DOI article:
Samek, Jan: Kielich fundacji Jana Rybkowicza w kościele Św. Anny: (Ze związków polsko-węgierskich w dziedzinie złotnictwa)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20360#0112
13. Kadzielnica z r. 1624 w kościele parafialnym w Zie-
lonkach (fot. wg S. Tomkowicza: Powiat krakowski, Te-
ka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, II, Kra-
ków 1906, fig. 183 na s. 213)
Rybkowicz przed ofiarowaniem złotego kielicha
do kościoła Św. Anny, bo w r. 1624 46. W komple-
cie tym poza właściwą dla 1 połowy w. XVII or-
namentacją roślinną występują charakterystycz-
ne elementy gotyckie, jak posłużenie się sześcio-
bokiem przy komponowaniu korpusu trybularza,
użycie motywu szkarp i koronki. W rezultacie
46 W. Łuszczkiewicz, Restauracja kościoła to
Zielonkach (Przyjaciel Sztuki Ludowej, 1885, III, s. 44).—
S. Tomkowicz (Komunikat o zabytkach kościoła pa-
rafialnego we wsi Zielonkach pod Krakowem i nowo
odkrytej rzeźbie „ogrojca” w kościele Sw. Floriana w
Krakowie) (SKHS, VII, Kraków 1906, szpalta CCCLIV,
fig. 59 na szpalcie CCCLII); tenże, Powiat krakowski
(Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, II, Kra-
ków 1906, s. 274, fig. 183 na s. 273).
47 Por. A. Dygat, Kątska (Kącka, Kontska) Dorota
(hasło w: Polski Słownik Biograficzny, XII/3, z. 54, 1966,
s. 308—309).
48 W. Łuszczkiewicz, Romański portal z XIII
kadzielnicę w Zielonkach z punktu widzenia sty-
lu można określić mianem renesansowo-gotyckiej.
Z kolei w świetle faktu, że Rybkowicz nie tylko
fundował gotycki kielich do kościoła Św. Anny,
lecz także był wybrany na jednego z dwóch au-
torów dziejów uniwersytetu krakowskiego oraz
interesował się dawnymi rękopisami, nasuwa się
pytanie, czy wszystkie te fakty nie łączą się z so-
bą. Chyba nieprzypadkowo autor historii uniwer-
sytetu zamawiał dzieła o cechach gotyckich, mi-
mo że panowały wówczas w polskim złotnictwie
formy właściwe dla manieryzmu renesansowego.
Wydaje się, że mamy tutaj do czynienia ze spe-
cyficznym zainteresowaniem wyrobami o cechach
,,dawnej” sztuki. W tym miejscu warto zadać
sobie pytanie, czy istniały takie, jak można by
je nazwać, „gotycyzujące” mecenaty w Polsce.
Należy też zastanowić się, czy tego rodzaju zja-
wisko jest wyjątkiem wśród zainteresowań sztu-
ką w w. XVII.
Jako odpowiedź na te pytania przytoczyć moż-
na przykładowo działalność na polu artystycznym
Doroty Kąckiej, ksieni zakonu norbertanek na
Zwierzyńcu w Krakowie47. Z jej inicjatywy
przede wszystkim przebudowano kościół klasz-
torny w latach 1604 do ok. 1613 48. Kącka prze-
kształciła też gruntownie kościół Św. Salwatora
na Zwierzyńcu, które to prace miały miejsce
przed rokiem 1622 49. Z osobą ksieni Kąckiej łą-
czy się wreszcie budowa kościoła Św. Norberta
przy ulicy Wiślnej, ufundowanego wraz z nie-
wielkim klasztorem także dla norbertanek ze
Zwierzyńca (rozpoczęcie prac przed 1633, kon-
sekracja 1643) 50. Ostatnią fundacją Doroty Kąc-
kiej był kościółek Sw. Doroty w Grodźcu w po-
wiecie będzińskim, wzniesiony około r. 1653 51.
We wszystkich tych budowlach występują
elementy gotyckie zarówno w sylwecie, co wy-
raźnie zaobserwować można w fundacjach na
Zwierzyńcu i w szczegółach, jak schodkowe
szczyty ze sterczynami oraz ostrołukowe portale
i okna. Niekiedy, mimo że kościół nie posiada
wieku w kościele klasztornym na Zwierzyńcu (SKHS,
IV, 1891, s. 10). — Tomkowicz, Powiat krakowski,
s. 228.
49 Tomkowicz, Powiat krakowski, s. 228, 278,
280. — Z. Gawlik, Kościół Sw. Salwatora na Zwie-
rzyńcu w Krakowie (Biuletyn HSiK, X, 1948, z. 1). —
J. H a w r o t, Pierwotny kościół pod wezwaniem Sal-
watora na Zwierzyńcu w Krakowie. Wykopaliska na
Salwatorze 1955 r. (Kwartalnik AiU, I, 1956, z. 2).
50 Diariusz o fundacji kościoła i konwentu pt. Ojca
św. Norberta, Kraków 1860, s. 1—10. — Tomkowicz,
Przyczynki..., s. 25.
