DOI Artikel:
Samek, Jan: Kielich fundacji Jana Rybkowicza w kościele Św. Anny: (Ze związków polsko-węgierskich w dziedzinie złotnictwa)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20360#0103
Folia Historiae Artium, T. XII (1970)
JAN SAMEK
KIELICH FUNDACJI JANA RYBKOWICZA W KOŚCIELE ŚW. ANNY
(ZE ZWIĄZKÓW POLSKO-WĘGIERSKICH W DZIEDZINIE ZLOTNK TWA) *
Kielichem fundacji Rybkowicza w kościele
Sw. Anny w Krakowie zajmowaliśmy się już
dwukrotnie. Po raz pierwszy, zaraz po odkryciu
tego niezwykłego dzieła sztuki, w komunikacie
referowanym w r. 1959 na sesji naukowej Stowa-
rzyszenia Historyków Sztuki poświęconej rzemio-
słu artystycznemu 1 i ponownie w rozprawie do-
tyczącej nawrotu do gotyku w sztuce Krakowa
1 połowy w. XVII, ogłoszonej w r. 1968 2. Ostat-
nio kielich Rybkowicza opublikowany został tak-
że w II części Katalogu Zabytków Miasta Krako-
wa 3. Do podjęcia jeszcze raz tego tematu upo-
ważnia ustalenie autorstwa i kręgu artystyczne-
go, z którego wyszedł interesujący nas zabytek
oraz rozwinięcie problemów, jakie się z nim łą-
czą.
OPIS, ANALIZA, ANALOGIE
Kielich w kościele Św. Anny (ryc. 1) budzi
zainteresowanie już ze względu na materiał, z ja-
kiego został wykonany. Jest nim złoto wysokiej
próby, o lekko pomarańczowym odcieniu. Tech-
nika użyta przy obróbce tego, nie na co dzień
przecież używanego materiału to kucie, filigran,
granulacja i na koniec staranne cyzelowanie. Ro-
zmiary zabytku nie odbiegają od przeciętnie sto-
sowanych dla tego rodzaju naczyń: największa
średnica stopy wynosi 96 mm, średnica czary
* Rozprawa niniejsza przedstawiona była na zebra-
niu naukowym Komisji Teorii i Historii Sztuki Krakow-
skiego Oddziału PAN w dniu 13 lutego 1975.
1 J. Samek, Wyniki inwentaryzacji zabytków rze-
miosła artystycznego na terenie Krakowa (Kościoły
i klasztory Śródmieścia) (Streszczenie referatu wygłoszo-
nego na sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztu-
123 mm, zaś wysokość 243 mm. W kielichu sta-
nowiącym przedmiot naszych badań zastosowano
wszystkie elementy występujące w gotyckich wy-
robach tego typu, mianowicie: wielolistną stopę
(ryc. 2), trzon z talerzykiem i nodusem (ryc. 3)
oraz zaopatrzoną w koszyczek czarę (ryc. 4).
Zgodnie z przyjętą kolejnością analizę zabyt-
ku rozpoczniemy od wykreślonej na rzucie sześ-
cioliścia podstawy. Tę część kielicha cechuje za-
stosowanie szerokiego brzegu, który przechodzi
w wysoki, ażurowy stopień. Należy tutaj zazna-
czyć, że cały ten architektoniczny podział, po-
dobnie jak i grzbieciki rozdzielające poszczególne
pola stopy, przeprowadzono za pomocą cienkich
drucików uformowanych na kształt sznurów z pe-
rełek. Utworzone w ten sposób pola bez reszty
wypełnia bogata dekoracja, na którą składa
się wić roślinna z ostrymi liśćmi oraz kwiaty.
Wykonano ją w jednej konwencji, lecz przy
pomocy kilku sztanc. Ażurowy stopień wypełnia
cienka gałązka ze słabo wykształconymi liśćmi,
wijąca się esowato w szybkim rytmie. Grub-
sza wić, także w esowatym, ale spokojniejszym
układzie wypełnia brzeg naczynia. Obserwujemy
tutaj staranniej już wykształcone odnogi i liście
nacechowane późnogotycką stylizacją. Najgrub-
sze, gwałtownie poodginane gałęzie umieszczono
na poszczególnych polach stopy. Notujemy tu
ekspresyjnie oddane, silnie unerwione powierzch-
ki w Krakowie w dniu 28 IX 1959) (Biuletyn HS, XXII,
1960, nr 3, fig. 2, s. 312).
2 J. Samek, Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa
pierwszej połowy w. XVII (Folia Historiae Artium, V,
1968, s. 107—109, fig. 41 na s. 106).
