Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (11.1975)

średnicę, aby w połowie pierwszego zwoju wykwitnąć
cienką już gałązką. Całą gałąź pokrywają liście akan-
tu, pieczołowicie, raczej miękko okonturowane,
o zaznaczonym unerwieniu. Liście te wprawdzie
przylegają do pędu, ale końce ich silnie odgięto, łą-
cząc w ten sposób ze sobą poszczególne zwoje krzy-
wizny. W szczególny sposób wyróżniono przewęże-
nie gałęzi w połowie pierwszego od zewnątrz skrętu.
Miejsce to wyodrębnia nie tylko krąg odgiętych do
tyłu płatków, lecz także rząd perełek. Gdy powróci-
my do analitycznego rysunku pastorału, okaże się,

cińskiego słowa ,,evolvere“ — rozwijać). Za pomoc w tych
badaniach składam serdeczne podziękowanie p. Jackowi
Pencakowskiemu.

ł. Pastorał z w. XVI i XVIII, skarbiec kościoła Mariac-
kiego w Krakowie (fot. W. Gumuła)

3 Ewolwenta nie wymaga geometrycznego wykreślenia,
jest łatwiejsza do uzyskania od spirali, a wykreślić ją można
odwijając nić z rylcem z walca (nazwa pochodzi od ła-

2. Pastorał z w. XVI i XVIII, skarbiec kościoła Mariac-
kiego w Krakowie (fot. W. Gumuła)

stycznej nie posiadają. Od tego rozróżnienia uza-
leżnić wypada kolejność opisu. Krzywizna pastorału
utworzona została z grubej, dośrodkowo skręconej
gałęzi roślinnej. Nie jest to jednak spirala, lecz ła-
twiejsza do wykreślenia ewolwenta okręgu (ryc. 20),
o czym świadczą równe odległości pomiędzy poszcze-
gólnymi skrętami3. Co więcej, gdy przeprowadzimy
prostą przez nasadę i koniec gałęzi, okaże się, że
pierwszy skręt ewolwenty równy jest półokręgowi —
mamy więc do czynienia z racjonalnym, przemyśla-
nym jej zastosowaniem. Wracając do dzieła sztuki
przede wszystkim stwierdzamy, że sama gałąź nie
jest jednakowej grubości. Początkowo bardzo mięsi-
sta, jakby wychodząca z pęku, raptownie zmienia