DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Ostrowski, Jan K.: W kręgu mistrza Pinsla: W związku z wystawą w Olesku i we Lwowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0157
4- Pinsel, krucyfiks z kościoła Sw. Marcina we Lwowie,
głowa (fot. J. K. Ostrowski)
5. Antoni Osiński!?), Ecce Homo z kościoła Dominikanów
we Lwowie, głowa (fot. J. Langda)
wnie Antona Brauna (1709—1742) oraz Lazara
Widananna (1699—1769) 14. W pierwszym wypad-
ku za argument służą pewne analogie stylistycz-
ne oraz urwanie się wiadomości na temat mło-
dego jeszcze artysty w r. 1742, co mogło ozna-
czać wyjazd na kresy Rzeczypospolitej. W drugim
Oparto się na podobieństwie brzmienia nazwiska
Pinsla oraz nazwy miasta Pilzna (Piilsen, Plzen),
skąd pochodził Włdmann, a także na braku wia-
domości o działaniach tego ostatniego w latach
pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Hipotezy te wy-
magają dokładnego rozpatrzenia, należy je jednak
uznać za mało prawdopodobne. W szczególności
niesłuszne wydaje się zestawienie tylko pozornie
s°bie bliskich słów Pinsel-Pilsen14a. Brzmienie
nazwiska naszego rzeźbiarza, zdradzające przyna-
leżność do rodziny przynajmniej jedno pokolenie
wstecz parającej się zawodem artystycznym, po-
zostawia natomiast pewną nadzieję na odkrycie
w przyszłości danych na temat jego pochodzenia.
14 Bo3hhukmm, OnaHaceHKO, o.c., s. 3.
14a W czeskiej i polskiej wersji katalogu wystaiwy
Zrezygnowano z omawianej hipotezy.
Całościowa charakterystyka twórczości Pinsla
wymagałaby o wiele szerszych ram niż niniejsza
recenzja, zapoznanie się z wystawą w Olesku
upoważnia jednak do kilku ogólnych uwag na
ten temat. Rzeźbiarz, którego dzieła zgromadzono
na wystawie, był twórcą prawdziwie wybitnym,
dysponującym szeroką gamą umiejętności kompo-
zycyjnych, darem przejmującej ekspresji, a także
niespotykaną wprost wirtuozerią techniczną w
obróbce drewna (pod tym względem szczególnie
pouczające są rzeźby uszkodzone i pozbawione
polichromii, przede wszystkim figury z Horoden-
ki). Jego słabszą stroną była anatomia, w któ-
rej naturalizm szczegółu i graniczące z manierą
dążenia ekspresyjne kryją brak głębszej wiedzy.
Podobnie nie znane mu były zasady perspekty-
wy, jak o tym świadczą przede wszystkim płasko-
rzeźbione antepedia z Buczacza. Pinsel przeszedł
więc z pewnością przez szkolenie cechowe, którego
tradycja sięgała średniowiecza, a obce było mu
wykształcenie akademickie. Jego sztuka wywo-
dzi się z szeroko rozumianego południowoniemiec-
kiego kręgu kulturowego. Uściślenie jej prowe-
niencji wymaga dalszych badań, (tezy bowiem Hor-
153
głowa (fot. J. K. Ostrowski)
5. Antoni Osiński!?), Ecce Homo z kościoła Dominikanów
we Lwowie, głowa (fot. J. Langda)
wnie Antona Brauna (1709—1742) oraz Lazara
Widananna (1699—1769) 14. W pierwszym wypad-
ku za argument służą pewne analogie stylistycz-
ne oraz urwanie się wiadomości na temat mło-
dego jeszcze artysty w r. 1742, co mogło ozna-
czać wyjazd na kresy Rzeczypospolitej. W drugim
Oparto się na podobieństwie brzmienia nazwiska
Pinsla oraz nazwy miasta Pilzna (Piilsen, Plzen),
skąd pochodził Włdmann, a także na braku wia-
domości o działaniach tego ostatniego w latach
pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Hipotezy te wy-
magają dokładnego rozpatrzenia, należy je jednak
uznać za mało prawdopodobne. W szczególności
niesłuszne wydaje się zestawienie tylko pozornie
s°bie bliskich słów Pinsel-Pilsen14a. Brzmienie
nazwiska naszego rzeźbiarza, zdradzające przyna-
leżność do rodziny przynajmniej jedno pokolenie
wstecz parającej się zawodem artystycznym, po-
zostawia natomiast pewną nadzieję na odkrycie
w przyszłości danych na temat jego pochodzenia.
14 Bo3hhukmm, OnaHaceHKO, o.c., s. 3.
14a W czeskiej i polskiej wersji katalogu wystaiwy
Zrezygnowano z omawianej hipotezy.
Całościowa charakterystyka twórczości Pinsla
wymagałaby o wiele szerszych ram niż niniejsza
recenzja, zapoznanie się z wystawą w Olesku
upoważnia jednak do kilku ogólnych uwag na
ten temat. Rzeźbiarz, którego dzieła zgromadzono
na wystawie, był twórcą prawdziwie wybitnym,
dysponującym szeroką gamą umiejętności kompo-
zycyjnych, darem przejmującej ekspresji, a także
niespotykaną wprost wirtuozerią techniczną w
obróbce drewna (pod tym względem szczególnie
pouczające są rzeźby uszkodzone i pozbawione
polichromii, przede wszystkim figury z Horoden-
ki). Jego słabszą stroną była anatomia, w któ-
rej naturalizm szczegółu i graniczące z manierą
dążenia ekspresyjne kryją brak głębszej wiedzy.
Podobnie nie znane mu były zasady perspekty-
wy, jak o tym świadczą przede wszystkim płasko-
rzeźbione antepedia z Buczacza. Pinsel przeszedł
więc z pewnością przez szkolenie cechowe, którego
tradycja sięgała średniowiecza, a obce było mu
wykształcenie akademickie. Jego sztuka wywo-
dzi się z szeroko rozumianego południowoniemiec-
kiego kręgu kulturowego. Uściślenie jej prowe-
niencji wymaga dalszych badań, (tezy bowiem Hor-
153