DOI article:
Kasprzyk, Witold: Zagadnienia wynikające z konserwacji kamiennego krycyfiksu Wita Stwosza
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20543#0124
nika temperowa nadaje powierzchni lekki pół-
matn. Skład pigmentów polichromii nie wyróż-
nia się niczym szczególnym. Nie ujawniono typo-
wych pigmentów pomocnych w datowaniu, tj. ta-
kich, o których wiadomo, że występują od okre-
ślonej daty 12.
Z tego punktu widzenia powstanie pierwszej
polichromii określić można na czas między r.
1504 a 1674, gdy na rzeźbę już pomalowaną zało-
żono srebrną koronę cierniową13. Biorąc jednak
pod uwagę realldizapgę woli Slackera, a co naj-
istotniejsze— rodzaj samej polichromii i jej war-
tości estetyczne — czas jej powstania określa się
na początek w. XVI. Ogólnie polichromię tę ce-
chuje realizm. Rzeźba w tonacji jasnej i cie-
płej przybiera w obrębie postaci barwę blado-ugro-
wą, podkreśloną czerwienią krwi i ciemną szaro-
ścią włosów. Kolor karnacji położony jest bardzo
cienko. Wydaje się, iż jest to rodzaj podbarwie-
nia kamienia. Jedynie w partii przedramion oraz
w górnej części klatki piersiowej warstwa karna-
cji jest nieco grubsza, kładziona kryjąco. Tworzy
się przez to lekki połysk, jakby świadomie wpro-
wadzony w tych wypukłych miejscach. Na kar-
nacji zauważyć można w ostrym świetle delikat-
ny, szaro-ugrowy modelunek żeber i twarzy, np.
na fałdach skóry między brwiami. Podobnie ma-
lowana jest krew. Jej dwurodzajowość sugeruje
strugi krwi żylnej i tętniczej, określone barwami
11 Dopuszcza się zastosowanie techniki kazeinowej.
Obecność pierwiastka Ca w badanych próbkach pierw-
szej warstwy malarskiej może być wskaźnikiem kredy,
gipsu, czy też zanieczyszczeń pochodzących z podłoża
kamiennego. Dodanie kredy miałoby swoje uzasadnienie
przy tak cienko kładzionej warstwie, jak i braku od-
dzielnego podkładu w postaci gruntu na kamieniu. Dla-
tego przyjmuje się (za badaniami) istnienie kredy jako
bieli (obok bieli ołowiowej), wprowadzanej min. w ce-
lu zwiększenia spoistości pigmentów.
12 Zastosowano przede wszystkim pigmenty ziemne
często zawierające tlenek tytanu, umbrę, czerwień żela-
zową, cynober oraz minię. Charakterystycznym skład-
nikiem jest kreda połączona z bielą ołowiową. Biel oło-
wiowa nadaje ton pastelowy całej polichromii. Kre-
da staje się nośnikiem dla pozostałych pigmentów. Wpły-
wa na pewną grubość warstwy malarskiej, a wypełniając
pory kamienia tworzy powierzchnię bardziej gładką, choć
nie zaciera całkowicie faktury kamiennego podłoża, co
mogłoby nastąpić w przypadku położenia oddzielnej
warstwy gruntu.
13 W r. 1674 świecarka Katarzyna ufundowała sre-
brną koronę cierniową, por. „Visitatio Exterior Eccle-
siae Archipresbyteralis B. Mariae Virginis in Circulo
Crac: per[...] Casimirum a Lubna Łubieńskif...] Episco-
pum Crac: Ducem Severiae, Anno Domini 1711”, k. llv
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, rkps
AVC 63).
9. Propozycja rekonstrukcji kamiennej korony ciernio-
wej, projekt wstępny Witolda Kasprzyka
120
matn. Skład pigmentów polichromii nie wyróż-
nia się niczym szczególnym. Nie ujawniono typo-
wych pigmentów pomocnych w datowaniu, tj. ta-
kich, o których wiadomo, że występują od okre-
ślonej daty 12.
Z tego punktu widzenia powstanie pierwszej
polichromii określić można na czas między r.
1504 a 1674, gdy na rzeźbę już pomalowaną zało-
żono srebrną koronę cierniową13. Biorąc jednak
pod uwagę realldizapgę woli Slackera, a co naj-
istotniejsze— rodzaj samej polichromii i jej war-
tości estetyczne — czas jej powstania określa się
na początek w. XVI. Ogólnie polichromię tę ce-
chuje realizm. Rzeźba w tonacji jasnej i cie-
płej przybiera w obrębie postaci barwę blado-ugro-
wą, podkreśloną czerwienią krwi i ciemną szaro-
ścią włosów. Kolor karnacji położony jest bardzo
cienko. Wydaje się, iż jest to rodzaj podbarwie-
nia kamienia. Jedynie w partii przedramion oraz
w górnej części klatki piersiowej warstwa karna-
cji jest nieco grubsza, kładziona kryjąco. Tworzy
się przez to lekki połysk, jakby świadomie wpro-
wadzony w tych wypukłych miejscach. Na kar-
nacji zauważyć można w ostrym świetle delikat-
ny, szaro-ugrowy modelunek żeber i twarzy, np.
na fałdach skóry między brwiami. Podobnie ma-
lowana jest krew. Jej dwurodzajowość sugeruje
strugi krwi żylnej i tętniczej, określone barwami
11 Dopuszcza się zastosowanie techniki kazeinowej.
Obecność pierwiastka Ca w badanych próbkach pierw-
szej warstwy malarskiej może być wskaźnikiem kredy,
gipsu, czy też zanieczyszczeń pochodzących z podłoża
kamiennego. Dodanie kredy miałoby swoje uzasadnienie
przy tak cienko kładzionej warstwie, jak i braku od-
dzielnego podkładu w postaci gruntu na kamieniu. Dla-
tego przyjmuje się (za badaniami) istnienie kredy jako
bieli (obok bieli ołowiowej), wprowadzanej min. w ce-
lu zwiększenia spoistości pigmentów.
12 Zastosowano przede wszystkim pigmenty ziemne
często zawierające tlenek tytanu, umbrę, czerwień żela-
zową, cynober oraz minię. Charakterystycznym skład-
nikiem jest kreda połączona z bielą ołowiową. Biel oło-
wiowa nadaje ton pastelowy całej polichromii. Kre-
da staje się nośnikiem dla pozostałych pigmentów. Wpły-
wa na pewną grubość warstwy malarskiej, a wypełniając
pory kamienia tworzy powierzchnię bardziej gładką, choć
nie zaciera całkowicie faktury kamiennego podłoża, co
mogłoby nastąpić w przypadku położenia oddzielnej
warstwy gruntu.
13 W r. 1674 świecarka Katarzyna ufundowała sre-
brną koronę cierniową, por. „Visitatio Exterior Eccle-
siae Archipresbyteralis B. Mariae Virginis in Circulo
Crac: per[...] Casimirum a Lubna Łubieńskif...] Episco-
pum Crac: Ducem Severiae, Anno Domini 1711”, k. llv
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, rkps
AVC 63).
9. Propozycja rekonstrukcji kamiennej korony ciernio-
wej, projekt wstępny Witolda Kasprzyka
120