2 Miasto Kraków, II: Kościoły i klasztory Śródmieś-
cia, 1 (Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, IV, Warsza-
wa 1971, s. 88, fig. 741).
95
JAN SAMEK
KIELICH FUNDACJI JANA RYBKOWICZA W KOŚCIELE ŚW. ANNY
(ZE ZWIĄZKÓW POLSKO-WĘGIERSKICH W DZIEDZINIE ZLOTNK TWA) *
Kielichem fundacji Rybkowicza w kościele
Sw. Anny w Krakowie zajmowaliśmy się już
dwukrotnie. Po raz pierwszy, zaraz po odkryciu
tego niezwykłego dzieła sztuki, w komunikacie
referowanym w r. 1959 na sesji naukowej Stowa-
rzyszenia Historyków Sztuki poświęconej rzemio-
słu artystycznemu 1 i ponownie w rozprawie do-
tyczącej nawrotu do gotyku w sztuce Krakowa
1 połowy w. XVII, ogłoszonej w r. 1968 2. Ostat-
nio kielich Rybkowicza opublikowany został tak-
że w II części Katalogu Zabytków Miasta Krako-
wa 3. Do podjęcia jeszcze raz tego tematu upo-
ważnia ustalenie autorstwa i kręgu artystyczne-
go, z którego wyszedł interesujący nas zabytek
oraz rozwinięcie problemów, jakie się z nim łą-
czą.
OPIS, ANALIZA, ANALOGIE
Kielich w kościele Św. Anny (ryc. 1) budzi
zainteresowanie już ze względu na materiał, z ja-
kiego został wykonany. Jest nim złoto wysokiej
próby, o lekko pomarańczowym odcieniu. Tech-
nika użyta przy obróbce tego, nie na co dzień
przecież używanego materiału to kucie, filigran,
granulacja i na koniec staranne cyzelowanie. Ro-
zmiary zabytku nie odbiegają od przeciętnie sto-
sowanych dla tego rodzaju naczyń: największa
średnica stopy wynosi 96 mm, średnica czary
* Rozprawa niniejsza przedstawiona była na zebra-
niu naukowym Komisji Teorii i Historii Sztuki Krakow-
skiego Oddziału PAN w dniu 13 lutego 1975.
1 J. Samek, Wyniki inwentaryzacji zabytków rze-
miosła artystycznego na terenie Krakowa (Kościoły
i klasztory Śródmieścia) (Streszczenie referatu wygłoszo-
nego na sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztu-
123 mm, zaś wysokość 243 mm. W kielichu sta-
nowiącym przedmiot naszych badań zastosowano
wszystkie elementy występujące w gotyckich wy-
robach tego typu, mianowicie: wielolistną stopę
(ryc. 2), trzon z talerzykiem i nodusem (ryc. 3)
oraz zaopatrzoną w koszyczek czarę (ryc. 4).
Zgodnie z przyjętą kolejnością analizę zabyt-
ku rozpoczniemy od wykreślonej na rzucie sześ-
cioliścia podstawy. Tę część kielicha cechuje za-
stosowanie szerokiego brzegu, który przechodzi
w wysoki, ażurowy stopień. Należy tutaj zazna-
czyć, że cały ten architektoniczny podział, po-
dobnie jak i grzbieciki rozdzielające poszczególne
pola stopy, przeprowadzono za pomocą cienkich
drucików uformowanych na kształt sznurów z pe-
rełek. Utworzone w ten sposób pola bez reszty
wypełnia bogata dekoracja, na którą składa
się wić roślinna z ostrymi liśćmi oraz kwiaty.
Wykonano ją w jednej konwencji, lecz przy
pomocy kilku sztanc. Ażurowy stopień wypełnia
cienka gałązka ze słabo wykształconymi liśćmi,
wijąca się esowato w szybkim rytmie. Grub-
sza wić, także w esowatym, ale spokojniejszym
układzie wypełnia brzeg naczynia. Obserwujemy
tutaj staranniej już wykształcone odnogi i liście
nacechowane późnogotycką stylizacją. Najgrub-
sze, gwałtownie poodginane gałęzie umieszczono
na poszczególnych polach stopy. Notujemy tu
ekspresyjnie oddane, silnie unerwione powierzch-
ki w Krakowie w dniu 28 IX 1959) (Biuletyn HS, XXII,
1960, nr 3, fig. 2, s. 312).
2 J. Samek, Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa
pierwszej połowy w. XVII (Folia Historiae Artium, V,
1968, s. 107—109, fig. 41 na s. 106).
2 Miasto Kraków, II: Kościoły i klasztory Śródmieś-
cia, 1 (Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, IV, Warsza-
wa 1971, s. 88, fig. 741).
95