DOI Artikel:
Kopffowa, Maria: Zbigniew Bochénski: 1901 - 1976
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20407#0163
redaktora Pamiętnika Muzealnego, które pełnił —
z przerwą lat wojennych — do r. 1950. Nie
mniej aktywny był Jego udział w pracach dwóch
kolejnych Komisji Konserwacji Ołtarza Mariac-
kiego, w których pełnił obowiązki sekretarka w
latach 1932—1933 oraz 1946—1950, a ponadto w
Okręgowej Komisji Konserwatorskiej Wojewódz-
twa Krakowskiego i w Komitecie Pomnika Koś-
ciuszki, których był członkiem w latach 1932—
1939. Funkcje te łączył od 1931 do 1935 r. ze
stanowiskiem sekretarza naukowego Komisji Hi-
storii Sztuki Akademii Umiejętności. Za cało-
kształt osiągnięć w okresie międzywojennym zo-
stał w r. 1939 odznaczony Krzyżem Kawalerskim
Orderu Odrodzenia Polski.
Szeroki zakres prac zawodowo-społecznych
określał nieraz kierunek naukowej działalności
Profesora. Obok bowiem głównego nurtu zainte-
resowań bronioznawczych zajmował się również
innymi dziedzinami sztuki, o czym świadczą m.
in. katalogi wystaw z zakresu malarstwa i rzeźby
oraz artykuły poświęcone aktualnym problemom
wystawienniczym i kolekcjonerskim, które za-
mieszczał w czasopismach kulturalnych i facho-
wych. Walor ściśle naukowy posiadały nadto mo-
nograficzne rozprawy, w których opracował m.
in. obrazy Giambattisty Pittoniego w kościele NP
Marii w Krakowie (r. 1933) oraz Zamek w Dęb-
nie (r. 1948), Obraz Przemienienia Pańskiego z w.
XVI (r. 1949) czy też Portret Jana Herburta (r.
1952). Główną jednak domeną zainteresowań
Zbigniewa Bocheńskiego było — jak wiadomo —
szeroko pojęte bronioznawstwo.
Patrząc na całokształt Jego osiągnięć w tej
dyscyplinie nie można pominąć dwóch zasadni-
czych celów przyświecających Jego wysiłkom.
Pierwszy z nich zmierzał do rozszerzenia bazy ba-
dawczej polskiego bronioznawstwa, drugi znalazł
wyraz w utworzeniu w Krakowie dla tej gałęzi
wiedzy ośrodka naukowego o zasięgu ogólnopol-
skim.
W dorobku piśmienniczym Zbginiewa Bocheń-
skiego czołowe miejsce zajmują monograficzne
opracowania zabytków dawnej broni, które wpro-
wadził po raz pierwszy do literatury fachowej.
Ogłoszone w latach międzywojennych rozprawy
dotyczyły przede wszystkim trzech grup zabyt-
kowych, a to: polskich szyszaków średniowiecz-
nych (prace drukowane w latach 1928—1935), sza-
bel polskich i wschodnich (druk. w 1936 i 1955
r.) oraz polskich karacen (druk. w latach 1938—
1939), a następnie w r. 1957). Osobny rozdział
stanowiły publikacje, które poświęcał zbroi husar-
skiej, zapoczątkowane w r. 1939 i kontynuowane
aż po r. 1971. W pracach tych, prowadzonych na
gruncie typologiczno-porównawczych i technolo-
gicznych analiz, uwzględniał zarówno walor źró-
dłowego przekazu, jak i emocjonalną wymowę
badanego obiektu pojętego jako pamiątka narodo-
wej przeszłości. Podobny zakres badań towarzy-
szył ostatnim opracowaniom monograficznym,
które poświęcił bechterowi z r. 1580, opublikowa-
nemu w r. 1971 oraz tzw. rolce sztokholmskiej w
pracy przygotowanej do druku w r. 1969. Przy-
toczone rozprawy prezentują tok odkrywczych ba-
dań nad typami uzbrojenia występującego w
Polsce od średniowiecza aż po wiek XVIII. Ich
niejako uzupełnieniem były prace poświęcone do-
kumentacji dawnego uzbrojenia w XV-wiecznym
malarstwie i rzeźbie (zwłaszcza Wita Stwosza),
a także dokumentacji wojska polskiego w twór-
czości Piotra Michałowskiego (prace z 1935, 1937
i 1938). Wynikiem badań historycznych i źródło-
wych były ponadto rdzprawy o cechach płatne-
rzy i mieczników krakowskich (ogłoszone dru-
kiem w 1937) oraz o wybitnych wytwórcach daw-
nej broni, jak Oswald Baldner, Kunz Lochner i
Hans Behem. W okresie powojennym włączył do
badań również zagadnienie tzw. barwy i umundu-
rowania wojska polskiego w XVIII i XIX wieku.
