DOI Artikel:
Gadomski, Jerzy: Anielska asysta Gabriela w "Zwiastowaniu" Jana Wielkiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20615#0095
4. Bernardo Daddi, Zwiastowanie, około 1330. Paryż, Luwr (wg van Marle’a)
sem nawet jeden z aniołów zagląda do pomiesz-
czenia, w którym znajduje się Maria, w sto-
sunku do Gabriela jednak zachowuje postawę
-niezależną n. W przytoczonych przykładach anio-
łowie stanowią jakby dodatkowy wątek zwiasto-
wania; należą do „tłu” lub są „komentarzem”
rozbudowującym i wyjaśniającym przełomowe
znaczenie momentu, w którym rozpoczęła się
Era Łaski. Na trzech obrazach małopolskich
aniołowie należą do wątku przewodniego: poja-
wiają się przed Marią wraz z Gabrielem i ucze-
stniczą bezpośrednio w jego misji.
Wśród Zwiastowań w europejskiej sztuce XIV
i XV wieku znajdujemy kilkanaście przykładów
<The Metropolitan Museum of Art Bulletin, 19, 1960),
s. 108—109, il. 7, 8.
11 Mistrz Bertram, Zwiastowanie na ołtarzu pasyj-
nym (Hanower, Niedersachsische Landesgalerie): West-
falische Malerei dzs 14. Jahrhunderts. [Ausstellung im]
Landesmuseum Munster... (Westfalen, 42, 1964 [zeszyt
specimenowy]), s. 57, il. 59.
12 paryż; Luwr: R. v a n Marle, The Development
of the Italian Schools of Painting, III, The Hague 1924,
s. 368, il. 214; R. O f f n e r, A Critical and Historical
Corpus of Florentine Painting. The Fourteenth Centu-
ry, III/4, New York—Berlin 1934, s. 109—110, tabl.
XLIII; G. Prampolini, Uannunciazione nei pittori
primitivi italiani, Milano 1939, s. 26—27, tabl. 16; L.
Hautecoeur, Le peinture du Musee du Louvre.
Fcoles italiennes. XIlIe, XIVe, XVe siecles, Paris [b. r.],
s. 23, tabl. 19.
podobnej asysty Gabriela. Początkowo jeden lub
dwóch aniołów postępuje za Archaniołem i za-
chowuje dystans w stosunku do Marii, jak we
włoskich Zwiastowaniach z pierwszej połowy
XIV wieku — Bernarda Daddiego z czasu około
1330 (ryc. 4) 12 i na współczesnym mu obrazie
Jacopa del Casentino (ryc. 5) 13; w obydwu Ga-
brielowi towarzyszy jeden anioł. W malarstwie
Quattrocenta wyjątkowe jest Zwiastowanie Fi-
lippa Lippiego na ołtarzu w kaplicy Niccoló Mar-
telliego przy kościele San Lorenzo we Florencji
(przed 1450), gdzie, zachowując bierną postawę,
za Gabrielem stanęli dwaj aniołowie 14.
Liczniejsze są przykłady świty Gabriela w
13 Florencja, Kolekcja M. Loesera: van Marle,
o. c., s. 298—300; O f f n e r, o. c., III/2, New York—Ber-
lin 1930, s. 102, tabl. XLI; R o b b, o. c., s. 488—489,
il. 8; R. F r e m a n 11 e, Florentine Gothic Painters
from Giotto to Masaccio, London 1975, il. 250; Offner
[et al.], o. c., III/2, Florence 1987, s. 404, tabl. CLXXII
(XLI).
14 V a n Marle, o. c., X, The Hague 1928, s. 411-—
412, il. 249, 250; M. P i 11 a 1 u g a, Filippo Lippi, Firen-
ze 1949, s. 178—179, il. 20—23; J. R. Spencer, Spatial
Imagery of the Annunciation in Fifteenth Century Flo-
rence (The Art Bulletin, 37, 1955), il. 10; G. M a r c h i-
n i, Filippo Lippi, Milano 1975, nr 15 na s. 203, il. 26,
27; Ch. Gardner v. Teuffel, Lorenzo Monaco, Fi-
lippo Lippi und Filippo Brunelleschi: die Erfindung
der Renaissancepala (Zeitschrift f lir Kunstgeschichte,
45, 1932), s. 17, il. 17.
