DOI Artikel:
Krakowski, Piotr: Ruiny i groby w sztuce preromantyzmu i romantyzmu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20407#0133
12. Michał Stachowicz, Widok Krakowa, 1827, Gabinet Rycin PAN, Oddział Kraków
dzięki składać Mu mamy, ale to rozrządzenie
Wszechmocny poruczył od Siebie wybranemu
W. Napoleonowi. Większość więc Narodu winna
mu niezagładzoną pamiątkę. Najkosztowniejsza
nie mogłaby wyrównać wielkości jego i naszej
wdzięczności. Lecz nie możemyż na taką się zdo-
być, którą by pokolenia pokoleniom podawały,
a równo z trwałością świata widoczną była? Pom-
niki Krakusowi i Wandzie niech będą wzorem” 101.
Szczególnie polityczne i patriotyczne znacze-
nie ma mogiła Kościuszki, wznoszona w latach
1820—1823, zresztą wymieniana zwykle wraz z
kopcem Krakusa i kopcem Wandy. Od czasów
Pawła Czajkowskiego, autora Ody do mogiły
wzniesionej dla Kościuszki (1820), te trzy podkra-
kowskie mogiły uważane były za zamaskowane
symbole patriotyczne „potęgi państwa polskiego
(kopiec Krakusa), poświęcenia się dla ojczyzny
(kopiec Wandy) i dążenia do wskrzeszenia Polski
(kopiec Kościuszki)” 102. W świadomości narodo-
wej — co jednoznacznie potwierdzają przekazy
z dziedziny poezji — Kościuszko jest ciągle ży-
101 S. Sierakowski, Architektura obejmująca
wszelki gatunek murowania i budowania, Kraków 1812,
s. 387.
102 Z. Jagód a, O literaturze i życiu literackim
Wolnego Miasta Krakowa 1816—1846, Kraków 1971,
s, 307.
wym symbolem walki wyzwoleńczej, a jego mo-
giła na wzgórzu Św. Bronisławy miała nauczać
„jak Polskę wskrzeszać” 103. Seweryn Goszczyński
wyraźnie pisze:
Zaczem święty głaz nagrobku
Zostanie naszej ołtarzem swobody.
Mówi o kwiatach posianych na prochach
świętej mogiły, kwiatach, które „zwycięskim
wieńcem ustroją mścicieli” 104. Jest faktem po-
wszechnie znanym, że do r. 1861 mogiła Kościusz-
ki była w Krakowie ulubionym miejscem wystą-
pień narodowych105. Motyw kopca Kościuszki
staje się w związku z tym bardzo popularny w
krakowskim malarstwie krajobrazowym wieku
XIX. Wymienić można wielu artystów, którzy
chętnie temat ten podejmują w swojej twórczo-
ści: Michał Stachowicz, Łukasz Kozakiewicz, Jan
Nepomucen Głowacki, Jan Nepomucen Bizański,
Jan Chrzciciel Hruzik, Aleksander Płonczyński,
Henryk Walter, Jędrzej Brydak, Antoni Grama-,
tyka i inni.
IOi> A. J e ł o w i c k i, Moje wspomnienia — cyt. za
Jagodą: o.c., s. 136.
104 Dzieła S. Goszczyńskiego, t. III, Lipsk 1870.
s. 238—239.
105 J. Lubicz-Pachoński. Kościuszko w Kra-
kowie. Miejsca i ważniejsze pamiątki związane z poby-
tem i kultem, Kraków 1952, s. 106.
125
dzięki składać Mu mamy, ale to rozrządzenie
Wszechmocny poruczył od Siebie wybranemu
W. Napoleonowi. Większość więc Narodu winna
mu niezagładzoną pamiątkę. Najkosztowniejsza
nie mogłaby wyrównać wielkości jego i naszej
wdzięczności. Lecz nie możemyż na taką się zdo-
być, którą by pokolenia pokoleniom podawały,
a równo z trwałością świata widoczną była? Pom-
niki Krakusowi i Wandzie niech będą wzorem” 101.
Szczególnie polityczne i patriotyczne znacze-
nie ma mogiła Kościuszki, wznoszona w latach
1820—1823, zresztą wymieniana zwykle wraz z
kopcem Krakusa i kopcem Wandy. Od czasów
Pawła Czajkowskiego, autora Ody do mogiły
wzniesionej dla Kościuszki (1820), te trzy podkra-
kowskie mogiły uważane były za zamaskowane
symbole patriotyczne „potęgi państwa polskiego
(kopiec Krakusa), poświęcenia się dla ojczyzny
(kopiec Wandy) i dążenia do wskrzeszenia Polski
(kopiec Kościuszki)” 102. W świadomości narodo-
wej — co jednoznacznie potwierdzają przekazy
z dziedziny poezji — Kościuszko jest ciągle ży-
101 S. Sierakowski, Architektura obejmująca
wszelki gatunek murowania i budowania, Kraków 1812,
s. 387.
102 Z. Jagód a, O literaturze i życiu literackim
Wolnego Miasta Krakowa 1816—1846, Kraków 1971,
s, 307.
wym symbolem walki wyzwoleńczej, a jego mo-
giła na wzgórzu Św. Bronisławy miała nauczać
„jak Polskę wskrzeszać” 103. Seweryn Goszczyński
wyraźnie pisze:
Zaczem święty głaz nagrobku
Zostanie naszej ołtarzem swobody.
Mówi o kwiatach posianych na prochach
świętej mogiły, kwiatach, które „zwycięskim
wieńcem ustroją mścicieli” 104. Jest faktem po-
wszechnie znanym, że do r. 1861 mogiła Kościusz-
ki była w Krakowie ulubionym miejscem wystą-
pień narodowych105. Motyw kopca Kościuszki
staje się w związku z tym bardzo popularny w
krakowskim malarstwie krajobrazowym wieku
XIX. Wymienić można wielu artystów, którzy
chętnie temat ten podejmują w swojej twórczo-
ści: Michał Stachowicz, Łukasz Kozakiewicz, Jan
Nepomucen Głowacki, Jan Nepomucen Bizański,
Jan Chrzciciel Hruzik, Aleksander Płonczyński,
Henryk Walter, Jędrzej Brydak, Antoni Grama-,
tyka i inni.
IOi> A. J e ł o w i c k i, Moje wspomnienia — cyt. za
Jagodą: o.c., s. 136.
104 Dzieła S. Goszczyńskiego, t. III, Lipsk 1870.
s. 238—239.
105 J. Lubicz-Pachoński. Kościuszko w Kra-
kowie. Miejsca i ważniejsze pamiątki związane z poby-
tem i kultem, Kraków 1952, s. 106.
125