Oprócz publikowanych rozpraw o barwie i bro-
ni dla chorągwi janczarskiej z r. 1729 (druk. w
1957/58), o barwie wojska Księstwa Warszaw-
skiego (druk. w 1964) i mundurze generalskim o-
kresu Legionów i Księstwa Warszawskiego (druk.
pośmiertnie w 1978) przygotował w latach 1952
i 1953 na zamówienie Państwowego Instytutu
Sztuki szerzej ujęte opracowania ubioru i uzbro-
jenia wojska polskiego od r. 1500 do r. 1750.
Przedstawiony skrótowo dorobek naukowy
Zbigniewa Bocheńskiego budzi podziw rozległo-
ścią poruszanych problemów, które opracowywał
z niezwykłą sumiennością i jasnością wykładu.
Podziw ten potęguje świadomość, że pracę nau-
kową — uwieńczoną nadaniem mu w r. 1955 ty-
tułu profesora nadzwyczajnego — łączył przez
całe życie z rozlicznymi obowiązkami zawodowy-
mi i społecznymi. Tym większą Jego zasługą by-
ło podjęcie wspomnianej już inicjatywy utwo-
rzenia w Krakowie naukowego centrum polskich
bronioznawców. Pierwszym krokiem do osiągnię-
cia ambitnego celu było zorganizowanie w latach
1955—1956 specjalistycznych zebrań naukowych
odbywanych pod Jego kierunkiem w Muzeum
Narodowym, następnym powołanie do życia w r.
1957 Koła Miłośników Dawnej Broni i Barwy,
które uległo w r. 1960 przekształceniu w ogólno-
polskie Stowarzyszenie. Zbigniew Bocheński ja-
ko prezes Stowarzyszenia Miłośników Dawnej
Broni i Barwy, a od r. 1972 jego członek hono-
155
z przerwą lat wojennych — do r. 1950. Nie
mniej aktywny był Jego udział w pracach dwóch
kolejnych Komisji Konserwacji Ołtarza Mariac-
kiego, w których pełnił obowiązki sekretarka w
latach 1932—1933 oraz 1946—1950, a ponadto w
Okręgowej Komisji Konserwatorskiej Wojewódz-
twa Krakowskiego i w Komitecie Pomnika Koś-
ciuszki, których był członkiem w latach 1932—
1939. Funkcje te łączył od 1931 do 1935 r. ze
stanowiskiem sekretarza naukowego Komisji Hi-
storii Sztuki Akademii Umiejętności. Za cało-
kształt osiągnięć w okresie międzywojennym zo-
stał w r. 1939 odznaczony Krzyżem Kawalerskim
Orderu Odrodzenia Polski.
Szeroki zakres prac zawodowo-społecznych
określał nieraz kierunek naukowej działalności
Profesora. Obok bowiem głównego nurtu zainte-
resowań bronioznawczych zajmował się również
innymi dziedzinami sztuki, o czym świadczą m.
in. katalogi wystaw z zakresu malarstwa i rzeźby
oraz artykuły poświęcone aktualnym problemom
wystawienniczym i kolekcjonerskim, które za-
mieszczał w czasopismach kulturalnych i facho-
wych. Walor ściśle naukowy posiadały nadto mo-
nograficzne rozprawy, w których opracował m.
in. obrazy Giambattisty Pittoniego w kościele NP
Marii w Krakowie (r. 1933) oraz Zamek w Dęb-
nie (r. 1948), Obraz Przemienienia Pańskiego z w.
XVI (r. 1949) czy też Portret Jana Herburta (r.
1952). Główną jednak domeną zainteresowań
Zbigniewa Bocheńskiego było — jak wiadomo —
szeroko pojęte bronioznawstwo.
Patrząc na całokształt Jego osiągnięć w tej
dyscyplinie nie można pominąć dwóch zasadni-
czych celów przyświecających Jego wysiłkom.
