DOI Artikel:
Rzepińska, Maria: Władysław Łuszczkiewicz jako malarz historyczny i portrecista
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20403#0141
Folia Historiae Artium T. XVIII (1982)
PL ISSN 0071-6723
MARIA RZEPIŃSKA
WŁADYSŁAW ŁUSZCZKIEWICZ JAKO MALARZ HISTORYCZNY I PORTRECISTA
Władysław Łuszczkiewicz był jedną z najbar-
dziej znanych i popularnych postaci kulturalnego
Krakowa drugiej połowy wieku XIX. Złożyła się
na to zarówno jego różnorodna działalność — na-
ukowa, pedagogiczna, artystyczna, oświatowa —
jak i cechy osobiste: ogromny, niewygasły przez
całe lżycie entuzjazm dla spraw sztuki w ogóle,
a dla polskich zabytków w szczególności. Zaczął
się nimi zajmować jako jeden z pierwszych bada-
czy w sposób naukowy, a jego zasługi na tym po-
lu oraz wyjątkowa znajomość starego Krakowa
podkreślane są we wszystkich o nim wspomnie-
niach, we wszystkich poświęconych mu artyku-
łach. Niektóre powstały jeszcze za jego życia, o-
gromna większość bezpośrednio po jego śmierci.
Ukryte są one obecnie w rocznikach dawnych cza-
sopism, w rzadkich broszurach, periodykach
sprzed pierwszej wojny światowej. Autorzy tych
wspomnień wszyscy niemal znali Łuszezkiewicza
osobiście.
Później nazwisko jego wymieniane jest coraz
rzadziej. Znajdujemy je nadal w słownikach i en-
1 Por. np. H. W. Singer, Allgemeines Kunstler-
lexicont Frankfurt am Main 1808, Bd. III, s. 63; Ency-
klopedia kościelna M. Nowodworskiego, Warszawa 1880,
s. 112,11—(17i6; Thieme unld Becker, Kiinstlerlezi-
kon, Leipzig hot, vol. XXIII, B. 480; E. Benezit,
Dictionnaire des peintres, sculpteurs, dessinateurs et gra-
veurs, V, 1966, s. 6,45.
2 L. Ręgorowicz, Dzieje krakowskiej Akademii
Sztuk Pięknych, Lwów 1928, s. '209 i n.; J. Fałat, Pa-
miętniki, Warszawa 1935, s. 51, 52, 202; L. Kowalski,
Pędzlem i piórem, Kraików lok. 1925/30]; tenże, Łuszcz-
kiewicz (Czas 1933, nr 99). Por. też: F. Kopera, Ma-
larstwo w Polsce XIX i XX wieku, Kraków 1929, s.
127—il'28; tenże, Sztuka (Biblioteka Krakowska, II,
Kraków 1932, nr 76, s. 32—55); S. Estreicher, Zna-
cyklopediachx, w odsyłaczach do studiów nad
polską romańszczyzną i gotykiem, a także we
wspomnieniach dawnych uczniów krakowskiej
Akademii Sztuk Pięknych i w monografii tejże
uczelni napisanej przez L. Ręgorowicza 1 2. W su-
mie jednak postać jego w okresie międzywojen-
nym uległa zapomnieniu. Nie ukazała się żadna
odrębna praca poświęcona Łuszezkiewiezowi —
czy to jako historykowi, czy to jako pedagogowi
i artyście. Ani jedna z jego tak licznych publi-
kacji nie została też powtórnie wydana.
Po ostatniej wojnie wzmogło się wydatnie za-
interesowanie sztuką i krytyką wieku XIX. Po-
jawiło się sporo prac dotyczących życia umysło-
wego i kulturalnego Krakowa, zarówno w Rocz-
niku Krakowskim, jak w serii Cracoviana, zaini-
cjowanej przez Wydawnictwo Literackie. W wię-
kszości tych publikacji nazwisko Łuszezkiewicza
pojawia się przelotnie, zawsze w ocenie pełnej
szacunku, lecz ogólnikowej, wnoszącej bardzo nie-
wiele nowych faktów 3. Stosunkowo najobszerniej
omówił jego sylwetkę Adam Bochnak w Polskim
czenie Krakowa dla życia narodowego polskiego w cią-
gu X,IX w. (tamże, I, nr 72, s. 3—(77).
3 Por. Kraków stary i nowy. Dzieje kultury, pod red.
J. Biendarzówny, Kraków 1965, s. 310, 318; Jan Matejko.
Materiały z sesji naukowej, Warszawa 1957, s. 146—152,
1®5, 146'—15il, 66, 64; K. Estreicher, U początków
Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie
(Rocznik Krakowski, XLI, Kraków 1976); J. Kras,
Zycie umysłowe Krakowa w latach 1848—1870, Kraków
1977; W. Rodnicki, Po obu brzegach Wisły [w:] Ko-
piec wspomnień (praca zbiór.),, Kraków 1964, s. 341; J.
Gintel, Jan Matejko. Biografia w wypisach, Kraków
1066 (por. indeks); J. B ieni ar z ó w n a, J. M. Ma-
łecki, Dzieje Krakowa, XXXIII, Kraków w latach
1796—1918, Kraków 1970, s. 272, 273, 285.
