DOI article:
Dobrowolski, Tadeusz: Podzątki malarstwa krakowskiego w epoce gotyku (Metoda i perfekcjonizm)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20360#0064
49. Głowa proroka, obraz Teodoryka z Pragi, około
r. 1360. Kaplica Św. Krzyża na zamku w Karlśtejnie.
Wg' Matejćka i Peśiny (fot. W. Gumuła)
z Pragi (około 1360) iprzetłumaczyło na bardziej
regularne i uszlachetnione. I ten szczegół rzuca
więc światło na tendencje pierwszej szkoły kra-
kowskiej. Również fizjonomiczne właściwości in-
nego typu mężczyzny z trochę sterczącym nosem
i krótko przystrzyżonymi wąsami, znanego z oł-
tarza św. Barbary, z Jurkowa oraz epitafiów Ja-
na z Ujazdu, Jana Kota w Toruniu i Wieniawi-
tów w Drzeczkowie, odnajduje się we wcześniej-
szej twórczości Mistrza ołtarza z Zatonia (po
r. 1430) (ryc. 52—54), czy też wśród osób Męki
św. Katarzyny w Namesti38 39. Madonnę adorującą
Dzieciątko na jednej z tablic retabulum ptasz-
kowskiego można porównać z taką samą sceną
w dziele Mistrza Niesienia Krzyża w Wyższym
Brodzie (ryc. 14—15), ponoć z czasu około
r. 14 2 0 40, a także w wielu innych. O analogiach
między Madonnami na epitafium Wierzbięty
z Branic i na czeskim epitafium Jana z Jerzeń
38 O e 11 i n g e r, o. c., Abb. 11.
39 M a t e j ć e k, P e ś i n a, o. c., tabl. 218 i 225.
(z końca w. XIV) oraz między Wieczerzą ptasz-
kowską a czeskim obrazem w Kremsmunster pi-
sał sam Autor. Wymienić zaś można tu jeszcze
Wieczerzę sprzed r. 1420 Mistrza z Rajhradu41.
Wiele wreszcie śladów, które być może są pozo-
stałością ogólnej bazy stylistycznej z przełomu
w. XIV i XV, wiedzie w stronę tzw. III stylu
malarstwa czeskiego, którego twórcą był Mistrz
Ołtarza z Trzeboni, wyprzedzający „styl piękny”
w dziełach o dramatycznym klimacie. Przykła-
dy można by mnożyć, lecz przytoczone powinny
wystarczyć.
Przeszczepienie do Małopolski, szczególnie do
Krakowa, osiągnięć malarstwa czeskiego łatwo
uzasadnić przy pomocy użytych już argumentów
i drogą przypomnienia stosunków osobowych w
cechu krakowskim. Obok czeladników krakow-
skich docierających na Śląsk i zapewne do Czech,
żeby z kolei powrócić nad Wisłę, przybywali tak-
50. Głowa proroka (?), część obrazu ze sceną Misericor-
dia Domini z kościoła paraf, w Zbylitowskiej Górze,
około r. 1450. Muz. Diec. w Tarnowie (fot. J. Langda)
40 Tamże, tabl. 234.
44 Tamże, tabl. 187.
56
r. 1360. Kaplica Św. Krzyża na zamku w Karlśtejnie.
Wg' Matejćka i Peśiny (fot. W. Gumuła)
z Pragi (około 1360) iprzetłumaczyło na bardziej
regularne i uszlachetnione. I ten szczegół rzuca
więc światło na tendencje pierwszej szkoły kra-
kowskiej. Również fizjonomiczne właściwości in-
nego typu mężczyzny z trochę sterczącym nosem
i krótko przystrzyżonymi wąsami, znanego z oł-
tarza św. Barbary, z Jurkowa oraz epitafiów Ja-
na z Ujazdu, Jana Kota w Toruniu i Wieniawi-
tów w Drzeczkowie, odnajduje się we wcześniej-
szej twórczości Mistrza ołtarza z Zatonia (po
r. 1430) (ryc. 52—54), czy też wśród osób Męki
św. Katarzyny w Namesti38 39. Madonnę adorującą
Dzieciątko na jednej z tablic retabulum ptasz-
kowskiego można porównać z taką samą sceną
w dziele Mistrza Niesienia Krzyża w Wyższym
Brodzie (ryc. 14—15), ponoć z czasu około
r. 14 2 0 40, a także w wielu innych. O analogiach
między Madonnami na epitafium Wierzbięty
z Branic i na czeskim epitafium Jana z Jerzeń
38 O e 11 i n g e r, o. c., Abb. 11.
39 M a t e j ć e k, P e ś i n a, o. c., tabl. 218 i 225.
(z końca w. XIV) oraz między Wieczerzą ptasz-
kowską a czeskim obrazem w Kremsmunster pi-
sał sam Autor. Wymienić zaś można tu jeszcze
Wieczerzę sprzed r. 1420 Mistrza z Rajhradu41.
Wiele wreszcie śladów, które być może są pozo-
stałością ogólnej bazy stylistycznej z przełomu
w. XIV i XV, wiedzie w stronę tzw. III stylu
malarstwa czeskiego, którego twórcą był Mistrz
Ołtarza z Trzeboni, wyprzedzający „styl piękny”
w dziełach o dramatycznym klimacie. Przykła-
dy można by mnożyć, lecz przytoczone powinny
wystarczyć.
Przeszczepienie do Małopolski, szczególnie do
Krakowa, osiągnięć malarstwa czeskiego łatwo
uzasadnić przy pomocy użytych już argumentów
i drogą przypomnienia stosunków osobowych w
cechu krakowskim. Obok czeladników krakow-
skich docierających na Śląsk i zapewne do Czech,
żeby z kolei powrócić nad Wisłę, przybywali tak-
50. Głowa proroka (?), część obrazu ze sceną Misericor-
dia Domini z kościoła paraf, w Zbylitowskiej Górze,
około r. 1450. Muz. Diec. w Tarnowie (fot. J. Langda)
40 Tamże, tabl. 234.
44 Tamże, tabl. 187.
56