51 E. Dwornik-Gutowska i M. Gutowski,
104
lonkach (fot. wg S. Tomkowicza: Powiat krakowski, Te-
ka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, II, Kra-
ków 1906, fig. 183 na s. 213)
Rybkowicz przed ofiarowaniem złotego kielicha
do kościoła Św. Anny, bo w r. 1624 46. W komple-
cie tym poza właściwą dla 1 połowy w. XVII or-
namentacją roślinną występują charakterystycz-
ne elementy gotyckie, jak posłużenie się sześcio-
bokiem przy komponowaniu korpusu trybularza,
użycie motywu szkarp i koronki. W rezultacie
46 W. Łuszczkiewicz, Restauracja kościoła to
Zielonkach (Przyjaciel Sztuki Ludowej, 1885, III, s. 44).—
S. Tomkowicz (Komunikat o zabytkach kościoła pa-
rafialnego we wsi Zielonkach pod Krakowem i nowo
odkrytej rzeźbie „ogrojca” w kościele Sw. Floriana w
Krakowie) (SKHS, VII, Kraków 1906, szpalta CCCLIV,
fig. 59 na szpalcie CCCLII); tenże, Powiat krakowski
(Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, II, Kra-
ków 1906, s. 274, fig. 183 na s. 273).
47 Por. A. Dygat, Kątska (Kącka, Kontska) Dorota
(hasło w: Polski Słownik Biograficzny, XII/3, z. 54, 1966,
s. 308—309).
48 W. Łuszczkiewicz, Romański portal z XIII
kadzielnicę w Zielonkach z punktu widzenia sty-
lu można określić mianem renesansowo-gotyckiej.
Z kolei w świetle faktu, że Rybkowicz nie tylko
fundował gotycki kielich do kościoła Św. Anny,
lecz także był wybrany na jednego z dwóch au-
torów dziejów uniwersytetu krakowskiego oraz
interesował się dawnymi rękopisami, nasuwa się
pytanie, czy wszystkie te fakty nie łączą się z so-
bą. Chyba nieprzypadkowo autor historii uniwer-
sytetu zamawiał dzieła o cechach gotyckich, mi-
mo że panowały wówczas w polskim złotnictwie
formy właściwe dla manieryzmu renesansowego.
Wydaje się, że mamy tutaj do czynienia ze spe-
cyficznym zainteresowaniem wyrobami o cechach
,,dawnej” sztuki. W tym miejscu warto zadać
sobie pytanie, czy istniały takie, jak można by
je nazwać, „gotycyzujące” mecenaty w Polsce.
Należy też zastanowić się, czy tego rodzaju zja-
wisko jest wyjątkiem wśród zainteresowań sztu-
ką w w. XVII.
Jako odpowiedź na te pytania przytoczyć moż-
na przykładowo działalność na polu artystycznym
Doroty Kąckiej, ksieni zakonu norbertanek na
Zwierzyńcu w Krakowie47. Z jej inicjatywy
przede wszystkim przebudowano kościół klasz-
torny w latach 1604 do ok. 1613 48. Kącka prze-
kształciła też gruntownie kościół Św. Salwatora
na Zwierzyńcu, które to prace miały miejsce
przed rokiem 1622 49. Z osobą ksieni Kąckiej łą-
czy się wreszcie budowa kościoła Św. Norberta
przy ulicy Wiślnej, ufundowanego wraz z nie-
wielkim klasztorem także dla norbertanek ze
Zwierzyńca (rozpoczęcie prac przed 1633, kon-
sekracja 1643) 50. Ostatnią fundacją Doroty Kąc-
kiej był kościółek Sw. Doroty w Grodźcu w po-
wiecie będzińskim, wzniesiony około r. 1653 51.
We wszystkich tych budowlach występują
elementy gotyckie zarówno w sylwecie, co wy-
raźnie zaobserwować można w fundacjach na
Zwierzyńcu i w szczegółach, jak schodkowe
szczyty ze sterczynami oraz ostrołukowe portale
i okna. Niekiedy, mimo że kościół nie posiada
wieku w kościele klasztornym na Zwierzyńcu (SKHS,
IV, 1891, s. 10). — Tomkowicz, Powiat krakowski,
s. 228.
49 Tomkowicz, Powiat krakowski, s. 228, 278,
280. — Z. Gawlik, Kościół Sw. Salwatora na Zwie-
rzyńcu w Krakowie (Biuletyn HSiK, X, 1948, z. 1). —
J. H a w r o t, Pierwotny kościół pod wezwaniem Sal-
watora na Zwierzyńcu w Krakowie. Wykopaliska na
Salwatorze 1955 r. (Kwartalnik AiU, I, 1956, z. 2).
50 Diariusz o fundacji kościoła i konwentu pt. Ojca
św. Norberta, Kraków 1860, s. 1—10. — Tomkowicz,
Przyczynki..., s. 25.
51 E. Dwornik-Gutowska i M. Gutowski,
104