DOI article:
Kalinowski, Lech: Motywy antyczne w dekoracji kaplicy Zygmuntowskiej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20360#0097
13—8 przed n.e. w Rzymie, poniżej personifikacji
Ziemi (Tellus) (ryc. 33) 80 *. O ile jednak w dziele
antycznym spiralne odgałęzienia rozchodzą się
szeroko na boki stosownie do leżącego kształtu
pola, w kaplicy Zygmuntowskiej zwoje roślinne
towarzyszą w górę kandelabrowi-łodydze. W szcze-
gółach uderza powtórzenie w zakończeniu spiral-
nych odgałęzień za Ara Pacis pięoiopłatkowych
rozet i kwiatów, tzw. babki (łac. plantago) (ryc.
34) 8i.
26. Olympus, fragment rzymskiego sarkofagu z Marsja-
szem, rysunek, Tybinga, Kodeks Pighianus (wg Schmitt)
Jak zauważył H. P. L’Orange, jeszcze pod ko-
niec starożytności odtworzono wzór rzymski na
mozaice w Baptysterium Lateraneńskim w Rzy-
mie w w. V, a w w. XII w dekoracji mozaiko-
wej kościoła San Clemente, również w Rzymie,
tym razem zastępując kandelabr monumentalną
80 E. P e t e r s e n, Ara Pacis Augustae. Sonderschrif-
ten des Osterreichischen Archaologischen Instituts, Wien
1902; J. Starczuk, Ornament roślinny na Ara Pacis
Augustae (Przegląd Klasyczny, III, 1937, s. 399—422). -—•
H. Riemann, Ara Pacis Augustae [w:] Pauly-Wis-
sowa, o. c., 36. Halbband, 1 = XVIII Band, 1, Stutt-
gart 1942, szp. 2082—2107. — G. Moretti, Ara Pacis
Augustae, Roma 1948, s. 146—151, ryc. 119—122. — Th.
Kraus, Die Ranken des Ara Pacis. Ein Beitrag zur
Entwicklungsgeschichte der augusteischen Ornamentik,
Berlin 1953, tabl. 2 i ryc. na s. 11 do tekstu s. 9—25. —
grupą Ukrzyżowania z Marią i św. Janem
(ryc. 35) 82. Wydaje się, że twórca tego rodzaju
dekoracji w kaplicy Zygmuntowskiej musiał być
w Rzymie.
Stosunek renesansu do motywów antycznych
wyrażał się w trojaki sposób: pierwszą, najwcześ-
niejszą chronologicznie jego postacią było kopio-
wanie wzorów antycznych jako odrębnych jedno-
stek formalnych ze względu na ich własności ja-
ko motywu, czyli układu formalnego bez uwzględ-
niania strony tematycznej, jak w wypadku ry-
sunków Gentilego da Fabriano czy Pisanella 83.
27. Gentile da Fabriano, rysunek, Paryż, Luwr, Codex
Yallardi, nr 2397 recto (wg Schmitt)
EL P. L’ O r a n g e, Ara Pacis. La zona florale (Acta ad
archaeologiam et artium historiam pertinentia, I, Roma
1962, s. 7—16, tabl. I, II c i III b).
51 L’ O r a n g e, o. c., s. 14, tabl. V a. — H. Tou-
b e r t, Le renouueau paleochretien d Romę au debut
du Xlle siecle (Cahiers Archeologiąues, XX, 1970, s. 124,
fig- 31).
52 EOrange, o. c., s. 14—15, tabl. V b. — T o u-
b e r t, o. c., s. 124, ryc. 30 i 38.
83 D e g e n h a r t i Schmitt, o. c. w przypisie 17.
89
Ziemi (Tellus) (ryc. 33) 80 *. O ile jednak w dziele
antycznym spiralne odgałęzienia rozchodzą się
szeroko na boki stosownie do leżącego kształtu
pola, w kaplicy Zygmuntowskiej zwoje roślinne
towarzyszą w górę kandelabrowi-łodydze. W szcze-
gółach uderza powtórzenie w zakończeniu spiral-
nych odgałęzień za Ara Pacis pięoiopłatkowych
rozet i kwiatów, tzw. babki (łac. plantago) (ryc.
34) 8i.
26. Olympus, fragment rzymskiego sarkofagu z Marsja-
szem, rysunek, Tybinga, Kodeks Pighianus (wg Schmitt)
Jak zauważył H. P. L’Orange, jeszcze pod ko-
niec starożytności odtworzono wzór rzymski na
mozaice w Baptysterium Lateraneńskim w Rzy-
mie w w. V, a w w. XII w dekoracji mozaiko-
wej kościoła San Clemente, również w Rzymie,
tym razem zastępując kandelabr monumentalną
80 E. P e t e r s e n, Ara Pacis Augustae. Sonderschrif-
ten des Osterreichischen Archaologischen Instituts, Wien
1902; J. Starczuk, Ornament roślinny na Ara Pacis
Augustae (Przegląd Klasyczny, III, 1937, s. 399—422). -—•
H. Riemann, Ara Pacis Augustae [w:] Pauly-Wis-
sowa, o. c., 36. Halbband, 1 = XVIII Band, 1, Stutt-
gart 1942, szp. 2082—2107. — G. Moretti, Ara Pacis
Augustae, Roma 1948, s. 146—151, ryc. 119—122. — Th.
Kraus, Die Ranken des Ara Pacis. Ein Beitrag zur
Entwicklungsgeschichte der augusteischen Ornamentik,
Berlin 1953, tabl. 2 i ryc. na s. 11 do tekstu s. 9—25. —
grupą Ukrzyżowania z Marią i św. Janem
(ryc. 35) 82. Wydaje się, że twórca tego rodzaju
dekoracji w kaplicy Zygmuntowskiej musiał być
w Rzymie.
Stosunek renesansu do motywów antycznych
wyrażał się w trojaki sposób: pierwszą, najwcześ-
niejszą chronologicznie jego postacią było kopio-
wanie wzorów antycznych jako odrębnych jedno-
stek formalnych ze względu na ich własności ja-
ko motywu, czyli układu formalnego bez uwzględ-
niania strony tematycznej, jak w wypadku ry-
sunków Gentilego da Fabriano czy Pisanella 83.
27. Gentile da Fabriano, rysunek, Paryż, Luwr, Codex
Yallardi, nr 2397 recto (wg Schmitt)
EL P. L’ O r a n g e, Ara Pacis. La zona florale (Acta ad
archaeologiam et artium historiam pertinentia, I, Roma
1962, s. 7—16, tabl. I, II c i III b).
51 L’ O r a n g e, o. c., s. 14, tabl. V a. — H. Tou-
b e r t, Le renouueau paleochretien d Romę au debut
du Xlle siecle (Cahiers Archeologiąues, XX, 1970, s. 124,
fig- 31).
52 EOrange, o. c., s. 14—15, tabl. V b. — T o u-
b e r t, o. c., s. 124, ryc. 30 i 38.
83 D e g e n h a r t i Schmitt, o. c. w przypisie 17.
89