DOI article:
Gadomski, Jerzy: Wstęp do badań nad małopolskim malarstwem tablicowym XV wieku (1420 - 1470)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0060
a b
8. Adoracja z Chomranic (a) i Opłakiwanie z Żywca (b) — zapożyczenie układu ikonograficzno-formalnego (fot.
J. Langda (a) i E. Wilczyk (b))
Dziełami jednego mistrza są przypuszczalnie w
swej koncepcji i ważniejszych częściach dwie naj-
większe nastawy ołtarzowe połowy XV wieku —
tryptyki w Niedzicy i Maciejowcach42. Formalna
struktura malowideł tych ołtarzy wykazuje wiele cech
wspólnych, zarówno w zakresie kompozycji malar-
skiej i poczucia przestrzeni, jak również kształtowa-
nia szczegółów. Do cech tych należy podobne roz-
wiązanie części środkowych, z reprezentacyjnymi
przedstawieniami świętych na tle uroczystych kotar,
a w scenach awersów — analogiczna interpretacja
wnętrz architektonicznych z motywem trzech arkad,
użycie identycznej arkady o spłaszczonym łuku za-
mykającym kompozycję kwatery, sposób kompono-
wania grup figuralnych, wprowadzenie podobnie u-
pozowanych i ubranych postaci, powtarzanie analo-
gicznych fizjonomii. Tak jak w wypadku tryptyku
w Łopusznej i obrazu w Grybowie, na wspólnotę
42 Obydwa tryptyki przypisywali jednemu mistrzowi,
zwanemu Mistrzem ołtarza w Maciejowcach: Csanky,
o. c., s. 9—27. — Behrens, o. c., s. 267—268. — Ra-
do c s a y, A kózepkori... tablakepei, s. 65—75. — Polak-
autorstwa obydwu ołtarzy spiskich wskazuje nie po-
jedynczy motyw, lecz suma takich samych lub po-
krewnych elementów, zaczerpniętych z indywidualne-
go zasobu artystycznych środków wyrazu.
Tę samą fazę rozwoju stylistycznego reprezentu-
je tryptyk Panny Marii w Przydonicy. W ramach
typowego dla malarstwa małopolskiego repertuaru
form zjawiają się tu układy pokrewne dziełom ma-
larstwa czeskiego, a także norymberskiego: anioł w
Zwiastowaniu na rewersie skrzydła, zbliżony do anio-
ła z Ptaszkowej 4-k w układzie szaty i geście wyka-
zuje też podobieństwo do Gabriela na rewersie
skrzydła ołtarza Ukrzyżowania z Cadolzburga
(ryc. 10)44. W obrazie Marii, Archanioła Michała
i św. Jana Ewangelisty w Żeleźnikowej, stylistycznie
zgodnym z grupą dzieł powstałych w latach 1450—
1460 (podobieństwo szczegółów do obrazu ze Zby-
litowskiej Góry i tryptyku w Przydonicy), również
Trajdos, Rola..., s. 378, 401—402. — Ta sama. Twór-
czość..., s. 54, 61, 62.
43 Por. L i b i c k i, o. c., s. 232. — Połak-Trajdos,
Twórczość..., s. 65.
44 Zimmermann, o. c., tabl. 98.
52
8. Adoracja z Chomranic (a) i Opłakiwanie z Żywca (b) — zapożyczenie układu ikonograficzno-formalnego (fot.
J. Langda (a) i E. Wilczyk (b))
Dziełami jednego mistrza są przypuszczalnie w
swej koncepcji i ważniejszych częściach dwie naj-
większe nastawy ołtarzowe połowy XV wieku —
tryptyki w Niedzicy i Maciejowcach42. Formalna
struktura malowideł tych ołtarzy wykazuje wiele cech
wspólnych, zarówno w zakresie kompozycji malar-
skiej i poczucia przestrzeni, jak również kształtowa-
nia szczegółów. Do cech tych należy podobne roz-
wiązanie części środkowych, z reprezentacyjnymi
przedstawieniami świętych na tle uroczystych kotar,
a w scenach awersów — analogiczna interpretacja
wnętrz architektonicznych z motywem trzech arkad,
użycie identycznej arkady o spłaszczonym łuku za-
mykającym kompozycję kwatery, sposób kompono-
wania grup figuralnych, wprowadzenie podobnie u-
pozowanych i ubranych postaci, powtarzanie analo-
gicznych fizjonomii. Tak jak w wypadku tryptyku
w Łopusznej i obrazu w Grybowie, na wspólnotę
42 Obydwa tryptyki przypisywali jednemu mistrzowi,
zwanemu Mistrzem ołtarza w Maciejowcach: Csanky,
o. c., s. 9—27. — Behrens, o. c., s. 267—268. — Ra-
do c s a y, A kózepkori... tablakepei, s. 65—75. — Polak-
autorstwa obydwu ołtarzy spiskich wskazuje nie po-
jedynczy motyw, lecz suma takich samych lub po-
krewnych elementów, zaczerpniętych z indywidualne-
go zasobu artystycznych środków wyrazu.
Tę samą fazę rozwoju stylistycznego reprezentu-
je tryptyk Panny Marii w Przydonicy. W ramach
typowego dla malarstwa małopolskiego repertuaru
form zjawiają się tu układy pokrewne dziełom ma-
larstwa czeskiego, a także norymberskiego: anioł w
Zwiastowaniu na rewersie skrzydła, zbliżony do anio-
ła z Ptaszkowej 4-k w układzie szaty i geście wyka-
zuje też podobieństwo do Gabriela na rewersie
skrzydła ołtarza Ukrzyżowania z Cadolzburga
(ryc. 10)44. W obrazie Marii, Archanioła Michała
i św. Jana Ewangelisty w Żeleźnikowej, stylistycznie
zgodnym z grupą dzieł powstałych w latach 1450—
1460 (podobieństwo szczegółów do obrazu ze Zby-
litowskiej Góry i tryptyku w Przydonicy), również
Trajdos, Rola..., s. 378, 401—402. — Ta sama. Twór-
czość..., s. 54, 61, 62.
43 Por. L i b i c k i, o. c., s. 232. — Połak-Trajdos,
Twórczość..., s. 65.
44 Zimmermann, o. c., tabl. 98.
52