DOI Artikel:
Jamróz, Józef Stanisław: Zamek w Ogrodzieńcu: Wczesnorenesansowa rezydencja Bonerów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20403#0109
Folia Historiae Artium, T. XVIII (1982)
PL ISSN 0071-6723
JÓZEF STANISŁAW JA-MROZ
ZAMEK W OGRODZIEŃCU
wczesnorenesansowa rezydencja Bonerów*
WSTĘP
Zamek w Ogrodzieńcu poznałem w r. 1949
przy okazji zabezpieczania jego murów 1. Ustalo-
ny zakres prac przez prof. Józefa Dutkiewicza,
konserwatora zabytków województwa krakow-
skiego (któremu ten obiekt w tym czasie podle-
gał) zmierzał do zabezpieczenia skrzydła półno-
cno-zachodniego,, przeznaczonego dlo odbudowy i
przyszłego zagospodarowania tej części izaimkiu dla
celów turystycznych (noclegi, muzeum) 2. Dlatego
prace zabezpieczające poszły w kierunku wzmoc-
nienia nadwątlonych murów, filarów okiennych i
korony murów. Przystąpiono również do odgru-
zowania tej części zamku, tj. dziedzińca główne-
go i skrzydła północno-zachodńiego. Dalsze pra-
ce ze względu na późną porę roku (listopad) i
wyczerpanie funduszów przerwano. Znalezione w
gruzie znaczne ilości fragmentów kamieniarki
nzeźbk>nie>j i ułamków kafli zgromadzono na dzie-
dzińcu, zawiadamiając jednocześnie konserwatora
o konieczności zabezpieczenia powyższych znale-
zisk 3.
* Referat wygłoszony na posiedzeniu Komisji Teorii
i Historii Sztuki PAN Oddz. Kraków, w dn. 22 XI 1079.
1 Prace zabezpieczające prowadził autor przy pomo-
cy Tadeusza Alt-endorfa, wówczas studenta architektu-
ry Politechniki Krakowskiej, w miesiącach od sierpnia
do listopada r. 1949. Prace powyższe wizytował w dn.
31 XI iQ49 prof. Józef Dutkiewicz i prof. Jerzy Sza-
błowski.
2 Był to program realistyczny, dążący do częściowe-
go zagospodarowania zamku, bo tylko taki dawał gwa-
rancję pewnego zabezpieczenia zamku jako trwałej ru-
iny. Program, jak pokazały dalsze prace, okazał się słu-
szny, co przyznał konserwator województwa katowdc-
Na konferencji naukowej poświęconej zagad-
nieniom konserwacji ruin4 prof. Jan Zachwato-
wicz wyraził pogląd, że zamek w Ogrodzieńcu na-
leży traktować jako ruinę trwałą, należącą już
do przyrody. -Należy tu zaznaczyć, że w dysku-
sji zastanawiano się nad metodami konserwacji
ruin: czy należy uzupełniać pewne partie (jak
w przypadku zamku w Chęcinach), czy też ogra-
niczyć się — bez ingerencji w sylwetkę ruin —
wyłącznie do zabezpieczenia jego substancji. W
swoim sprawozdaniu z prac przy zabezpieczeniu
ruin zamku w Ogrodzieńcu zaznaczyłem, że po-
wierzone zabezpieczenie przeprowadziłem zgod-
nie z zasadami sztuki murarskiej w tych partiach,
które wymagały natychmiastowej interwencji, a
więc w narożniku północno-zachodnim zamku. Co
zaś do odgruzowanych partii zamku — jestem
izdania, iże rniie należało ich odgruzowywać, jeżeli
nie przewidywano natychmiastowego zabezpiecze-
nia sklepień. Gruz bowiem -zabezpieczał pachy
sklepień, które przez odsłonięcie narażone są na
zamakanie i wymycie zaprawy, co grozi ich zaw-a-
kiego mgr Adam Kudła (Realizacje konserwator-
skie przy ruinach zamków i strażnic katowickiej części
Jury Kraikoiwisko-CzęiSitocho-wski-ej, rkps, 1975, s. 8'—9).
3 Mimo zgłoszenia kandydata dozorca nie został za-
angażowany. Już w następnym roku sygnalizował mi
prof. J-an Zachwatowicz, że widział porozrzucane frag-
menty kamieniarki na stoikach terenu zamkowego. W
dalszych pracach, prowadzonych już przez inne zespo-
ły, fragmenty te nie zostały zachowane i razem z gru-
zem wywieziono je poza obręb zamku.
