DOI Artikel:
Małkiewiczówna, Helena: O późnośredniowiecznej ikonografii i kulcie św. Zofii z trzema córkami w Małopolsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0033
torstwa Dobrowolskiego 5. Malowidło o wymia-
rach około 380X420 cm, wykonane techniką wa-
pienną na narzucie wapienno-piaskowym, wypeł-
nia górną część pola zbliżoną kształtem do rów-
nobocznego trójkąta; poniżej widoczne były jeszcze
przed kilkunastu laty drobne fragmenty nieczy-
telnego napisu wykonanego gotycką minuskułą,
teraz przesłonięte nowo położonym narzutem.
Na spłowiałym obecnie popielatym tle, odcię-
tym od arkady jasnozielonym olbramieniem sze-
rokości około 30 cm, na zielonej skrzyniowej ła-
wie bez zaplecka(?) z profilowaną, ujęitą w pers-
pektywicznym skrócie płytą siedziska zasiada
frontalnie nadnaturalnych wymiarów postać, wi-
doczna jedynie w zarysach. Głowę zapewne na-
krytą białą chustą wieńczy korona mieszcząca się
w obrębie wielkiego, żółtawego nimbu opierają-
cego się o ramiona świętej. W polu nimbu, po bo-
kach nieczytelnej obecnie twarzy, zarysowują się
kształty nieco silniejszych w kolorze dodatkowych
koron ułożonych po dwie, jedna nad drugą. Po-
nadto nad nimbem, na oisi postaci, widoczne są
dalsze dwie korony, konsekwentnie coraz mniej-
sze. Święta ubrana jesit w płaszcz o spłowiałym
czerwonym kolorze, słabo czytelny i to tylko w
dolnej partii postaci; płaszcz ciasno opina kola-
na, opada między nimi kilkoma plastycznymi, lek-
ko zaostrzonymi fałdami poprzecznymi oraz ukła-
da w nieco skośne, miękkie zwoje, których dolny
brzeg i sposób rozłożenia nie są czytelne. Wzdłuż
prawej nogi zarysowuje się podłużny kształt, mo-
że brzeg spływającej ku ziemi poły płaszcza. Za-
chowane fragmenty fałdów zarysowane są wy-
raźnym, ciemnym konturem i wypełnione oraz
modelowane kolorem.
Na kolanach świętej siedzą trzy drobne po-
stacie o głowach nakrytych pojedynczymi korona-
mi i okolonych nimbami. Postać środkowa, umie-
szczona ściśle frontalnie, ma ręce ugięte w łok-
ciach, a nie zachowane obecnie dłonie zapewne
złożone były w modlitewnym geście na wysokości
piersi. Postacie siedzące po bokach zwrócone są
w trzech czwartych ku środkowi i unoszą głowy
lekko ku górze. Ta z lewej (od widza) trzyma w
prawej ręce kulisty, ciemnoczerwony kształt; po-
stać po prawej zachowana jest tylko w partii
głowy.
5 Klisza w Archiwum Fotograficznym Muzeum Uni-
wersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, kopia w Archi-
wum Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk
Pięknych w Krakowie.
6 B. Dąb, „Nadanie reguły mnichom przez św. Au-
gustyna”. Malowidło ścienne w krużganku klasztoru Au-
3. Sw. Zofia z trzema córkami, część środkowa tryptyku
z około r. 1440 lub połowy w. XV z Sasovej, Krajske
Muzeum w Bańskiej Bystrzycy (wg Die Kunst in der
Slowakei, repr. A. Rzepecki)
Określenie czasu powstania tak wielkiego de-
struktu jest rzeczą ryzykowną, skoro jedynie za-
chowane fragmentarycznie fałdy płaszcza mogą
być elementem datującym. Porównać je można
z przybliżonymi w układzie, choć jak się wydaje
bardziej miękkimi i płynnymi draperiami habitu
św. Augustyna w scenie Nadania reguły (skrzy-
dło wschodnie krużganków), datowanej dość pre-
cyzyjnie na czas przed r. 1425 6. Pomocne może
być także zestawienie z rysunkiem wykonanym
przez Władysława Łuszczkiewicza w r. 1883 we-
dług dziś już nie istniejącego lub zabielonego ma-
lowidła ze św. Piotrem (ryc. 2) (prawdopodobnie
na zachodniej ścianie przejścia ze wschodniego
skrzydła do prezbiterium kościoła), którego przy-
należność do późnej fazy stylu pięknego zdaje się
ewidentna7. Jest bardzo prawdopodobne, że te
gustianów w Krakowie (Biuletyn Historii Sztuki, R.
XXX, nr 3, 1968), s. 356—360.
