DOI Artikel:
Rzepińska, Maria: Obraz Georges'a de la Toura w Muzeum Berlińskim: ze studiów nad siedemnastowieczną ikonografią św. Sebastiana
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20407#0040
i odbiegające od wszystkich innych — autorka
postara się wykazać na zebranym materiale.
Fotograficzny materiał porównawczy, jaki
udało mi się zgromadzić, obejmuje dzieła wło-
skie, hiszpańskie, niderlandzkie oraz dwa fran-
cuskie. Dla wszystkich górną granicą czasową
jest połowa XVII w. Jest to materiał dość peł-
ny, gdyż Opatrywanie jest wątkiem stosunkowo
rzadkim w porównaniu z olbrzymią ilością dzieł
ukazujących męczeństwo czy Sacra Conuersazio-
ne. W zbieraniu tego materiału punktem wyjścia
były: ikonografia Piglera, Reau i Knippinga, En-
ciclopedia Cattolica, Bibliotheca Sanctorum, En-
ciclopedia Ilustrada Europeo-Americana, artykuł
Samdoza w Cahiers de Bordeaux oraz artykuł Ste-
chowa w Burlington Magazine 53. Podczas poszu-
kiwań w Bibliotece Courtauld udało się znaleźć
kilka pozycji nie wymienionych w podanej tu-
taj literaturze 54.
Najwcześniejszym chronologicznie ukazaniem
tego tematu, bo pochodzącym z XVI w., jest
obraz przypisywany Parysowi Bordone (1500—
1570), reprodukowany w katalogu aukcyjnym
z r. 1933 (obecne miejsce przechowania niezna-
ne). Artysta nie wysilił się tu na nowy rodzaj
kompozycji, posłużył się znanym schematem
świętego przywiązanego do drzewa, stojącego, w
całej postaci. Nadał mu tylko ruch tanecznego
stąpania — zgoła nieodpowiedni w tej sytuacji —
z lewej strony umieścił kobietę wyjmującą strza-
łę, z prawej aniołka, obie figury typowo wene-
ckie w stylu (ryc. 3).
Obrazy włoskie malowane po r. 1600 mają
już kompozycję bardziej wyrafinowaną i urozmai-
coną, złożoną z kilku figur. Ciemne tło oraz sil-
53 W. S t e c h o w. Terbrugghen Saint Sebastian
(Burlington Magazine, XCVI, 1954, s. 70—72). Co do re-
szty wymienionych pozycji por. przyp. 18 i 19.
54 Z dzieł włoskich na ten temat udało mi się ze-
brać następujące pozycje: Mattia Preti (1613—1699).
Rzym Galleria Barberini (dawniej Corsini); szkoła Ca-
ravaggia, Rzym, kościół San Silvestro; Nieznany Flo-
rentyńczyk, 1 połowa XVII w. Kol. Lovere w Medio-
lanie. repr. U. Galetti, E. Camesasca, Enciclopedia
clella pittura italiana, I, 1950. s. 1005; Francesco Merlini
(1 poł. XVII w.), Sztych (wym. u Piglera); Nieznany Bo-
lończyk z XVII w., Instytut Stadeł we Frankfurcie
nad Menem, repr. V. Kraehling, St. Sebastien dans
l’art, 1938, pl. 83; Luca Giordamo (1632—1705), Galeria
w Dreźnie (podobna nieco kompozycja znajduje się w
National Gallery of Ireland w Edynburgu, znana mi
z fotografii w Inst. Courtauld); Sigismondo Coccapagni
(1583i—1642), muzeum w Brest, repr. La Revue du Lou-
vre 1972. nr 4/5, s. 345; Giandomenico Cerrini (1609—
—1681), Rzym Galeria Colonna; Massimo Stanzione
(1585—1656), Muzeum w Lyonie (fotografia w zbiorach
Inst. Courtauld); Bartolomeo Manfred! (ok. 1580—ok.
3. Paris Bordone (?), Sw. Sebastian ze św. Ire-
ną. Właściciel i miejsce przechowywania obra-
zu nieznane (fot. Instytutu Courtauld)
1620), Villa Albani, Rzym, repr. P i g 1 e r, o. c., s. 461;
Andrea Vaccaro (1598?—1670), Budapeszt Muzeum Sztu-
ki, fot. w Inst. Courtauld; tamże inna, lepsza wersja
tego obrazu z Casa Pandolfini we Florencji; Giovanni
Andrea Donducci zw. Mastelletta (1575—1655), Bologna.
Celestini (Thieme und Becker, IX, 1913, s. 438); Ber-
nardino Cervi (ok. 1596—1630), sztych z r. 1628 (Pig-
ler); Lodovico Lana (1597—1646), sztych (Pigler), fot.
w Inst. Courtauld; G. Battista Vanni, ok. 1626, Rzym,
kościół S. Giovanni dei Fiorentini; Giovanni Baglione
(1571—1644), Rzym kościół Santa Maria delhOrto; Fran-
cesco Rusticino (1626), Rzym Galleria Borghese; Ber-
nardo Strozzi (1581—1644), Wenecja, kościół San Be-
nedetto, repr. Dedalo II, 3, 1921/22, s. 651; Tanzio da
Varallo (ok. 1574—1644), Mediolan, zbiory Chiesa, repr.
U. Ojetti, L. Dani, N. Tarchiani, La pittura italiana da
1600 a 1700 alla Mostra di Palazzo Pitti, Firenze 1921;
Bartolomeo Schedoni (ok. 1570—1615), Muzeum w Nea-
polu, repr. [w:] L’Arte, XXX, 1927, s. 147; Paris Bordo-
ne (1500—1571), miejsce pobytu nieznane, repr. w ka-
talogu licytacji H. Helbing, Miinchen 1933, fot. w Inst.