137
PL ISSN 0071-6723
MARIA RZEPIŃSKA
WŁADYSŁAW ŁUSZCZKIEWICZ JAKO MALARZ HISTORYCZNY I PORTRECISTA
Władysław Łuszczkiewicz był jedną z najbar-
dziej znanych i popularnych postaci kulturalnego
Krakowa drugiej połowy wieku XIX. Złożyła się
na to zarówno jego różnorodna działalność — na-
ukowa, pedagogiczna, artystyczna, oświatowa —
jak i cechy osobiste: ogromny, niewygasły przez
całe lżycie entuzjazm dla spraw sztuki w ogóle,
a dla polskich zabytków w szczególności. Zaczął
się nimi zajmować jako jeden z pierwszych bada-
czy w sposób naukowy, a jego zasługi na tym po-
lu oraz wyjątkowa znajomość starego Krakowa
podkreślane są we wszystkich o nim wspomnie-
niach, we wszystkich poświęconych mu artyku-
łach. Niektóre powstały jeszcze za jego życia, o-
gromna większość bezpośrednio po jego śmierci.
Ukryte są one obecnie w rocznikach dawnych cza-
sopism, w rzadkich broszurach, periodykach
sprzed pierwszej wojny światowej. Autorzy tych
wspomnień wszyscy niemal znali Łuszezkiewicza
osobiście.
Później nazwisko jego wymieniane jest coraz
rzadziej. Znajdujemy je nadal w słownikach i en-
1 Por. np. H. W. Singer, Allgemeines Kunstler-
lexicont Frankfurt am Main 1808, Bd. III, s. 63; Ency-
klopedia kościelna M. Nowodworskiego, Warszawa 1880,
s. 112,11—(17i6; Thieme unld Becker, Kiinstlerlezi-
kon, Leipzig hot, vol. XXIII, B. 480; E. Benezit,
Dictionnaire des peintres, sculpteurs, dessinateurs et gra-
veurs, V, 1966, s. 6,45.
2 L. Ręgorowicz, Dzieje krakowskiej Akademii
Sztuk Pięknych, Lwów 1928, s. '209 i n.; J. Fałat, Pa-
miętniki, Warszawa 1935, s. 51, 52, 202; L. Kowalski,
Pędzlem i piórem, Kraików lok. 1925/30]; tenże, Łuszcz-
kiewicz (Czas 1933, nr 99). Por. też: F. Kopera, Ma-
larstwo w Polsce XIX i XX wieku, Kraków 1929, s.
127—il'28; tenże, Sztuka (Biblioteka Krakowska, II,
Kraków 1932, nr 76, s. 32—55); S. Estreicher, Zna-
cyklopediachx, w odsyłaczach do studiów nad
polską romańszczyzną i gotykiem, a także we
wspomnieniach dawnych uczniów krakowskiej
Akademii Sztuk Pięknych i w monografii tejże
uczelni napisanej przez L. Ręgorowicza 1 2. W su-
mie jednak postać jego w okresie międzywojen-
nym uległa zapomnieniu. Nie ukazała się żadna
odrębna praca poświęcona Łuszezkiewiezowi —
czy to jako historykowi, czy to jako pedagogowi
i artyście. Ani jedna z jego tak licznych publi-
kacji nie została też powtórnie wydana.
Po ostatniej wojnie wzmogło się wydatnie za-
interesowanie sztuką i krytyką wieku XIX. Po-
jawiło się sporo prac dotyczących życia umysło-
wego i kulturalnego Krakowa, zarówno w Rocz-
niku Krakowskim, jak w serii Cracoviana, zaini-
cjowanej przez Wydawnictwo Literackie. W wię-
kszości tych publikacji nazwisko Łuszezkiewicza
pojawia się przelotnie, zawsze w ocenie pełnej
szacunku, lecz ogólnikowej, wnoszącej bardzo nie-
wiele nowych faktów 3. Stosunkowo najobszerniej
omówił jego sylwetkę Adam Bochnak w Polskim
czenie Krakowa dla życia narodowego polskiego w cią-
gu X,IX w. (tamże, I, nr 72, s. 3—(77).
3 Por. Kraków stary i nowy. Dzieje kultury, pod red.
J. Biendarzówny, Kraków 1965, s. 310, 318; Jan Matejko.
Materiały z sesji naukowej, Warszawa 1957, s. 146—152,
1®5, 146'—15il, 66, 64; K. Estreicher, U początków
Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie
(Rocznik Krakowski, XLI, Kraków 1976); J. Kras,
Zycie umysłowe Krakowa w latach 1848—1870, Kraków
1977; W. Rodnicki, Po obu brzegach Wisły [w:] Ko-
piec wspomnień (praca zbiór.),, Kraków 1964, s. 341; J.
Gintel, Jan Matejko. Biografia w wypisach, Kraków
1066 (por. indeks); J. B ieni ar z ó w n a, J. M. Ma-
łecki, Dzieje Krakowa, XXXIII, Kraków w latach
1796—1918, Kraków 1970, s. 272, 273, 285.
137