DOI article:
Krzysztofowicz-Kozakowska, Stefania: Zrzeszenie Artystów Plastyków "Zwornik"
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20407#0151
husz Szymborskiej, Stanisława Tracza, Zygmunta
Waliszewskiego 37.
Wystawa w Belgradzie zdobyła znakomite
recenzje. Srbski Kniżewni Glaśnik określił ją ja-
ko nowoczesną, zwracając uwagę m. in. na „mi-
stykę koloru” obrazów Krchy, na malarstwo Cy-
bisa, Gepperta, Rumińskiej Gerżabkowej, Stud-
nie kie go, Czyżewskiego i Rutkowskiego. Stwier-
dził równocześnie, że „na pierwszym miejscu rzu-
ca się w oczy problem rodzimej, narodowej, ar-
tystycznej tradycji”, a sama wystawa „Zworni-
ka” „stoi pod znakiem nowoczesnego, a w szcze-
gólności paryskiego malarstwa” 38. Podobnie też
belgradzkie Wreme39 podkreśliło postępowość
Zrzeszenia, obfitość talentów oraz słowiański, na-
rodowy charakter twórczości, zaś Politika z dnia
12 lutego 1935 podała, że „grupa ta nie reprezen-
tuje wszystkich nowoczesnych kierunków w Pol-
sce ani tych, które opierają się na tradycji, ani
też tych krańcowych [...] daje jednak jasny obraz
cia malarstwa Zachodu, zachowując zarazem w
zdecydowany sposób swoją głęboko artystyczną
naturę. Z jednej strony twórczość ich jest po-
dobnie jak u Francuzów uszlachetniona, zrozu-
miała, jasna i uduchowiona, z drugiej strony wy-
buchowa, kolorowa, krzepka i świeża, podobna do
ludowych melodii północnych Słowian” 40.
Belgradzka wystawa prac członków „Zwornika”,
uzupełniona przez kapistów, grupę „Jednoroga”
i pryzmatowców, rozpoczęła z jednej strony cykl
ekspozycji Zrzeszenia „Zwornik” cieszący się du-
żym powodzeniem, z drugiej zaś strony okres
rozbieżności wewnątrz ugrupowania. Wytworzy-
ły się bowiem dwa odłamy adekwatne do progra-
mów artystycznych. Pierwszy z nich to zespół
najstarszych członków Zrzeszenia, który nie
chciał akceptować w pełni kolorystycznego malo-
wania „po parysku”, programowanego przez dru-
gi odłam, a także przeciwstawiał się zbyt dużej
gościnności ugrupowania, permanentnie dopra-
13. Maria Ritterówna, Kościół w Wielogłowach, 1930
(wg starej fotografii)
14. Eugeniusz Geppert, Jeździec (wg Głosu Plastyków)
wytężonego wysiłku widocznego w najważniej-
szych kierunkach twórczości młodego pokolenia
w Polsce. Z drugiej strony, jeżeli weźmiemy pod
uwagę jakość, którą przedstawia wystawa «Zwo:r-
nika», to znajduje się ona na takim poziomie, że
reprezentować może z powodzeniem całą genera-
cję [...] Obecna wystawa «Zwornika» wykazuje,
z jaką siłą asymilacji Polacy opanowali osiągnię-
37 Iźlozbe druustwa poljskich likovnih Umetnika
„Zwornik”, Beograd 1935, katalog wystawy.
38 Srbski Kn.iżewnli Glasnik, Beograd, 16 II 1)935.
szającego coraz to nowszych artystów. Zresztą
już od r. 1933 przestano prezentować w katalo-
gach skład Zarządu Zrzeszenia i wyodrębniać na
osobnej liście członków-założycieli, ograniczając
się jedynie do ogólnego spisu wszystkich osób
zrzeszonych w „Zworniku”. Fakt ten, pozornie
nic nie znaczący, sugerował istnienie tendencji od-
suwania od pełnienia dotychczasowych funkcji w
39 Wreme, Beograd, 7 II 1935; tamże, 9 II 1935.
40 Politika, Beograd, 12 II 1935.
143
Waliszewskiego 37.
