DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Andegaweńskie dary złotnicze z herbami polskimi w kaplicy Węgierskiej w Akwizgranie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0036
6. Para tarczek z herbami węgierskimi i polskimi, przełom
lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w. XIV, Skarbiec ka-
tedry w Akwizgranie (fot. A. Munchow)
Łokietkówny. Dodać jednak należy, że orzeł nie peł-
ni naczelnej roli na omawianych zabytkach. Na czte-
rech wymienionych obrazach, w polu przypadającym
na osi górnego obramienia, a więc bezpośrednio nad
głową Madonny, występuje albo herb węgierskich
Andegawenów, albo herb królestwa Węgier, albo
struś — nigdy zaś orzeł, który w dwóch wypadkach
tylko flankuje godło węgierskich Andegawenów. Fakt
ten sugeruje, że omówione dzieła były wspólnymi
fundacjami królowej Elżbiety i jej syna. Nie była to
jedyna wspólna fundacja królowej matki i Ludwika
Węgierskiego. Elżbieta figuruje bowiem na wszyst-
kich ważniejszych dokumentach wystawianych przez
króla, a z testamentu jej wynika, że królowa wspólnie
z Ludwikiem wzniosła kaplicę Bożego Ciała przy
klasztorze Klarysek w Óbudzie 32. Relikwiarz i dwa
obrazy Matki Boskiej znalazły się wśród darów prze-
kazanych do Akwizgranu za pośrednictwem Elenryka
z Pilis w r. 1367. W tym samym zapewne czasie Lud-
wik i Elżbieta Łokietkówna ofiarowali podobny
obraz do nowo wzniesionej kaplicy cudownej Matki
Boskiej w Mariazell. Nie wiadomo, jakie przeznacze-
nia miał pierwotnie obraz Koronacji Matki Boskiej,
który otrzymał dekorację złotniczą wraz z trzema
1971, s. 12). — D. Dercsenyi, Nagy Lajos Kora,
[b. r. m. w.], s. 128.
32 Testament królowej Elżbiety Łokietkówny, 6 IV
7. Para tarczek z herbami węgierskimi i polskimi, przełom
lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w. XIV, Skarbiec ka-
tedry w Akwizgranie (fot. A. Munchow)
wymienionymi powyżej. Pozostawał on jednak na
dworze węgierskim aż do czasów Władysława Jagiel-
lończyka, a ten z kolei — czując może więź narodo-
wą z fundatorką tego dzieła lub może ze względu na
występujące na obrazie orły polskie — nawiązał do
dawnej tradycji i przekazał obraz do kaplicy Węgier-
skiej w Akwizgranie.
W skarbcu katedry w Akwizgranie zachowały się
także dwie pary tarcz herbowych zwieńczonych szy-
szakami z klejnotami, wykonane ze srebra pozłaca-
nego i zdobione emalią (ryc. 6 i 7). Obie pary są
prawie identyczne i przedstawiają herb węgierskich
Andegawenów, a w klejnocie głowę strusia z podko-
wą w dziobie (wys. 15,5 cm) oraz orła polskiego
umieszczonego na tarczy i w klejnocie (wys. 14,5 cm).
Dzieła te datowane były przez Grimmego na lata
około r. 1367, mimo że nie są wymienione w doku-
mencie Fłenryka z Pilis i uchodzą za dar Ludwika
Węgierskiego 33. Przeznaczenie ich nie było dotąd w
pełni ustalone, chociaż sądzono, że mogły być zapię-
ciami kapy. Wydaje się, że pierwotnie były one czę-
ścią stroju świeckiego i stanowiły zapięcie płaszcza
noszonego w w. XIII i 1 poł. w. XIV (tzw. Tassel-
mantel), przytrzymywanego na ramionach za pomocą
1380, dokument perg., Węgierskie Archiwum Państwowe
w Budapeszcie, sygn. DL 6692.
33 Grimme, o. c., s. 103, poz. 80.
28
lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w. XIV, Skarbiec ka-
tedry w Akwizgranie (fot. A. Munchow)
Łokietkówny. Dodać jednak należy, że orzeł nie peł-
ni naczelnej roli na omawianych zabytkach. Na czte-
rech wymienionych obrazach, w polu przypadającym
na osi górnego obramienia, a więc bezpośrednio nad
głową Madonny, występuje albo herb węgierskich
Andegawenów, albo herb królestwa Węgier, albo
struś — nigdy zaś orzeł, który w dwóch wypadkach
tylko flankuje godło węgierskich Andegawenów. Fakt
ten sugeruje, że omówione dzieła były wspólnymi
fundacjami królowej Elżbiety i jej syna. Nie była to
jedyna wspólna fundacja królowej matki i Ludwika
Węgierskiego. Elżbieta figuruje bowiem na wszyst-
kich ważniejszych dokumentach wystawianych przez
króla, a z testamentu jej wynika, że królowa wspólnie
z Ludwikiem wzniosła kaplicę Bożego Ciała przy
klasztorze Klarysek w Óbudzie 32. Relikwiarz i dwa
obrazy Matki Boskiej znalazły się wśród darów prze-
kazanych do Akwizgranu za pośrednictwem Elenryka
z Pilis w r. 1367. W tym samym zapewne czasie Lud-
wik i Elżbieta Łokietkówna ofiarowali podobny
obraz do nowo wzniesionej kaplicy cudownej Matki
Boskiej w Mariazell. Nie wiadomo, jakie przeznacze-
nia miał pierwotnie obraz Koronacji Matki Boskiej,
który otrzymał dekorację złotniczą wraz z trzema
1971, s. 12). — D. Dercsenyi, Nagy Lajos Kora,
[b. r. m. w.], s. 128.
32 Testament królowej Elżbiety Łokietkówny, 6 IV
7. Para tarczek z herbami węgierskimi i polskimi, przełom
lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w. XIV, Skarbiec ka-
tedry w Akwizgranie (fot. A. Munchow)
wymienionymi powyżej. Pozostawał on jednak na
dworze węgierskim aż do czasów Władysława Jagiel-
lończyka, a ten z kolei — czując może więź narodo-
wą z fundatorką tego dzieła lub może ze względu na
występujące na obrazie orły polskie — nawiązał do
dawnej tradycji i przekazał obraz do kaplicy Węgier-
skiej w Akwizgranie.
W skarbcu katedry w Akwizgranie zachowały się
także dwie pary tarcz herbowych zwieńczonych szy-
szakami z klejnotami, wykonane ze srebra pozłaca-
nego i zdobione emalią (ryc. 6 i 7). Obie pary są
prawie identyczne i przedstawiają herb węgierskich
Andegawenów, a w klejnocie głowę strusia z podko-
wą w dziobie (wys. 15,5 cm) oraz orła polskiego
umieszczonego na tarczy i w klejnocie (wys. 14,5 cm).
Dzieła te datowane były przez Grimmego na lata
około r. 1367, mimo że nie są wymienione w doku-
mencie Fłenryka z Pilis i uchodzą za dar Ludwika
Węgierskiego 33. Przeznaczenie ich nie było dotąd w
pełni ustalone, chociaż sądzono, że mogły być zapię-
ciami kapy. Wydaje się, że pierwotnie były one czę-
ścią stroju świeckiego i stanowiły zapięcie płaszcza
noszonego w w. XIII i 1 poł. w. XIV (tzw. Tassel-
mantel), przytrzymywanego na ramionach za pomocą
1380, dokument perg., Węgierskie Archiwum Państwowe
w Budapeszcie, sygn. DL 6692.
33 Grimme, o. c., s. 103, poz. 80.
28