7 Rysunek publikowany w: Zabytki dawnego bu-
downictwa w krakowskiem, zeszyt I, zebrał, objaśnił i
wydał W. Łuszczkiewicz, Kraków 1864, tabl.: Kla-
sztor Augustianów u Sw. Katarzyny na Kazimierzu w
29
rach około 380X420 cm, wykonane techniką wa-
pienną na narzucie wapienno-piaskowym, wypeł-
nia górną część pola zbliżoną kształtem do rów-
nobocznego trójkąta; poniżej widoczne były jeszcze
przed kilkunastu laty drobne fragmenty nieczy-
telnego napisu wykonanego gotycką minuskułą,
teraz przesłonięte nowo położonym narzutem.
Na spłowiałym obecnie popielatym tle, odcię-
tym od arkady jasnozielonym olbramieniem sze-
rokości około 30 cm, na zielonej skrzyniowej ła-
wie bez zaplecka(?) z profilowaną, ujęitą w pers-
pektywicznym skrócie płytą siedziska zasiada
frontalnie nadnaturalnych wymiarów postać, wi-
doczna jedynie w zarysach. Głowę zapewne na-
krytą białą chustą wieńczy korona mieszcząca się
w obrębie wielkiego, żółtawego nimbu opierają-
cego się o ramiona świętej. W polu nimbu, po bo-
kach nieczytelnej obecnie twarzy, zarysowują się
kształty nieco silniejszych w kolorze dodatkowych
koron ułożonych po dwie, jedna nad drugą. Po-
nadto nad nimbem, na oisi postaci, widoczne są
dalsze dwie korony, konsekwentnie coraz mniej-
sze. Święta ubrana jesit w płaszcz o spłowiałym
czerwonym kolorze, słabo czytelny i to tylko w
dolnej partii postaci; płaszcz ciasno opina kola-
na, opada między nimi kilkoma plastycznymi, lek-
ko zaostrzonymi fałdami poprzecznymi oraz ukła-
da w nieco skośne, miękkie zwoje, których dolny
brzeg i sposób rozłożenia nie są czytelne. Wzdłuż
prawej nogi zarysowuje się podłużny kształt, mo-
że brzeg spływającej ku ziemi poły płaszcza. Za-
chowane fragmenty fałdów zarysowane są wy-
raźnym, ciemnym konturem i wypełnione oraz
modelowane kolorem.
Na kolanach świętej siedzą trzy drobne po-
stacie o głowach nakrytych pojedynczymi korona-
mi i okolonych nimbami. Postać środkowa, umie-
szczona ściśle frontalnie, ma ręce ugięte w łok-
ciach, a nie zachowane obecnie dłonie zapewne
złożone były w modlitewnym geście na wysokości
piersi. Postacie siedzące po bokach zwrócone są
w trzech czwartych ku środkowi i unoszą głowy
lekko ku górze. Ta z lewej (od widza) trzyma w
prawej ręce kulisty, ciemnoczerwony kształt; po-
stać po prawej zachowana jest tylko w partii
głowy.
5 Klisza w Archiwum Fotograficznym Muzeum Uni-
wersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, kopia w Archi-
wum Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk
Pięknych w Krakowie.
6 B. Dąb, „Nadanie reguły mnichom przez św. Au-
gustyna”. Malowidło ścienne w krużganku klasztoru Au-
3. Sw. Zofia z trzema córkami, część środkowa tryptyku
z około r. 1440 lub połowy w. XV z Sasovej, Krajske
Muzeum w Bańskiej Bystrzycy (wg Die Kunst in der
Slowakei, repr. A. Rzepecki)
Określenie czasu powstania tak wielkiego de-
struktu jest rzeczą ryzykowną, skoro jedynie za-
chowane fragmentarycznie fałdy płaszcza mogą
być elementem datującym. Porównać je można
z przybliżonymi w układzie, choć jak się wydaje
bardziej miękkimi i płynnymi draperiami habitu
św. Augustyna w scenie Nadania reguły (skrzy-
dło wschodnie krużganków), datowanej dość pre-
cyzyjnie na czas przed r. 1425 6. Pomocne może
być także zestawienie z rysunkiem wykonanym
przez Władysława Łuszczkiewicza w r. 1883 we-
dług dziś już nie istniejącego lub zabielonego ma-
lowidła ze św. Piotrem (ryc. 2) (prawdopodobnie
na zachodniej ścianie przejścia ze wschodniego
skrzydła do prezbiterium kościoła), którego przy-
należność do późnej fazy stylu pięknego zdaje się
ewidentna7. Jest bardzo prawdopodobne, że te
gustianów w Krakowie (Biuletyn Historii Sztuki, R.
XXX, nr 3, 1968), s. 356—360.
7 Rysunek publikowany w: Zabytki dawnego bu-
downictwa w krakowskiem, zeszyt I, zebrał, objaśnił i
wydał W. Łuszczkiewicz, Kraków 1864, tabl.: Kla-
sztor Augustianów u Sw. Katarzyny na Kazimierzu w
29