DOI Artikel:
Płonka-Bałus, Katarzyna: Francuski posąg kamienny Madonny z Dzieciątkiem z wieku XVI w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20613#0054
10. Lippus Benivieni, tryptyk Madonny z Dzieciątkiem, około 1320, Florencja. Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich
(fot. R. Kubiczek)
Pisano wykonał „ciborium de ligno deaurato”; o dzie-
le tym w roku 1364 napisano, iż zawierało „Ymago
beatae Mariae in medio duorum angelorum de ebo-
re”39.
Claude Lapaire wskazuje na znajomość tego typu
rozwiązań we Francji, poczynając od roku 1300
(ołtarz z Grandrif, Puy-de-Dome), i wywodzi je od
ołtarzy z kości, których program ikonograficzny
przewidywał wizerunek Marii z Dzieciątkiem umiesz-
czany pośrodku, pomiędzy ukazanymi aniołami na
skrzydłach pseudotryptyku40.
Śladem po nie istniejących dziś ołtarzach z pełno-
plastycznym posągiem Madonny są wzmianki w źró-
dłach pisanych. Dowiadujemy się z nich — dla
przykładu — iż Eudes IV książę burgundzki (1315
-1345) zamówił „une scabelle sur leąuel repose
1'ymage d albatre de Notre-Dame”, a dla Sain-
te-Chapelle w Di przeznaczył ”du grant ymage de
39 M. Seidel, Die Elfenbeinmadonna im Domschatz zu Pisa.
Studien zur Herkunft und Umbildung franzósischen Formen im Werk
Giovarmi Pisanos in der Epoche der Pistoier Kanzel (Mitteilungen
des Kunsthistorischen Institutes in Florenz, 16, 1972), s. 2.
40 C. Lapaire, Les retables a baldaąuin gothiąues (Zeitschrift
fur schweizerische Archeologie und Kunstgeschichte, 26, 1969),
s. 183-186.
Notre-Dame d'argent”, oba zniszczone w czasie Wiel-
kiej Rewolucji41. O tym, jak mogły wyglądać stojące
na ołtarzach posągi, informują nas obficie iluminacje
rękopisów przedstawiające modlących się donatorów.
W Psałterzu Yolande de Soissons (ok. 1290, Amiens?),
fol. 232v., klęcząca ze złożonymi dłońmi właścicielka
rękopisu, zwrócona jest ku mensie ołtarzowej, gdzie
znajduje się wizerunek siedzącej Marii z błogosła-
wiącym Yolandę Dzieciątkiem na kolanach42; przy-
kładów takich, pochodzących z XIII i XIV wieku,
można znaleźć więcej.
Podobnie jak Madonna tzw. Łokietkowa w kole-
giacie wiślickiej — co trafnie spostrzega Jerzy Gado-
mski43 — tak i rzeźba ze zbiorów Muzeum Narodo-
wego, pomimo plastyczności, nie przestaje być powią-
zana z tłem. Powołując się na umiejscowienie posągu
Marii z Dzieciątkiem, przedstawionego w miniaturze
z nawróconym Saracenem na fol. 67v. Miracles de
41 Schaeffer, o. c., s. 22-23.
42 The Pierpont Morgan Library, New York, M. 729, (fol.
232v). Treasures from Medieval France..., nr kat. 15, il. 21, s. 38.
43 J. Gadomski, Wczesnogotycka rzeźba Madonny z Dzieciąt-
kiem w Wiślicy (Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach,
6, 1970), s. 174.
50
(fot. R. Kubiczek)
Pisano wykonał „ciborium de ligno deaurato”; o dzie-
le tym w roku 1364 napisano, iż zawierało „Ymago
beatae Mariae in medio duorum angelorum de ebo-
re”39.
Claude Lapaire wskazuje na znajomość tego typu
rozwiązań we Francji, poczynając od roku 1300
(ołtarz z Grandrif, Puy-de-Dome), i wywodzi je od
ołtarzy z kości, których program ikonograficzny
przewidywał wizerunek Marii z Dzieciątkiem umiesz-
czany pośrodku, pomiędzy ukazanymi aniołami na
skrzydłach pseudotryptyku40.
Śladem po nie istniejących dziś ołtarzach z pełno-
plastycznym posągiem Madonny są wzmianki w źró-
dłach pisanych. Dowiadujemy się z nich — dla
przykładu — iż Eudes IV książę burgundzki (1315
-1345) zamówił „une scabelle sur leąuel repose
1'ymage d albatre de Notre-Dame”, a dla Sain-
te-Chapelle w Di przeznaczył ”du grant ymage de
39 M. Seidel, Die Elfenbeinmadonna im Domschatz zu Pisa.
Studien zur Herkunft und Umbildung franzósischen Formen im Werk
Giovarmi Pisanos in der Epoche der Pistoier Kanzel (Mitteilungen
des Kunsthistorischen Institutes in Florenz, 16, 1972), s. 2.
40 C. Lapaire, Les retables a baldaąuin gothiąues (Zeitschrift
fur schweizerische Archeologie und Kunstgeschichte, 26, 1969),
s. 183-186.
Notre-Dame d'argent”, oba zniszczone w czasie Wiel-
kiej Rewolucji41. O tym, jak mogły wyglądać stojące
na ołtarzach posągi, informują nas obficie iluminacje
rękopisów przedstawiające modlących się donatorów.
W Psałterzu Yolande de Soissons (ok. 1290, Amiens?),
fol. 232v., klęcząca ze złożonymi dłońmi właścicielka
rękopisu, zwrócona jest ku mensie ołtarzowej, gdzie
znajduje się wizerunek siedzącej Marii z błogosła-
wiącym Yolandę Dzieciątkiem na kolanach42; przy-
kładów takich, pochodzących z XIII i XIV wieku,
można znaleźć więcej.
Podobnie jak Madonna tzw. Łokietkowa w kole-
giacie wiślickiej — co trafnie spostrzega Jerzy Gado-
mski43 — tak i rzeźba ze zbiorów Muzeum Narodo-
wego, pomimo plastyczności, nie przestaje być powią-
zana z tłem. Powołując się na umiejscowienie posągu
Marii z Dzieciątkiem, przedstawionego w miniaturze
z nawróconym Saracenem na fol. 67v. Miracles de
41 Schaeffer, o. c., s. 22-23.
42 The Pierpont Morgan Library, New York, M. 729, (fol.
232v). Treasures from Medieval France..., nr kat. 15, il. 21, s. 38.
43 J. Gadomski, Wczesnogotycka rzeźba Madonny z Dzieciąt-
kiem w Wiślicy (Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach,
6, 1970), s. 174.
50