DOI Artikel:
Samek, Jan: Kielich fundacji Jana Rybkowicza w kościele Św. Anny: (Ze związków polsko-węgierskich w dziedzinie złotnictwa)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20360#0106
5. Odwrocie stopy kielicha ofiarowanego w r. 1630 do
kościoła Św. Anny w Krakowie (fot. W. Gumuła)
W tamtejszych zbiorach znajduje się bowiem
kielich, który łączą z krakowskim zabytkiem ude-
rzające wprost podobieństwa (ryc. 6). Na stopie
i koszyczku przechowywanego w Norymberdze
naczynia występuje taka sama dekoracja z mo-
tywów wijących się gałęzi, opatrzonych eks-
presyjnie odgiętymi liśćmi i kwiatami, nodus zaś
i towarzyszące mu części trzonu ozdobiono gu-
zami pokrytymi filigranem i granulacją. Układ
dekoracji oraz jej potraktowanie w kielichu no-
rymberskim są tak podobne do krakowskich, iż
po prostu kuszą do uznania obu dzieł za wyro-
by jednego warsztatu. Na przeszkodzie stoją tyl-
ko odmienne proporcje zachowanego w zbiorach
muzealnych kielicha. Stopa i czara są tam szer-
sze, zaś nodus wydatniejszy, o silniej występu-
jących guzach. W rezultacie naczynie to cechuje
większa statyka i masywność, co zdecydowanie
zbliża je bardziej do kielichów występujących
w środkowej Europie około r. 1500, aniżeli do
kielicha fundacji Rybkowicza.
Zabytek norymberski pochodzi z Bystrzycy7,
a określony został jako szesnastowieczny wyrób
siedmiogrodzki8. W świetle powyższej atrybucji
i w krakowskim kielichu należałoby widzieć wy-
1 Zapewne chodzi tu o Bystrzycę na Śląsku w Ko-
tlinie Kłodzkiej; istnieje szereg innych miejscowości o tej
nazwie.
8 K o h 1 h a u s e n, l. c.
9 S. M i h a 1 i k, Denkmaler und Schulen des unga-
6. Kielich z Bystrzycy w Germanisches Nationalmuseum
w Norymberdze (fot. wg H. Kohlhausena: Geschichte
des deutschen Kunsthandwerks, Munchen 1955, fig. 272
na s. 311)
rób węgierski. Taka hipoteza posiadałaby wiele
cech prawdopodobieństwa, zważywszy, że wyroby
złotnictwa na Węgrzech cechuje właśnie bogac-
two dekoracji i częste obok emalii używanie fili-
granu oraz granulacji9. Jak zawsze jednak w sto-
sunku do dzieł wykazujących cechy obcych śro-
dowisk istnieją dwie możliwości. Jedną z nich
jest import — przywiezienie gotowego wyrobu
z innego ośrodka; drugą ■— wykonanie go na
miejscu przez obcego przybysza. Słabe, ale jed-
nak istniejące relacje kielicha Rybkowicza
z wcześniejszymi wyrobami krakowskimi 10 oraz
rischen Drahtemails im Ausland (Acta Historiae Artium
Academiae Scieniiarum Hungaricae 1958, t. V, Budapest).
10 Samek, Nawrót do gotyku..., 107—108, fig. 42
na s. 107.
98
kościoła Św. Anny w Krakowie (fot. W. Gumuła)
W tamtejszych zbiorach znajduje się bowiem
kielich, który łączą z krakowskim zabytkiem ude-
rzające wprost podobieństwa (ryc. 6). Na stopie
i koszyczku przechowywanego w Norymberdze
naczynia występuje taka sama dekoracja z mo-
tywów wijących się gałęzi, opatrzonych eks-
presyjnie odgiętymi liśćmi i kwiatami, nodus zaś
i towarzyszące mu części trzonu ozdobiono gu-
zami pokrytymi filigranem i granulacją. Układ
dekoracji oraz jej potraktowanie w kielichu no-
rymberskim są tak podobne do krakowskich, iż
po prostu kuszą do uznania obu dzieł za wyro-
by jednego warsztatu. Na przeszkodzie stoją tyl-
ko odmienne proporcje zachowanego w zbiorach
muzealnych kielicha. Stopa i czara są tam szer-
sze, zaś nodus wydatniejszy, o silniej występu-
jących guzach. W rezultacie naczynie to cechuje
większa statyka i masywność, co zdecydowanie
zbliża je bardziej do kielichów występujących
w środkowej Europie około r. 1500, aniżeli do
kielicha fundacji Rybkowicza.
Zabytek norymberski pochodzi z Bystrzycy7,
a określony został jako szesnastowieczny wyrób
siedmiogrodzki8. W świetle powyższej atrybucji
i w krakowskim kielichu należałoby widzieć wy-
1 Zapewne chodzi tu o Bystrzycę na Śląsku w Ko-
tlinie Kłodzkiej; istnieje szereg innych miejscowości o tej
nazwie.
8 K o h 1 h a u s e n, l. c.
9 S. M i h a 1 i k, Denkmaler und Schulen des unga-
6. Kielich z Bystrzycy w Germanisches Nationalmuseum
w Norymberdze (fot. wg H. Kohlhausena: Geschichte
des deutschen Kunsthandwerks, Munchen 1955, fig. 272
na s. 311)
rób węgierski. Taka hipoteza posiadałaby wiele
cech prawdopodobieństwa, zważywszy, że wyroby
złotnictwa na Węgrzech cechuje właśnie bogac-
two dekoracji i częste obok emalii używanie fili-
granu oraz granulacji9. Jak zawsze jednak w sto-
sunku do dzieł wykazujących cechy obcych śro-
dowisk istnieją dwie możliwości. Jedną z nich
jest import — przywiezienie gotowego wyrobu
z innego ośrodka; drugą ■— wykonanie go na
miejscu przez obcego przybysza. Słabe, ale jed-
nak istniejące relacje kielicha Rybkowicza
z wcześniejszymi wyrobami krakowskimi 10 oraz
rischen Drahtemails im Ausland (Acta Historiae Artium
Academiae Scieniiarum Hungaricae 1958, t. V, Budapest).
10 Samek, Nawrót do gotyku..., 107—108, fig. 42
na s. 107.
98