Wystawa w Belgradzie zdobyła znakomite
recenzje. Srbski Kniżewni Glaśnik określił ją ja-
ko nowoczesną, zwracając uwagę m. in. na „mi-
stykę koloru” obrazów Krchy, na malarstwo Cy-
bisa, Gepperta, Rumińskiej Gerżabkowej, Stud-
nie kie go, Czyżewskiego i Rutkowskiego. Stwier-
dził równocześnie, że „na pierwszym miejscu rzu-
ca się w oczy problem rodzimej, narodowej, ar-
tystycznej tradycji”, a sama wystawa „Zworni-
ka” „stoi pod znakiem nowoczesnego, a w szcze-
gólności paryskiego malarstwa” 38. Podobnie też
belgradzkie Wreme39 podkreśliło postępowość
Zrzeszenia, obfitość talentów oraz słowiański, na-
rodowy charakter twórczości, zaś Politika z dnia
12 lutego 1935 podała, że „grupa ta nie reprezen-
tuje wszystkich nowoczesnych kierunków w Pol-
sce ani tych, które opierają się na tradycji, ani
też tych krańcowych [...] daje jednak jasny obraz
cia malarstwa Zachodu, zachowując zarazem w
zdecydowany sposób swoją głęboko artystyczną
naturę. Z jednej strony twórczość ich jest po-
dobnie jak u Francuzów uszlachetniona, zrozu-
miała, jasna i uduchowiona, z drugiej strony wy-
buchowa, kolorowa, krzepka i świeża, podobna do
ludowych melodii północnych Słowian” 40.
Belgradzka wystawa prac członków „Zwornika”,
uzupełniona przez kapistów, grupę „Jednoroga”
i pryzmatowców, rozpoczęła z jednej strony cykl
ekspozycji Zrzeszenia „Zwornik” cieszący się du-
żym powodzeniem, z drugiej zaś strony okres
rozbieżności wewnątrz ugrupowania. Wytworzy-
ły się bowiem dwa odłamy adekwatne do progra-
mów artystycznych. Pierwszy z nich to zespół
najstarszych członków Zrzeszenia, który nie
chciał akceptować w pełni kolorystycznego malo-
wania „po parysku”, programowanego przez dru-
gi odłam, a także przeciwstawiał się zbyt dużej
gościnności ugrupowania, permanentnie dopra-
13. Maria Ritterówna, Kościół w Wielogłowach, 1930
(wg starej fotografii)
14. Eugeniusz Geppert, Jeździec (wg Głosu Plastyków)
wytężonego wysiłku widocznego w najważniej-
szych kierunkach twórczości młodego pokolenia
w Polsce. Z drugiej strony, jeżeli weźmiemy pod
uwagę jakość, którą przedstawia wystawa «Zwo:r-
nika», to znajduje się ona na takim poziomie, że
reprezentować może z powodzeniem całą genera-
cję [...] Obecna wystawa «Zwornika» wykazuje,
z jaką siłą asymilacji Polacy opanowali osiągnię-
37 Iźlozbe druustwa poljskich likovnih Umetnika
„Zwornik”, Beograd 1935, katalog wystawy.
38 Srbski Kn.iżewnli Glasnik, Beograd, 16 II 1)935.
szającego coraz to nowszych artystów. Zresztą
już od r. 1933 przestano prezentować w katalo-
gach skład Zarządu Zrzeszenia i wyodrębniać na
osobnej liście członków-założycieli, ograniczając
się jedynie do ogólnego spisu wszystkich osób
zrzeszonych w „Zworniku”. Fakt ten, pozornie
nic nie znaczący, sugerował istnienie tendencji od-
suwania od pełnienia dotychczasowych funkcji w
39 Wreme, Beograd, 7 II 1935; tamże, 9 II 1935.
40 Politika, Beograd, 12 II 1935.
143