DOI article:
Miodońska, Barbara: Haft gotycki ze scenami "Pasji" z katedry wawelskiej: (tzw. antependium z Rudawy)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20403#0053
ni ukazuje Chrystusa. Jego towarzysz, mężczyzna
w średnim wieku, ubrany w jeszcze bogatsze
szaty rycerskie, dzierży pewnie drzewce włóczni
o skrzydełkowym ostrzu. Ten atrybut określa go
jednoznacznie jako Longina.
Twiarz Longina —• szeroka, miotana, o fcarykatu-
ralnie grubym nosie, z podbródkiem o lekko wiot-
czejącej skórze — należy do tego samego typu,
co głowy żołnierzy, nie zastała jednak napiętno-
wana odrażającymi cechami. Duże, szeroko o-
twarte piwne oczy wpatrują się w Chrystusa z
zupełnie innym wyrazem niż oczy żołnierzy. Tam-
te spojrzenia „pełzają”, to wznosi się jawnie i
otwarcie, co akcentuje lekkie uniesienie głowy i
przechylenie 'całego ciała do tyłu. Wymowę wzro-
ku wzmacnia gest dłoni zaciskającej pałce na ra-
mieniu towarzysza. Wyraża on wstrząs przeży-
wany na widok rozgrywającej się sceny (ryc. 39).
Ukrzyżowanie
Jasne ciało Chrystusa wisi rozpięte na niskim,
złotym krzyżu, umocnionym trzema drewniany-
mi klinami, zachowanymi szczątkowo (ryc. 8). Ra-
miona Ukrzyżowanego są silnie naciągnięte w nie-
wielkim zwisie, dłonie otwarte, tors ustawiony
pionowo, nogi wyprostowane, skręcone nieco ku
lewej, stopy skrzyżowane dośrodkowo, przybite
jednym gwoździem. Głowa skłania się na prawe
ramię. Krótkie perizonium o spokojnym i oszczęd-
nym układzie fałdów jest związane na prawym
biodrze. Układ wyraźnie uwidocznionych, napię-
tych ścięgien podkreśla smukłość rąk i nóg. Klat-
ka
piersiowa niezbyt wcięta; lekko zaznacza się
rysunek żeber i łagodna wypukłość brzucha.
Chrystus już zmarł. Świadczy o tym bezsilne
opadnięcie głowy, przebity bok, znieruchomienie
ciała. Twarz o zamkniętych oczach zastygła w
wyrazie bólu wyrażonym przez ukośne opadanie
migdałowych powiek i ściągnięcie brwi nad cie-
nistymi oczodołami. Cieniutkie, puszyste pasemka
włosów wymykają się na ramiona spod szerokiej,
zielonej korony cierniowej o pięknie stylizowanej,
regularnej formie (ryc. 12). Drobne, malinowe
krople krwi widoczne są na twarzy, ramionach i
piensi; jej stirużki sączą się iz przebitych dłoni,
stóp i otwartego raną boku.
Maria stojąca pod krzyżem jest młodą kobie-
tą o delikatnej, bladej urodzie blondynki, smukłą,
liryczną i pełną szlachetnej godności (ryc. 9). Syl-
weta lekko wygięta w kontrapoście ma pełen
prostoty, zwarty zarys. Płaszcz, owijający ją
szczelnie i przytrzymany lewą dłonią, opada w
długich, prostych i trójkątnych fałdach, załamu-
5. Obnażenie Chrystusa z szaty, grupa świadków (fot. J.
Książek)
jąc się na ziemi. Maria łagodnym ruchem odwra-
ca zbolałą twarz od widoku śmierci Syna; jedną
ze szczupłych dłoni o długich palcach podnosi
zwijający się kunsztownie rąbek chusty, by o-
trzeć nim łzy, drugą podtrzymuje płaszcz i zara-
zem niewielką książkę zapiętą na klamerkę.
Pod nisko opadającym brzegiem płaszcza,
wśród rozpuszczonych jasnych włosów i białego
rąbka chusty kryje się szczupła, blada twarz o
długim nosie, wpół rozchylonych, drobnych u-
stach, dużych, niebieskich oczach z opadającymi
ukośnie powiekami. Układ ściegów (częściowo wy-
tartych) podkreśla mimikę bólu: bruzdy na policz-
kach, uniesienie cienkich brwi (ryc. 11).