91
sem nawet jeden z aniołów zagląda do pomiesz-
czenia, w którym znajduje się Maria, w sto-
sunku do Gabriela jednak zachowuje postawę
-niezależną n. W przytoczonych przykładach anio-
łowie stanowią jakby dodatkowy wątek zwiasto-
wania; należą do „tłu” lub są „komentarzem”
rozbudowującym i wyjaśniającym przełomowe
znaczenie momentu, w którym rozpoczęła się
Era Łaski. Na trzech obrazach małopolskich
aniołowie należą do wątku przewodniego: poja-
wiają się przed Marią wraz z Gabrielem i ucze-
stniczą bezpośrednio w jego misji.
Wśród Zwiastowań w europejskiej sztuce XIV
i XV wieku znajdujemy kilkanaście przykładów
<The Metropolitan Museum of Art Bulletin, 19, 1960),
s. 108—109, il. 7, 8.
11 Mistrz Bertram, Zwiastowanie na ołtarzu pasyj-
nym (Hanower, Niedersachsische Landesgalerie): West-
falische Malerei dzs 14. Jahrhunderts. [Ausstellung im]
Landesmuseum Munster... (Westfalen, 42, 1964 [zeszyt
specimenowy]), s. 57, il. 59.
12 paryż; Luwr: R. v a n Marle, The Development
of the Italian Schools of Painting, III, The Hague 1924,
s. 368, il. 214; R. O f f n e r, A Critical and Historical
Corpus of Florentine Painting. The Fourteenth Centu-
ry, III/4, New York—Berlin 1934, s. 109—110, tabl.
XLIII; G. Prampolini, Uannunciazione nei pittori
primitivi italiani, Milano 1939, s. 26—27, tabl. 16; L.
Hautecoeur, Le peinture du Musee du Louvre.
Fcoles italiennes. XIlIe, XIVe, XVe siecles, Paris [b. r.],
s. 23, tabl. 19.
podobnej asysty Gabriela. Początkowo jeden lub
dwóch aniołów postępuje za Archaniołem i za-
chowuje dystans w stosunku do Marii, jak we
włoskich Zwiastowaniach z pierwszej połowy
XIV wieku — Bernarda Daddiego z czasu około
1330 (ryc. 4) 12 i na współczesnym mu obrazie
Jacopa del Casentino (ryc. 5) 13; w obydwu Ga-
brielowi towarzyszy jeden anioł. W malarstwie
Quattrocenta wyjątkowe jest Zwiastowanie Fi-
lippa Lippiego na ołtarzu w kaplicy Niccoló Mar-
telliego przy kościele San Lorenzo we Florencji
(przed 1450), gdzie, zachowując bierną postawę,
za Gabrielem stanęli dwaj aniołowie 14.
Liczniejsze są przykłady świty Gabriela w
13 Florencja, Kolekcja M. Loesera: van Marle,
o. c., s. 298—300; O f f n e r, o. c., III/2, New York—Ber-
lin 1930, s. 102, tabl. XLI; R o b b, o. c., s. 488—489,
il. 8; R. F r e m a n 11 e, Florentine Gothic Painters
from Giotto to Masaccio, London 1975, il. 250; Offner
[et al.], o. c., III/2, Florence 1987, s. 404, tabl. CLXXII
(XLI).
14 V a n Marle, o. c., X, The Hague 1928, s. 411-—
412, il. 249, 250; M. P i 11 a 1 u g a, Filippo Lippi, Firen-
ze 1949, s. 178—179, il. 20—23; J. R. Spencer, Spatial
Imagery of the Annunciation in Fifteenth Century Flo-
rence (The Art Bulletin, 37, 1955), il. 10; G. M a r c h i-
n i, Filippo Lippi, Milano 1975, nr 15 na s. 203, il. 26,
27; Ch. Gardner v. Teuffel, Lorenzo Monaco, Fi-
lippo Lippi und Filippo Brunelleschi: die Erfindung
der Renaissancepala (Zeitschrift f lir Kunstgeschichte,
45, 1932), s. 17, il. 17.
91