DOI Artikel:
Gadomski, Jerzy: Wstęp do badań nad małopolskim malarstwem tablicowym XV wieku (1420 - 1470)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0054
4. Św. Urszula z Wyżnego Brodu (a) i św. Agnieszka z Sandomierza (b) — pokrewieństwo układu for-
malnego (wg A. Matejćka i J. Pesiny (a) oraz M. Walickiego (b))
rodowe) oraz w dwóch szczytach ołtarzowych z
przedstawieniami Św. Jana Chrzciciela i Pokłonu
Trzech Króli w Bardiowie. Malowidła te noszą wy-
raźne cechy warsztatu mistrza ptaszkowskiego.
Proces wyzwalania się pracowni małopolskich
spod dominacji wpływów czeskich ilustrują skrzydła
z Czchowa (Tarnów, Muzeum Diecezjalne): podczas
gdy figuralny kanon obydwu postaci na awersach,
szerokie płaszczyzny ich szat i ekspresja oczu Marii
kojarzą się jeszcze z malarstwem czeskim początków
2 ćwierci stulecia, np. z ogromną sylwetą św. Jana
Chrzciciela na skrzydle ołtarza z Hyrova z czasu
około 1430 27, to postacie śś. Wawrzyńca i Szczepana
po stronie rewersów stanowią już zapowiedź przed-
stawień typowych dla środowiska małopolsko-spi-
skiego lat 1440—1460, znanych np. ze skrzydeł oł-
27 Mat ej cek und P e s i n a, o. c., s. 80—81, tabl.
221.
28 M. C s a n k y, A szepesi es sarosi tdblakepfesteszet
1460-ig, Budapest 1938, s. 48, ryc. 3. — D. Radocsay,
A kózepkori Magyarorszdg tdblakepei, Budapest 1955, s.
341, tabl. XXXVII.
tarzowych w Koszycach (awersy, kwatery górne) 28.
Z lat 1440—1450 pochodzi tzw. Duże Ukrzyżo-
wanie z Korzennej (Kraków, Muzeum Narodowe).
Do cech zapowiadających styl łamany należy w tym
obrazie sposób ukształtowania płaszcza okrywające-
go głowę Marii, którego kontur określają załamują-
ce się odcinki prostych linii. Przydatne może się tu
okazać porównanie Marii na obrazie z Korzennej
z tą samą, bardzo jej bliską w układzie postacią w
U krzyżowaniu z Laufen nad Salzach 29, który to
obraz, pochodzący z lat bliskich połowy stulecia, pre-
zentuje jeszcze formy stylu miękkiego, w stosunku do
których Maria na obrazie z Korzennej wydaje się
stylistycznie bardziej zaawansowana. Dalszy krok w
kierunku zaostrzania konturu velum Marii stanowi
forma tego szczegółu u Madonny w Ukrzyżowaniu
29 O. Fischer, Die altcleutsche Malerei in Salzburg
(Kunstgeschichtliche Monographien, XII, Leipzig 1908, s. 52,
tabl. 7). —- Pacht, o. c., s. 25—26, ryc. 29. —- S t a n g e,
o. c., Bd X, s. 18—19, ryc. 37.
46
malnego (wg A. Matejćka i J. Pesiny (a) oraz M. Walickiego (b))
rodowe) oraz w dwóch szczytach ołtarzowych z
przedstawieniami Św. Jana Chrzciciela i Pokłonu
Trzech Króli w Bardiowie. Malowidła te noszą wy-
raźne cechy warsztatu mistrza ptaszkowskiego.
Proces wyzwalania się pracowni małopolskich
spod dominacji wpływów czeskich ilustrują skrzydła
z Czchowa (Tarnów, Muzeum Diecezjalne): podczas
gdy figuralny kanon obydwu postaci na awersach,
szerokie płaszczyzny ich szat i ekspresja oczu Marii
kojarzą się jeszcze z malarstwem czeskim początków
2 ćwierci stulecia, np. z ogromną sylwetą św. Jana
Chrzciciela na skrzydle ołtarza z Hyrova z czasu
około 1430 27, to postacie śś. Wawrzyńca i Szczepana
po stronie rewersów stanowią już zapowiedź przed-
stawień typowych dla środowiska małopolsko-spi-
skiego lat 1440—1460, znanych np. ze skrzydeł oł-
27 Mat ej cek und P e s i n a, o. c., s. 80—81, tabl.
221.
28 M. C s a n k y, A szepesi es sarosi tdblakepfesteszet
1460-ig, Budapest 1938, s. 48, ryc. 3. — D. Radocsay,
A kózepkori Magyarorszdg tdblakepei, Budapest 1955, s.
341, tabl. XXXVII.
tarzowych w Koszycach (awersy, kwatery górne) 28.
Z lat 1440—1450 pochodzi tzw. Duże Ukrzyżo-
wanie z Korzennej (Kraków, Muzeum Narodowe).
Do cech zapowiadających styl łamany należy w tym
obrazie sposób ukształtowania płaszcza okrywające-
go głowę Marii, którego kontur określają załamują-
ce się odcinki prostych linii. Przydatne może się tu
okazać porównanie Marii na obrazie z Korzennej
z tą samą, bardzo jej bliską w układzie postacią w
U krzyżowaniu z Laufen nad Salzach 29, który to
obraz, pochodzący z lat bliskich połowy stulecia, pre-
zentuje jeszcze formy stylu miękkiego, w stosunku do
których Maria na obrazie z Korzennej wydaje się
stylistycznie bardziej zaawansowana. Dalszy krok w
kierunku zaostrzania konturu velum Marii stanowi
forma tego szczegółu u Madonny w Ukrzyżowaniu
29 O. Fischer, Die altcleutsche Malerei in Salzburg
(Kunstgeschichtliche Monographien, XII, Leipzig 1908, s. 52,
tabl. 7). —- Pacht, o. c., s. 25—26, ryc. 29. —- S t a n g e,
o. c., Bd X, s. 18—19, ryc. 37.
46