Courtauld.
32
postara się wykazać na zebranym materiale.
Fotograficzny materiał porównawczy, jaki
udało mi się zgromadzić, obejmuje dzieła wło-
skie, hiszpańskie, niderlandzkie oraz dwa fran-
cuskie. Dla wszystkich górną granicą czasową
jest połowa XVII w. Jest to materiał dość peł-
ny, gdyż Opatrywanie jest wątkiem stosunkowo
rzadkim w porównaniu z olbrzymią ilością dzieł
ukazujących męczeństwo czy Sacra Conuersazio-
ne. W zbieraniu tego materiału punktem wyjścia
były: ikonografia Piglera, Reau i Knippinga, En-
ciclopedia Cattolica, Bibliotheca Sanctorum, En-
ciclopedia Ilustrada Europeo-Americana, artykuł
Samdoza w Cahiers de Bordeaux oraz artykuł Ste-
chowa w Burlington Magazine 53. Podczas poszu-
kiwań w Bibliotece Courtauld udało się znaleźć
kilka pozycji nie wymienionych w podanej tu-
taj literaturze 54.
Najwcześniejszym chronologicznie ukazaniem
tego tematu, bo pochodzącym z XVI w., jest
obraz przypisywany Parysowi Bordone (1500—
1570), reprodukowany w katalogu aukcyjnym
z r. 1933 (obecne miejsce przechowania niezna-
ne). Artysta nie wysilił się tu na nowy rodzaj
kompozycji, posłużył się znanym schematem
świętego przywiązanego do drzewa, stojącego, w
całej postaci. Nadał mu tylko ruch tanecznego
stąpania — zgoła nieodpowiedni w tej sytuacji —
z lewej strony umieścił kobietę wyjmującą strza-
łę, z prawej aniołka, obie figury typowo wene-
ckie w stylu (ryc. 3).
Obrazy włoskie malowane po r. 1600 mają
już kompozycję bardziej wyrafinowaną i urozmai-
coną, złożoną z kilku figur. Ciemne tło oraz sil-
53 W. S t e c h o w. Terbrugghen Saint Sebastian
(Burlington Magazine, XCVI, 1954, s. 70—72). Co do re-
szty wymienionych pozycji por. przyp. 18 i 19.
54 Z dzieł włoskich na ten temat udało mi się ze-
brać następujące pozycje: Mattia Preti (1613—1699).
Rzym Galleria Barberini (dawniej Corsini); szkoła Ca-
ravaggia, Rzym, kościół San Silvestro; Nieznany Flo-
rentyńczyk, 1 połowa XVII w. Kol. Lovere w Medio-
lanie. repr. U. Galetti, E. Camesasca, Enciclopedia
clella pittura italiana, I, 1950. s. 1005; Francesco Merlini
(1 poł. XVII w.), Sztych (wym. u Piglera); Nieznany Bo-
lończyk z XVII w., Instytut Stadeł we Frankfurcie
nad Menem, repr. V. Kraehling, St. Sebastien dans
l’art, 1938, pl. 83; Luca Giordamo (1632—1705), Galeria
w Dreźnie (podobna nieco kompozycja znajduje się w
National Gallery of Ireland w Edynburgu, znana mi
z fotografii w Inst. Courtauld); Sigismondo Coccapagni
(1583i—1642), muzeum w Brest, repr. La Revue du Lou-
vre 1972. nr 4/5, s. 345; Giandomenico Cerrini (1609—
—1681), Rzym Galeria Colonna; Massimo Stanzione
(1585—1656), Muzeum w Lyonie (fotografia w zbiorach
Inst. Courtauld); Bartolomeo Manfred! (ok. 1580—ok.
3. Paris Bordone (?), Sw. Sebastian ze św. Ire-
ną. Właściciel i miejsce przechowywania obra-
zu nieznane (fot. Instytutu Courtauld)
1620), Villa Albani, Rzym, repr. P i g 1 e r, o. c., s. 461;
Andrea Vaccaro (1598?—1670), Budapeszt Muzeum Sztu-
ki, fot. w Inst. Courtauld; tamże inna, lepsza wersja
tego obrazu z Casa Pandolfini we Florencji; Giovanni
Andrea Donducci zw. Mastelletta (1575—1655), Bologna.
Celestini (Thieme und Becker, IX, 1913, s. 438); Ber-
nardino Cervi (ok. 1596—1630), sztych z r. 1628 (Pig-
ler); Lodovico Lana (1597—1646), sztych (Pigler), fot.
w Inst. Courtauld; G. Battista Vanni, ok. 1626, Rzym,
kościół S. Giovanni dei Fiorentini; Giovanni Baglione
(1571—1644), Rzym kościół Santa Maria delhOrto; Fran-
cesco Rusticino (1626), Rzym Galleria Borghese; Ber-
nardo Strozzi (1581—1644), Wenecja, kościół San Be-
nedetto, repr. Dedalo II, 3, 1921/22, s. 651; Tanzio da
Varallo (ok. 1574—1644), Mediolan, zbiory Chiesa, repr.
U. Ojetti, L. Dani, N. Tarchiani, La pittura italiana da
1600 a 1700 alla Mostra di Palazzo Pitti, Firenze 1921;
Bartolomeo Schedoni (ok. 1570—1615), Muzeum w Nea-
polu, repr. [w:] L’Arte, XXX, 1927, s. 147; Paris Bordo-
ne (1500—1571), miejsce pobytu nieznane, repr. w ka-
talogu licytacji H. Helbing, Miinchen 1933, fot. w Inst.
Courtauld.
32