DOI Artikel:
Kasprzyk, Witold: Zagadnienia wynikające z konserwacji kamiennego krycyfiksu Wita Stwosza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20543#0127
12. Odwzorowanie w tkaninie prawego końca („róży”)
perizonium
wadzono nowej, całościowej polichromii; uzupeł-
niono jedynie palce masą ze sztucznego kamie-
nia, scalając je kolorystycznie w technice olejnej.
Ostatnie uszkodzenia wiążą się z drugą wojną
światową, a obejmują drobne obicia dłoni, stóp,
krzyża, które uzupełniono bardzo niestarannie gip-
sem i cementem.
Jak już wspomniano, z początkiem XIX i w
wieku XX w różnych okolicznościach wykonane
zostały renowacje polegające na zniekształcają-
cych charakter dzieła całościowych przemalowa-
niach18. W wyniku obecnej konserwacji przy-
wrócono krucyfiksowi niemalże pierwotny wy-
gląd. Dla zachowania średniowiecznego charakte-
ru usunięto zbędne późniejsze ozdoby, jak: nimb
promienisty, złotą obwódkę rany czy zbyt duże
metalowe gwoździe. Ze względów kultowych po-
zostawiono metalową koronę cierniową (ryc. 7b,
8)19. Jej agresywna forma oraz obcość materiału
i stylu, przy ujawnieniu pierwotnej polichromii,
przeszkadza i zakłóca kompozycję twarzy i całej
postaci. Zdjęcie Ignacego Kriegera ze schyłku w.
18 Na temat kolejności przemalowań XIX i XX-
-waecanych, jak również ich charakterystyki zob. „Za-
gadnienia technologiczne i konserwatorskie...” oraz Ka-
mienny krucyfiks..., s. 17, 20, 22.
19 -Pozostawienie korony jest sprzeczne z opinią i
odczuciem wykonawców konserwacji. Należy ponownie
rozpatrzyć możliwość ekspozycji Chrystusa bez korony
ub też zaprojektować nową.
XIX ukazuje krucyfiks bez tej korony, prawdo-
podobnie po- renowacji kościoła w r. 1865 (ryc.
14).
Proponuje się wykonanie nowej, ruchomej ko-
rony z masy ze sztucznego kamienia (ryc. 9), u-
względniając w projekcie przede wszystkim frag-
menty zachowane korony oryginalnej oraz ślady
po przebiegu jej splotów (ryc. 7a,b)20.
Pierwotna korona miała dość masywną budo-
wę. Składała się z trzech splotów i zachodziła
wysoko na górną część czaszki, o czym świadczą
liczne okrągłe ślady. Przypuszcza się, że są to
miejsca zetknięcia z czaszką wyrostków wycho-
dzących z głównych gałęzi splotów oraz grubych
kolców. Gałęzie były plecione ażurowo.
Istniejącą już rekonstrukcję palców dłoni i
stóp Chrystusa można przyjąć za wiarygodną, mo-
że nawet opartą na jakichś oryginalnych nie za-
chowanych już dziś fragmentach, nawiązuje bo-
wiem do bardzo podobnych elementów w sztuce
Stwoszowsikiej 21. Sięgając do wzorów średniowie-
cznych, wykonano podczrs konserwacji w latach
1982—1983 rekonstrukcję gwoździ w masie ze
sztucznego kamienia (ryc. 10, 15).
Brak kilku zasadniczych fragmentów rzeźby
prowokuje do zastanowienia się nad ich formą
i określenia całości kompozycji sprzed tak zna-
cznego okaleczenia bryły rzeźbiarskiej. W tym
13. Próba rekonstrukcji brakującej lewej części perizo-
nium odtworzona w tkaninie
20 Przez pojęcie korony ruchomej rozumie się
wykonanie rekonstrukcji nie związanej na stałe (trwale)
z krucyfiksem.
21 Sprawa ubytków i wcześniejszych rekonstrukcji
została przedstawiona w mych pracach: „Zagadnienia
technologiczne i konserwatorskie...” ora.z Kamienny kru-
cyfiks..., s. 18—19, il. 6—7, s. 20.