Św. Jan, zwrócony twarzą do krzyża, widocz-
ny w lewym profilu, nieco od tyłu, stanowi cał-
4 Folia Hlstorlae Artium t. XVIII
49
w średnim wieku, ubrany w jeszcze bogatsze
szaty rycerskie, dzierży pewnie drzewce włóczni
o skrzydełkowym ostrzu. Ten atrybut określa go
jednoznacznie jako Longina.
Twiarz Longina —• szeroka, miotana, o fcarykatu-
ralnie grubym nosie, z podbródkiem o lekko wiot-
czejącej skórze — należy do tego samego typu,
co głowy żołnierzy, nie zastała jednak napiętno-
wana odrażającymi cechami. Duże, szeroko o-
twarte piwne oczy wpatrują się w Chrystusa z
zupełnie innym wyrazem niż oczy żołnierzy. Tam-
te spojrzenia „pełzają”, to wznosi się jawnie i
otwarcie, co akcentuje lekkie uniesienie głowy i
przechylenie 'całego ciała do tyłu. Wymowę wzro-
ku wzmacnia gest dłoni zaciskającej pałce na ra-
mieniu towarzysza. Wyraża on wstrząs przeży-
wany na widok rozgrywającej się sceny (ryc. 39).
Ukrzyżowanie
Jasne ciało Chrystusa wisi rozpięte na niskim,
złotym krzyżu, umocnionym trzema drewniany-
mi klinami, zachowanymi szczątkowo (ryc. 8). Ra-
miona Ukrzyżowanego są silnie naciągnięte w nie-
wielkim zwisie, dłonie otwarte, tors ustawiony
pionowo, nogi wyprostowane, skręcone nieco ku
lewej, stopy skrzyżowane dośrodkowo, przybite
jednym gwoździem. Głowa skłania się na prawe
ramię. Krótkie perizonium o spokojnym i oszczęd-
nym układzie fałdów jest związane na prawym
biodrze. Układ wyraźnie uwidocznionych, napię-
tych ścięgien podkreśla smukłość rąk i nóg. Klat-
ka
piersiowa niezbyt wcięta; lekko zaznacza się
rysunek żeber i łagodna wypukłość brzucha.
Chrystus już zmarł. Świadczy o tym bezsilne
opadnięcie głowy, przebity bok, znieruchomienie
ciała. Twarz o zamkniętych oczach zastygła w
wyrazie bólu wyrażonym przez ukośne opadanie
migdałowych powiek i ściągnięcie brwi nad cie-
nistymi oczodołami. Cieniutkie, puszyste pasemka
włosów wymykają się na ramiona spod szerokiej,
zielonej korony cierniowej o pięknie stylizowanej,
regularnej formie (ryc. 12). Drobne, malinowe
krople krwi widoczne są na twarzy, ramionach i
piensi; jej stirużki sączą się iz przebitych dłoni,
stóp i otwartego raną boku.
Maria stojąca pod krzyżem jest młodą kobie-
tą o delikatnej, bladej urodzie blondynki, smukłą,
liryczną i pełną szlachetnej godności (ryc. 9). Syl-
weta lekko wygięta w kontrapoście ma pełen
prostoty, zwarty zarys. Płaszcz, owijający ją
szczelnie i przytrzymany lewą dłonią, opada w
długich, prostych i trójkątnych fałdach, załamu-
5. Obnażenie Chrystusa z szaty, grupa świadków (fot. J.
Książek)
jąc się na ziemi. Maria łagodnym ruchem odwra-
ca zbolałą twarz od widoku śmierci Syna; jedną
ze szczupłych dłoni o długich palcach podnosi
zwijający się kunsztownie rąbek chusty, by o-
trzeć nim łzy, drugą podtrzymuje płaszcz i zara-
zem niewielką książkę zapiętą na klamerkę.
Pod nisko opadającym brzegiem płaszcza,
wśród rozpuszczonych jasnych włosów i białego
rąbka chusty kryje się szczupła, blada twarz o
długim nosie, wpół rozchylonych, drobnych u-
stach, dużych, niebieskich oczach z opadającymi
ukośnie powiekami. Układ ściegów (częściowo wy-
tartych) podkreśla mimikę bólu: bruzdy na policz-
kach, uniesienie cienkich brwi (ryc. 11).
Św. Jan, zwrócony twarzą do krzyża, widocz-
ny w lewym profilu, nieco od tyłu, stanowi cał-
4 Folia Hlstorlae Artium t. XVIII
49