKIM EPOKI WAZÓW)*
1. UWAGI WSTĘPNE
W madryckim klasztorze Klarysek p.w. Matki
Boskiej Pocieszenia, zwanym las Descalzas Reales,
zachowały się wśród licznych, wspaniałych dzieł
sztuki dwa niewielkie portrety przedstawiające dzie-
ci króla Zygmunta III i Anny Austriaczki — Wła-
dysława, późniejszego króla polskiego, i jego siostrę
Annę Marię. W bogatej galerii klasztornej, zawiera-
jącej przede wszystkim portrety hiszpańskich i au-
striackich Habsburgów, zaskakuje obecność portre-
tów dzieci polskiego monarchy; zwracają one uwagę
tym bardziej, że należą do bardzo nielicznych pol-
skich pamiątek w Hiszpanii.
* Artykuł niniejszy jest fragmentem większej pracy
o działalności Marcina Kobera i malarstwie dworskim
w Polsce na przełomie w. XVI/XVII. Za ułatwienie mi
badań nad podjętym tematem pragnę podziękować prof.
drowi Jerzemu Szabłowskiemu. Szczególną wdzięczność wi-
nien jestem drowi Andrzejowi Fischingerowi za łaskawe
zapoznanie się z tekstem i życzliwie udzielone mi uwagi,
a także dr Irenie Burnatowej za pomoc w przygotowaniu
tekstu do druku. Życzliwą pomocą służyli mi również:
p. Paulina Junąuera Vega, p. Violetta Beck i p. Łukasz
Szuster. Za udostępnienie zdjęć i wyrażenie zgody na ich
publikację dziękuję p. Angel 01iveras Guard, Inspektorowi
Generalnemu Patrimonio Nacional w Madrycie oraz Dy-
rekcjom: Bayerische Staatsgemaldesammlungen w Mona-
chium i Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Praca
referowana była na posiedzeniu Komisji Teorii i Historii
Sztuki Oddziału PAN w Krakowie dnia 22 marca 1973.
1 Oba portrety opublikował K. Pruszyński, Por-
trety królewiczów polskich w Madrycie (Arkady, III, 1937,
Portrety Władysława i Anny Marii nie należą do
dzieł nie znanych nauce polskiej, chociaż nie wzbu-
dziły dotychczas większego zainteresowania Ł Fakt
pomijania obu obrazów w polskich opracowaniach
sztuki końca w. XVI należy tłumaczyć trudnym do
niedawna dostępem do nich, gdyż znajdowały się
za klauzurą. Dopiero od r. 1960 oglądać je można
w zamienionej na muzeum części klasztoru 2. W hi-
szpańskiej literaturze kilka uwag poświęcił im Elias
Tormo w monografii obrazów w las Descalzas Rea-
les 3.
Wśród niezbyt licznie zachowanych polskich por-
tretów z końca w. XVI portrety dziecięce są rzad-
kością 4, nieco częściej pojawiają się dopiero na po-
s. 486—487). Autor oglądał je w czasie, gdy w związku
z hiszpańską wojną domową zbiory klarysek zabezpieczone
zostały w podziemiach klasztoru św. Jana w Madrycie.
O istnieniu portretu Władysława wzmiankuje W. Tom-
kiewicz, Malarstwo dworskie w dobie Władysława IV
(BHS, XII, 1950, s. 156), a o obu obrazach wspomina
J. Ruszczycówna, Portrety Zygmunta III i jego ro-
dziny (Rocznik Muz. Nar. w Warszawie, XIII, 1, Warsza-
wa 1969, s. 190).
2P. Junąuera Vega y T. Ruiz Alcón,
Monasterio-convento de las Descalzas Reales, Madrid 1962,
s. 3—4.
3 E. Tormo, En las Descalzas Reales de Madrid.
Trenta y tres retratos, II, Madrid 1944, s. 71—76. Wywody
Torma powtórzył Marąuis de Lozoya [Juan de
Contreras], Tableaux polonais au Monastere des Del-
calzas (!] Reales a Madrid (Cahiers de Bordeaux. Journees
Internationales d‘Etudes d‘Art, 7/8, 1961—62, s. 149—151).
4 Najstarszym znanym przedstawieniem dziecka z ro-
109