123
perizonium
wadzono nowej, całościowej polichromii; uzupeł-
niono jedynie palce masą ze sztucznego kamie-
nia, scalając je kolorystycznie w technice olejnej.
Ostatnie uszkodzenia wiążą się z drugą wojną
światową, a obejmują drobne obicia dłoni, stóp,
krzyża, które uzupełniono bardzo niestarannie gip-
sem i cementem.
Jak już wspomniano, z początkiem XIX i w
wieku XX w różnych okolicznościach wykonane
zostały renowacje polegające na zniekształcają-
cych charakter dzieła całościowych przemalowa-
niach18. W wyniku obecnej konserwacji przy-
wrócono krucyfiksowi niemalże pierwotny wy-
gląd. Dla zachowania średniowiecznego charakte-
ru usunięto zbędne późniejsze ozdoby, jak: nimb
promienisty, złotą obwódkę rany czy zbyt duże
metalowe gwoździe. Ze względów kultowych po-
zostawiono metalową koronę cierniową (ryc. 7b,
8)19. Jej agresywna forma oraz obcość materiału
i stylu, przy ujawnieniu pierwotnej polichromii,
przeszkadza i zakłóca kompozycję twarzy i całej
postaci. Zdjęcie Ignacego Kriegera ze schyłku w.
18 Na temat kolejności przemalowań XIX i XX-
-waecanych, jak również ich charakterystyki zob. „Za-
gadnienia technologiczne i konserwatorskie...” oraz Ka-
mienny krucyfiks..., s. 17, 20, 22.
19 -Pozostawienie korony jest sprzeczne z opinią i
odczuciem wykonawców konserwacji. Należy ponownie
rozpatrzyć możliwość ekspozycji Chrystusa bez korony
ub też zaprojektować nową.
XIX ukazuje krucyfiks bez tej korony, prawdo-
podobnie po- renowacji kościoła w r. 1865 (ryc.
14).
Proponuje się wykonanie nowej, ruchomej ko-
rony z masy ze sztucznego kamienia (ryc. 9), u-
względniając w projekcie przede wszystkim frag-
menty zachowane korony oryginalnej oraz ślady
po przebiegu jej splotów (ryc. 7a,b)20.
Pierwotna korona miała dość masywną budo-
wę. Składała się z trzech splotów i zachodziła
wysoko na górną część czaszki, o czym świadczą
liczne okrągłe ślady. Przypuszcza się, że są to
miejsca zetknięcia z czaszką wyrostków wycho-
dzących z głównych gałęzi splotów oraz grubych
kolców. Gałęzie były plecione ażurowo.
Istniejącą już rekonstrukcję palców dłoni i
stóp Chrystusa można przyjąć za wiarygodną, mo-
że nawet opartą na jakichś oryginalnych nie za-
chowanych już dziś fragmentach, nawiązuje bo-
wiem do bardzo podobnych elementów w sztuce
Stwoszowsikiej 21. Sięgając do wzorów średniowie-
cznych, wykonano podczrs konserwacji w latach
1982—1983 rekonstrukcję gwoździ w masie ze
sztucznego kamienia (ryc. 10, 15).
Brak kilku zasadniczych fragmentów rzeźby
prowokuje do zastanowienia się nad ich formą
i określenia całości kompozycji sprzed tak zna-
cznego okaleczenia bryły rzeźbiarskiej. W tym
13. Próba rekonstrukcji brakującej lewej części perizo-
nium odtworzona w tkaninie
20 Przez pojęcie korony ruchomej rozumie się
wykonanie rekonstrukcji nie związanej na stałe (trwale)
z krucyfiksem.
21 Sprawa ubytków i wcześniejszych rekonstrukcji
została przedstawiona w mych pracach: „Zagadnienia
technologiczne i konserwatorskie...” ora.z Kamienny kru-
cyfiks..., s. 18—19, il. 6—7, s. 20.
123