4 Data tej konferencji uszła mojej pamięci, odbyła
się ona jednak nie później, niż w r. 1950.
105
PL ISSN 0071-6723
JÓZEF STANISŁAW JA-MROZ
ZAMEK W OGRODZIEŃCU
wczesnorenesansowa rezydencja Bonerów*
WSTĘP
Zamek w Ogrodzieńcu poznałem w r. 1949
przy okazji zabezpieczania jego murów 1. Ustalo-
ny zakres prac przez prof. Józefa Dutkiewicza,
konserwatora zabytków województwa krakow-
skiego (któremu ten obiekt w tym czasie podle-
gał) zmierzał do zabezpieczenia skrzydła półno-
cno-zachodniego,, przeznaczonego dlo odbudowy i
przyszłego zagospodarowania tej części izaimkiu dla
celów turystycznych (noclegi, muzeum) 2. Dlatego
prace zabezpieczające poszły w kierunku wzmoc-
nienia nadwątlonych murów, filarów okiennych i
korony murów. Przystąpiono również do odgru-
zowania tej części zamku, tj. dziedzińca główne-
go i skrzydła północno-zachodńiego. Dalsze pra-
ce ze względu na późną porę roku (listopad) i
wyczerpanie funduszów przerwano. Znalezione w
gruzie znaczne ilości fragmentów kamieniarki
nzeźbk>nie>j i ułamków kafli zgromadzono na dzie-
dzińcu, zawiadamiając jednocześnie konserwatora
o konieczności zabezpieczenia powyższych znale-
zisk 3.
* Referat wygłoszony na posiedzeniu Komisji Teorii
i Historii Sztuki PAN Oddz. Kraków, w dn. 22 XI 1079.
1 Prace zabezpieczające prowadził autor przy pomo-
cy Tadeusza Alt-endorfa, wówczas studenta architektu-
ry Politechniki Krakowskiej, w miesiącach od sierpnia
do listopada r. 1949. Prace powyższe wizytował w dn.
31 XI iQ49 prof. Józef Dutkiewicz i prof. Jerzy Sza-
błowski.
2 Był to program realistyczny, dążący do częściowe-
go zagospodarowania zamku, bo tylko taki dawał gwa-
rancję pewnego zabezpieczenia zamku jako trwałej ru-
iny. Program, jak pokazały dalsze prace, okazał się słu-
szny, co przyznał konserwator województwa katowdc-
Na konferencji naukowej poświęconej zagad-
nieniom konserwacji ruin4 prof. Jan Zachwato-
wicz wyraził pogląd, że zamek w Ogrodzieńcu na-
leży traktować jako ruinę trwałą, należącą już
do przyrody. -Należy tu zaznaczyć, że w dysku-
sji zastanawiano się nad metodami konserwacji
ruin: czy należy uzupełniać pewne partie (jak
w przypadku zamku w Chęcinach), czy też ogra-
niczyć się — bez ingerencji w sylwetkę ruin —
wyłącznie do zabezpieczenia jego substancji. W
swoim sprawozdaniu z prac przy zabezpieczeniu
ruin zamku w Ogrodzieńcu zaznaczyłem, że po-
wierzone zabezpieczenie przeprowadziłem zgod-
nie z zasadami sztuki murarskiej w tych partiach,
które wymagały natychmiastowej interwencji, a
więc w narożniku północno-zachodnim zamku. Co
zaś do odgruzowanych partii zamku — jestem
izdania, iże rniie należało ich odgruzowywać, jeżeli
nie przewidywano natychmiastowego zabezpiecze-
nia sklepień. Gruz bowiem -zabezpieczał pachy
sklepień, które przez odsłonięcie narażone są na
zamakanie i wymycie zaprawy, co grozi ich zaw-a-
kiego mgr Adam Kudła (Realizacje konserwator-
skie przy ruinach zamków i strażnic katowickiej części
Jury Kraikoiwisko-CzęiSitocho-wski-ej, rkps, 1975, s. 8'—9).
3 Mimo zgłoszenia kandydata dozorca nie został za-
angażowany. Już w następnym roku sygnalizował mi
prof. J-an Zachwatowicz, że widział porozrzucane frag-
menty kamieniarki na stoikach terenu zamkowego. W
dalszych pracach, prowadzonych już przez inne zespo-
ły, fragmenty te nie zostały zachowane i razem z gru-
zem wywieziono je poza obręb zamku.
4 Data tej konferencji uszła mojej pamięci, odbyła
się ona jednak nie później, niż w r. 1950.
105