DOI Artikel:
Budziłło-Skowron, Danuta: Uwagi o stanie zachowania krakowskiego Ołtarza mariackiego Wita Stwosza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20543#0111
6. Ołtarz Mariacki Wita Stwosza w kościele p.w. Wniebowzięcia NPMarii w Krakowie, część środkowa; głowa
apostoła: a — w czasie chemicznego doczyszczania polichromii; to — po pełnym doczyszczeniu i wykonaniu re-
tuszy punktowań
nacje mężczyzn i podszewki szat, mimo iż bardzo
gładkie, mają odmienną, optycznie chropawą fak-
turę. Podkładem pod złocenia i srebrzenia jest
ciemnoczerwony bolus położony wielowarstwo-
wo. Złocenia, wykonane złotem płatkowym, w
miejscach wypukłych były polerowane, we wklę-
słych matowe. Srebrzenia bądź laserowano płasz-
czyznowo, bądź pokrywano malowanym ornamen-
tem (brokaty szat, zbroje). W partiach polichro-
mowanych na zaprawie leży warstwa podmalów-
ki imprymaturą, np. modełunek białą farbą, czy-
telny w przedstawieniach roślinności, a na niej
wielowarstwowe, wzajem przenikające się lase-
runki, dające dużą głębię kolorystyczną. Szcze-
gólną doskonałością techniki wyróżniają się kar-
nacje kobiet o emalierskiej gładkości, skontrasto-
wane z „szorstkimi” twarzami mężczyzn. Na pod-
stawie analizy chemicznej ustalona została pale-
ta Stwosza, w której skład wchodziły następują-
ce barwniki: biel ołowiowa, czerwień żelazowa,
minia (wykryta m. in. w podmalówkach), kraplak,
ugier, siena, umbra, czerń z węgla drzewnego,
zieleń miedziowa (grynszpan i malachit), ziemia
zielona, azuryt, żółcień ołowiowo-cynowa (tzw.
żółcień dawnych mistrzów). Spoiwem użytym do
barwników była tempera.
Na warstwie polichromii Stwoszowskiej nadal
istnieją reszty przemalowań z w. XVII XIX,
nadto wykonane w czasie konserwacji w latach
czterdziestych w. XX przemalowania powierzch-
niowe.
9R. Andrzejewski, „Zanieczyszczenie powietrza
w otoczeniu ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariae-
*
Ze względów oczywistych istotne znaczenie dla
stanu zachowania StwoszowSkiego retabulum ma-
ją warunki „przechowywania” i sposoby „użyt-
kowania” w kościele Mariackim.
Retabulum o wymiarach 13X11 m ustawione
jest przed wschodnią ścianą zamknięcia prezbi-
terium w ten sposób, że skrzydła boczne doty-
kają ścian północno-wschodniej i południowo-
-wschcdniej. Dołem zamknięte jest dość szczelną
obudową biegnącą pod skrzydłami, górą — „otwar-
te” ku sklepieniu rozpiętemu około 10 m powy-
żej obecnego szczytu ołtarza.
Niewątpliwy wpływ na postępuj-ącą destruk-
cję retabulum mają:
1. Zmiany temperatury i wilgotności powie-
trza we wnętrzu prezbiterium. Od r. 1957 ko-
ściół ogrzewany jest elektrycznie za pomocą pie-
ców akumulacyjnych ustawionych w korpusie.
Na podstawie wykonanych w r. 1979, na zlecenie
Wydziału Ochrony Zabytków przez pracowników
Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska w Kra-
kowie, pod kierunkiem Romana Andrzejewskie-
go 9 * pomiarów we wnętrzu całego kościoła uzy-
skano następujące dane dotyczące średnich tem-
peratury:
marzec: 12°C—13,5°C
lipiec: 18°C—i21°C
wrzesień: 10°C—21°C
kim”, Kraków 1979 (mps w Archiwum Wydziału Ochro-
ny Zabytków Urzędu Miasta Krakowa).
107
apostoła: a — w czasie chemicznego doczyszczania polichromii; to — po pełnym doczyszczeniu i wykonaniu re-
tuszy punktowań
nacje mężczyzn i podszewki szat, mimo iż bardzo
gładkie, mają odmienną, optycznie chropawą fak-
turę. Podkładem pod złocenia i srebrzenia jest
ciemnoczerwony bolus położony wielowarstwo-
wo. Złocenia, wykonane złotem płatkowym, w
miejscach wypukłych były polerowane, we wklę-
słych matowe. Srebrzenia bądź laserowano płasz-
czyznowo, bądź pokrywano malowanym ornamen-
tem (brokaty szat, zbroje). W partiach polichro-
mowanych na zaprawie leży warstwa podmalów-
ki imprymaturą, np. modełunek białą farbą, czy-
telny w przedstawieniach roślinności, a na niej
wielowarstwowe, wzajem przenikające się lase-
runki, dające dużą głębię kolorystyczną. Szcze-
gólną doskonałością techniki wyróżniają się kar-
nacje kobiet o emalierskiej gładkości, skontrasto-
wane z „szorstkimi” twarzami mężczyzn. Na pod-
stawie analizy chemicznej ustalona została pale-
ta Stwosza, w której skład wchodziły następują-
ce barwniki: biel ołowiowa, czerwień żelazowa,
minia (wykryta m. in. w podmalówkach), kraplak,
ugier, siena, umbra, czerń z węgla drzewnego,
zieleń miedziowa (grynszpan i malachit), ziemia
zielona, azuryt, żółcień ołowiowo-cynowa (tzw.
żółcień dawnych mistrzów). Spoiwem użytym do
barwników była tempera.
Na warstwie polichromii Stwoszowskiej nadal
istnieją reszty przemalowań z w. XVII XIX,
nadto wykonane w czasie konserwacji w latach
czterdziestych w. XX przemalowania powierzch-
niowe.
9R. Andrzejewski, „Zanieczyszczenie powietrza
w otoczeniu ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariae-
*
Ze względów oczywistych istotne znaczenie dla
stanu zachowania StwoszowSkiego retabulum ma-
ją warunki „przechowywania” i sposoby „użyt-
kowania” w kościele Mariackim.
Retabulum o wymiarach 13X11 m ustawione
jest przed wschodnią ścianą zamknięcia prezbi-
terium w ten sposób, że skrzydła boczne doty-
kają ścian północno-wschodniej i południowo-
-wschcdniej. Dołem zamknięte jest dość szczelną
obudową biegnącą pod skrzydłami, górą — „otwar-
te” ku sklepieniu rozpiętemu około 10 m powy-
żej obecnego szczytu ołtarza.
Niewątpliwy wpływ na postępuj-ącą destruk-
cję retabulum mają:
1. Zmiany temperatury i wilgotności powie-
trza we wnętrzu prezbiterium. Od r. 1957 ko-
ściół ogrzewany jest elektrycznie za pomocą pie-
ców akumulacyjnych ustawionych w korpusie.
Na podstawie wykonanych w r. 1979, na zlecenie
Wydziału Ochrony Zabytków przez pracowników
Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska w Kra-
kowie, pod kierunkiem Romana Andrzejewskie-
go 9 * pomiarów we wnętrzu całego kościoła uzy-
skano następujące dane dotyczące średnich tem-
peratury:
marzec: 12°C—13,5°C
lipiec: 18°C—i21°C
wrzesień: 10°C—21°C
kim”, Kraków 1979 (mps w Archiwum Wydziału Ochro-
ny Zabytków Urzędu Miasta Krakowa).
107