DOI Artikel:
Banach, Jerzy: Michała Stachowicza "Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia"
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20360#0144
mi wielkich Włochów w Santa Croce, prokla-
mował obowiązek skupiania się przed pomnika-
mi grobowymi wybitnych obywateli, by z nich
czerpać wzniosłe lekcje 29. Tak oto sentymentalna,
preromantyczna medytacja nad grobem, w na-
stroju pasywnym i melancholijnym, ustępowała
rozważaniom moralnym i patriotycznym, które
mogły zachęcać do czynu 30.
Na ziemiach polskich lata Księstwa Warszaw-
skiego przyniosły zmiany w świadomości spo-
łecznej, dzięki którym także kult grobów i po-
mników władców Polski i bohaterów mógł się
rozwinąć i zostawić trwałe ślady.
Pierwsze przedstawienie nagrobka wawelskie-
go w polskiej ilustracji zamieścił Zygmunt Vogel
pośród 20 rycin swego Zbioru widoków sław-
niejszych pamiątek narodowych, wydanych w
Warszawie w r. 1806 31. Widok nagrobka Kazi-
mierza Wielkiego jest zarazem najwcześniejszą
4. Głowa Kazimierza Jagiellończyka, szczegół nagrobka
w katedrze na Wawelu (fot. A. Wierzba)
26 P. van T i e g h e m, Le preromantisme. Etudes
d’histoire litteraire europeenne, Paris [b.r.w.J, s. 188 i n.,
rozdz. XIV: La nouvelle poesie des tombeaux en Fran-
ce et en Italie.
27 Ż y g u 1 s k i, o. c., s. 114.
28 R. Z e i 11 e r, Klassizismus und Utopia. Interpre-
tationen zu Werken von David, Canova, Carstens, Thor-
naidsen, Koch, Stockholm 1954 (Figura. Studies edited
by the Institute of Art History, University of Uppsa-
la, 5), s. 275.
29 T i e g h e m, o. c., s. 193. — Zeitler, o. c., s.
276. — Poemat Foscola został późno, bo w r. 1840,
przetłumaczony swobodnie przez Juliana Ursyna Niem-
cewicza' w Paryżu; tłumaczenie to pozostało w rękopi-
sie. Jest rzeczą ciekawą, że Niemcewicz wprowadził do
swego „wolnego naśladowania wiersza Foscoli pochwałę
Krakowa, zakończoną wołaniem do bohaterów spoczy-
wających na Wawelu, aby powstali z grobów do wal-
ki o wolność” (T. Ulewie z, Niemcewicza przeróbka
,,Grobów” U. Foscola. Odbicie ze Sprawozdań PAU,
Tom XLVIII (1947) nr 5, s. 179—182).
3° t i e g h e m, o. c., s. 193.
3i j. Banach, Zygmunta Vogla „Zbiór widoków
sławniejszych pamiątek narodowych” z roku 1806. Po-
tępianym epizodem26. Kościół Św. Genowefy
w Paryżu, przemianowany w r. 1791 na Świąty-
nię Sławy (Renommee) a wkrótce potem na Pan-
teon, przyjmował „prochy wielkich ludzi epoki
wolności francuskiej”. Muzeum Pomników Fran-
cuskich otwarte w r. 1800 dzięki Lenoirowi zgro-
madziło i prezentowało w umyślnie wykonanych
sarkofagach także prochy królów Francji, wo-
dzów, poetów, myślicieli27. We Włoszech budze-
nie się idei odrodzenia narodowego wiąże się
z kultem grobowców bohaterów ojczystej histo-
rii28. W r. 1807 Ugo Foscolo wydał poemat pt.
Dei sepolcri, w którym, inspirowany nagrobka-
5. Medal według projektu Michała Stachowicza, z wi-
zerunkiem Kazimierza Jagiellończyka (powiększony),
Muzeum Narodowe w Krakowie (fot. W. Smolak)
136
mował obowiązek skupiania się przed pomnika-
mi grobowymi wybitnych obywateli, by z nich
czerpać wzniosłe lekcje 29. Tak oto sentymentalna,
preromantyczna medytacja nad grobem, w na-
stroju pasywnym i melancholijnym, ustępowała
rozważaniom moralnym i patriotycznym, które
mogły zachęcać do czynu 30.
Na ziemiach polskich lata Księstwa Warszaw-
skiego przyniosły zmiany w świadomości spo-
łecznej, dzięki którym także kult grobów i po-
mników władców Polski i bohaterów mógł się
rozwinąć i zostawić trwałe ślady.
Pierwsze przedstawienie nagrobka wawelskie-
go w polskiej ilustracji zamieścił Zygmunt Vogel
pośród 20 rycin swego Zbioru widoków sław-
niejszych pamiątek narodowych, wydanych w
Warszawie w r. 1806 31. Widok nagrobka Kazi-
mierza Wielkiego jest zarazem najwcześniejszą
4. Głowa Kazimierza Jagiellończyka, szczegół nagrobka
w katedrze na Wawelu (fot. A. Wierzba)
26 P. van T i e g h e m, Le preromantisme. Etudes
d’histoire litteraire europeenne, Paris [b.r.w.J, s. 188 i n.,
rozdz. XIV: La nouvelle poesie des tombeaux en Fran-
ce et en Italie.
27 Ż y g u 1 s k i, o. c., s. 114.
28 R. Z e i 11 e r, Klassizismus und Utopia. Interpre-
tationen zu Werken von David, Canova, Carstens, Thor-
naidsen, Koch, Stockholm 1954 (Figura. Studies edited
by the Institute of Art History, University of Uppsa-
la, 5), s. 275.
29 T i e g h e m, o. c., s. 193. — Zeitler, o. c., s.
276. — Poemat Foscola został późno, bo w r. 1840,
przetłumaczony swobodnie przez Juliana Ursyna Niem-
cewicza' w Paryżu; tłumaczenie to pozostało w rękopi-
sie. Jest rzeczą ciekawą, że Niemcewicz wprowadził do
swego „wolnego naśladowania wiersza Foscoli pochwałę
Krakowa, zakończoną wołaniem do bohaterów spoczy-
wających na Wawelu, aby powstali z grobów do wal-
ki o wolność” (T. Ulewie z, Niemcewicza przeróbka
,,Grobów” U. Foscola. Odbicie ze Sprawozdań PAU,
Tom XLVIII (1947) nr 5, s. 179—182).
3° t i e g h e m, o. c., s. 193.
3i j. Banach, Zygmunta Vogla „Zbiór widoków
sławniejszych pamiątek narodowych” z roku 1806. Po-
tępianym epizodem26. Kościół Św. Genowefy
w Paryżu, przemianowany w r. 1791 na Świąty-
nię Sławy (Renommee) a wkrótce potem na Pan-
teon, przyjmował „prochy wielkich ludzi epoki
wolności francuskiej”. Muzeum Pomników Fran-
cuskich otwarte w r. 1800 dzięki Lenoirowi zgro-
madziło i prezentowało w umyślnie wykonanych
sarkofagach także prochy królów Francji, wo-
dzów, poetów, myślicieli27. We Włoszech budze-
nie się idei odrodzenia narodowego wiąże się
z kultem grobowców bohaterów ojczystej histo-
rii28. W r. 1807 Ugo Foscolo wydał poemat pt.
Dei sepolcri, w którym, inspirowany nagrobka-
5. Medal według projektu Michała Stachowicza, z wi-
zerunkiem Kazimierza Jagiellończyka (powiększony),
Muzeum Narodowe w Krakowie (fot. W. Smolak)
136