DOI Artikel:
Marcinkowski, Wojciech: Uwagi o typie krakowskiej nastawy Wita Stwosza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20543#0033
14. Koronacja Marii — konpus retabulum ołtarza głów-
nego kościoła farnego SŚ. Jana Chrzciciela i Marcina
w Schwabach, przed 1506—1508 (wg Der Schwabacher
Hochaltar München 1982)
waniem z myślą o podmiotowym widzu, nie ,,dla
oka Boga” 55 56. Jak wiadomo, owa subiektywizacja
duchowości zaznaczyła się najsilniej w przedsta-
wieniach dewocyjnych, które wręcz służyły „bez-
pośrednim kontaktom religijnym jednostki z Bo-
giem” (Gert von der Osten). Np. Chrystus dźwi-
gający krzyż wzywa patrzącego do naśladowania
55 Por. np. J. P eśi n a, J. Homoilk a, K proble-
matice evropskeho umeni kołem roku 1400 (Umeni, XI,
1963), s. 178, 205,
56 Zob.: U. Ulbert-Schede, Das Andachtsbild
des kreuztragenden Christus in der deutschen Kunst.
Von den Anfängen bis zum Beginn des 15. Jahrhunderts.
Eine ikonographische Untersuchung [München 1968], s.
2—3, 9—40; ostatnio F. O. Büttner, Imitatio Pietatis.
Motive der christlichen Ikonographie als Modelle zur
Verähnlichung, Berlin [1983], s. 56^6.2.
67 H. Stafski, Die Bildwerke im Hochaltar der
Zwickauer Marienkirche. Ein Beitrag zur künstlerischen
Herkunft des Veit Stoss (Zeitschrift des Deutschen Ve-
reins. für Kunstwissenschaft, XXII, 1968), s. 164; Skubi-
szewski, Styl Wita Stosza..., s. 27 i 31.
Go, do cierpliwego znoszenia codziennych bole-
ści: „Si quis vult me sequi, deneget semetipsum,
et tollat crucem suam et sequatur me” (Mk 8,
34) 58.
Zaznaczyłem wyżej, że we wnętrzu szafy ołta-
rzowej Stwosza panuje ścisła symetria, która eli-
minują przypadkowość oglądu. Przedstawienie
jest zrytmizowane w taki sposób, jak zrytmizo-
wane są „prezentacyjne” szafy ołtarzowe z figu-
rami wypełniającymi rzędem korpus, W nasta-
wach tego typu liczba figur, wyznaczających osie
pionowe ołtarza, jest przeważnie nieparzysta.
Przeprowadzić można wtedy ,,oś centralną”, naj-
istotniejszą ideowo, skupiającą zarazem najbo-
gatszy wystrój plastyczny.
Podobnie w odniesieniu do nastawy Stwosza
zaznacza Heinz Stafski (za nim Skubiszewski), iż
jej kompozycja zasadza się na pięciu stojących
w pierwszym rzędzie i działających jak potężne
filary postaciach apostołów 57. Skojarzenie z „kon-
serwatywną” nastawą pięciofigurową („der Fünf-
figurein-Schrein”) potęguje jeszcze umieszczenie
pięciu baldachimów w górnej strefie korpusu —
nad apostołem z kociołkiem, Piotrem, Janem, apo-
15. Wit Stwosz, projekt tzw. Ołtarza Bamiberskiego, 1520
Kraków, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego (fot. mu-
zeum)
29
nego kościoła farnego SŚ. Jana Chrzciciela i Marcina
w Schwabach, przed 1506—1508 (wg Der Schwabacher
Hochaltar München 1982)
waniem z myślą o podmiotowym widzu, nie ,,dla
oka Boga” 55 56. Jak wiadomo, owa subiektywizacja
duchowości zaznaczyła się najsilniej w przedsta-
wieniach dewocyjnych, które wręcz służyły „bez-
pośrednim kontaktom religijnym jednostki z Bo-
giem” (Gert von der Osten). Np. Chrystus dźwi-
gający krzyż wzywa patrzącego do naśladowania
55 Por. np. J. P eśi n a, J. Homoilk a, K proble-
matice evropskeho umeni kołem roku 1400 (Umeni, XI,
1963), s. 178, 205,
56 Zob.: U. Ulbert-Schede, Das Andachtsbild
des kreuztragenden Christus in der deutschen Kunst.
Von den Anfängen bis zum Beginn des 15. Jahrhunderts.
Eine ikonographische Untersuchung [München 1968], s.
2—3, 9—40; ostatnio F. O. Büttner, Imitatio Pietatis.
Motive der christlichen Ikonographie als Modelle zur
Verähnlichung, Berlin [1983], s. 56^6.2.
67 H. Stafski, Die Bildwerke im Hochaltar der
Zwickauer Marienkirche. Ein Beitrag zur künstlerischen
Herkunft des Veit Stoss (Zeitschrift des Deutschen Ve-
reins. für Kunstwissenschaft, XXII, 1968), s. 164; Skubi-
szewski, Styl Wita Stosza..., s. 27 i 31.
Go, do cierpliwego znoszenia codziennych bole-
ści: „Si quis vult me sequi, deneget semetipsum,
et tollat crucem suam et sequatur me” (Mk 8,
34) 58.
Zaznaczyłem wyżej, że we wnętrzu szafy ołta-
rzowej Stwosza panuje ścisła symetria, która eli-
minują przypadkowość oglądu. Przedstawienie
jest zrytmizowane w taki sposób, jak zrytmizo-
wane są „prezentacyjne” szafy ołtarzowe z figu-
rami wypełniającymi rzędem korpus, W nasta-
wach tego typu liczba figur, wyznaczających osie
pionowe ołtarza, jest przeważnie nieparzysta.
Przeprowadzić można wtedy ,,oś centralną”, naj-
istotniejszą ideowo, skupiającą zarazem najbo-
gatszy wystrój plastyczny.
Podobnie w odniesieniu do nastawy Stwosza
zaznacza Heinz Stafski (za nim Skubiszewski), iż
jej kompozycja zasadza się na pięciu stojących
w pierwszym rzędzie i działających jak potężne
filary postaciach apostołów 57. Skojarzenie z „kon-
serwatywną” nastawą pięciofigurową („der Fünf-
figurein-Schrein”) potęguje jeszcze umieszczenie
pięciu baldachimów w górnej strefie korpusu —
nad apostołem z kociołkiem, Piotrem, Janem, apo-
15. Wit Stwosz, projekt tzw. Ołtarza Bamiberskiego, 1520
Kraków, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego (fot. mu-
zeum)
29