Pierwszy z nich zmierzał do rozszerzenia bazy ba-
dawczej polskiego bronioznawstwa, drugi znalazł
wyraz w utworzeniu w Krakowie dla tej gałęzi
wiedzy ośrodka naukowego o zasięgu ogólnopol-
skim.
W dorobku piśmienniczym Zbginiewa Bocheń-
skiego czołowe miejsce zajmują monograficzne
opracowania zabytków dawnej broni, które wpro-
wadził po raz pierwszy do literatury fachowej.
Ogłoszone w latach międzywojennych rozprawy
dotyczyły przede wszystkim trzech grup zabyt-
kowych, a to: polskich szyszaków średniowiecz-
nych (prace drukowane w latach 1928—1935), sza-
bel polskich i wschodnich (druk. w 1936 i 1955
r.) oraz polskich karacen (druk. w latach 1938—
1939), a następnie w r. 1957). Osobny rozdział
stanowiły publikacje, które poświęcał zbroi husar-
skiej, zapoczątkowane w r. 1939 i kontynuowane
aż po r. 1971. W pracach tych, prowadzonych na
gruncie typologiczno-porównawczych i technolo-
gicznych analiz, uwzględniał zarówno walor źró-
dłowego przekazu, jak i emocjonalną wymowę
badanego obiektu pojętego jako pamiątka narodo-
wej przeszłości. Podobny zakres badań towarzy-
szył ostatnim opracowaniom monograficznym,
które poświęcił bechterowi z r. 1580, opublikowa-
nemu w r. 1971 oraz tzw. rolce sztokholmskiej w
pracy przygotowanej do druku w r. 1969. Przy-
toczone rozprawy prezentują tok odkrywczych ba-
dań nad typami uzbrojenia występującego w
Polsce od średniowiecza aż po wiek XVIII. Ich
niejako uzupełnieniem były prace poświęcone do-
kumentacji dawnego uzbrojenia w XV-wiecznym
malarstwie i rzeźbie (zwłaszcza Wita Stwosza),
a także dokumentacji wojska polskiego w twór-
czości Piotra Michałowskiego (prace z 1935, 1937
i 1938). Wynikiem badań historycznych i źródło-
wych były ponadto rdzprawy o cechach płatne-
rzy i mieczników krakowskich (ogłoszone dru-
kiem w 1937) oraz o wybitnych wytwórcach daw-
nej broni, jak Oswald Baldner, Kunz Lochner i
Hans Behem. W okresie powojennym włączył do
badań również zagadnienie tzw. barwy i umundu-
rowania wojska polskiego w XVIII i XIX wieku.
Oprócz publikowanych rozpraw o barwie i bro-
ni dla chorągwi janczarskiej z r. 1729 (druk. w
1957/58), o barwie wojska Księstwa Warszaw-
skiego (druk. w 1964) i mundurze generalskim o-
kresu Legionów i Księstwa Warszawskiego (druk.
pośmiertnie w 1978) przygotował w latach 1952
i 1953 na zamówienie Państwowego Instytutu
Sztuki szerzej ujęte opracowania ubioru i uzbro-
jenia wojska polskiego od r. 1500 do r. 1750.
Przedstawiony skrótowo dorobek naukowy
Zbigniewa Bocheńskiego budzi podziw rozległo-
ścią poruszanych problemów, które opracowywał
z niezwykłą sumiennością i jasnością wykładu.
Podziw ten potęguje świadomość, że pracę nau-
kową — uwieńczoną nadaniem mu w r. 1955 ty-
tułu profesora nadzwyczajnego — łączył przez
całe życie z rozlicznymi obowiązkami zawodowy-
mi i społecznymi. Tym większą Jego zasługą by-
ło podjęcie wspomnianej już inicjatywy utwo-
rzenia w Krakowie naukowego centrum polskich
bronioznawców. Pierwszym krokiem do osiągnię-
cia ambitnego celu było zorganizowanie w latach
1955—1956 specjalistycznych zebrań naukowych
odbywanych pod Jego kierunkiem w Muzeum
Narodowym, następnym powołanie do życia w r.
1957 Koła Miłośników Dawnej Broni i Barwy,
które uległo w r. 1960 przekształceniu w ogólno-
polskie Stowarzyszenie. Zbigniew Bocheński ja-
ko prezes Stowarzyszenia Miłośników Dawnej
Broni i Barwy, a od r. 1972 jego członek hono-
155