DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.20615#0174
Hinweis: Dies ist eine zusätzlich gescannte Seite, um Farbkeil und Maßstab abbilden zu können.
0.5
1 cm
fialnym w Piotrawimie (ryc. 3) zastosowano skle-
pienie sieciowe tzw. jednorodne (hipotetycznie
można je przyjąć i dla krużganków franciszkań-
skich w Krakowie; ryc. 4). W katedrze krakow-
skiej wprowadzono natomiast o wiele bardziej
skomplikowany układ przecinających się żeber
(ryc. 5). Geneza wspomnianych sklepień jest róż-
no-rodna.
Sklepienia sieciowe, w odmianie zwanej w li-
teraturze polskiej jednorodną, rozpowszechniły
się w Europie dopiero w drugiej połowie XV wie-
ku 3. Wcześniej zyskały popularność w Czechach,
gdzie za wzór do naśladowania służyło sklepie-
nie praskiej kaplicy zamkowej Wszystkich Świę-
tych na Hradczanach, założone przez warsztat
Piotra Parlera w latach 1370—1387 4. Taki sam
sposób przykrycia wnętrza zastosowano, jeszcze
przed końcem tego stulecia, w prezbiterium pras-
kiego kościoła Św. Marcina ,,w murze” 5 i, oko-
ło roku 1400, w prezbiterium kościoła w Such-
dole, w południowych Czechach6. Nieco później
sieć jednorodna pojawiła się w północnej kruch-
cie kościoła Św. Wita w Czeskim Krumłowie
(wznoszonego w latach 1407—1439) 7, a w poło-
wie wieku w prezbiterium kościoła Św. Jakuba
w Telczu (1449—1459) 8. Prawdopodobnie pod
wpływem Pragi sklepienia w interesującym nas
typie pojawiały się też, wyjątkowo przed poło-
wą XV w., na Śląsku. W latach 1386—1390 za-
łożono je w kościele parafialnym ŚŚ. Piotra i Pa-
wła W LegnJcjj. a nilrnlri r-nlrn 1 3Qfl w Y^-rayhjte-
ri-um kościoł E_ -3
e $2
3 M. Z 1 a — c\j
(Kwartalnik —
4 xr y
[i in.], Praha ;
suwa datował;
6 Na szczaj
nie do świąty
s k i, o. c., s.l
gotyckie typy
[w:] Późny gc
wiecza i czast
38. Autorzy c:
o. c., s. 146,1
na lata ok. r
stfedoueke kl
za datowanier
I O
o
o8
i- O
I O
984,
n n
BI
■.Z
.. P
łJ LTTl
"U
3. Kościół parafialny w Piotrawinie, rzut na poziomie
sklepień (repr. A. Rzepecki wg Miłobędzkiego, Późno-
gotyckie typy...)
Dla genezy późniejszych sklepień małopolskich
ważny może być fakt, że druga, udokumentowa-
na archiwalnie, faza budowy kościoła legnickie-
go związana jest z działalnością krakowskiego
mistrza murarskiego Konrada 10. Siecią podobną
w rysunku przykrywano także wnętrza o mniej-
szych rozmiarach, takie jak południowa kruchta
górnego kościoła Św. Krzyża we Wrocławiu z
około roku 1400 11.
Zupełnie inną genezę ma sklepienie sieciowe
w katedrze krakowskiej (ryc. 5). W swym nie-
zwykle oryginalnym kształcie jest ono jedynym
znanym nam twórczym, choć zubożonym o żebro
przewodnie, nawiązaniem do sposobu przykrycia
nawy w katedrze w York 12. Przy podobieństwach
7 Menel, Ceska architektura..., s. 146, 11. 99.
8 Ibid., s. 167—168, ii. 114; J. Hor e jśi, Pozdne
goticka architektura [w:] Dejiny ceskeho vytvarneho
umeni..., 2, s. 520—521.
9 Z 1 a t, o. c., s. 4, 15—16.
10 Fazy budowy wyróżnił H. Z i e g 1 e r, Die Peter-
-Paul Kirche zu Legnitz, Legnitz 1878, s. 16—25; Z 1 a t,
o. c., s. 4; D. H a n u 1 a n k a, Sklepienia późnogotyckie
na Śląsku, Wrocław 1971 (Rozprawy Komisji Historii
Sztuki Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 7), s. 55.
11 Z1 a t, o. c., s. 18; tamże informacje o innych
przykładach zastosowania sklepienia sieciowego jedno-
rodnego na Śląsku w XIV i XV w. Na temat kościoła
Sw. Krzyża we Wrocławiu ostatnio: A. Grzybków-
s k i, Die Kreuzkirche in Breslau — Stiftung und
Funktion (Zeitschrift fur Kunstgeschichte 51, 1988), s.
461—478.
12 J. F r a z i k, o. c., s. 536, ił. 18 J, 19. Na temat
sklepienia w York por. m. in.: I. H a r v e y, Gothic
England. A Survey oj National Culture 1300—1550, Lon-
don 1948, s. 36, 55; J. E v a n s, English Art 1307—1461,
Oxford 1949 (The Oxford History of English Art), s. 46;
N. P e v s n e r, [rec. z:] K. H. Clasen, Deutsche Gewólbe
der Spatgotik [...] (The Art Bulletin, 41, 1959), s. 335,
il. 16.
65
pienie sieciowe tzw. jednorodne (hipotetycznie
można je przyjąć i dla krużganków franciszkań-
skich w Krakowie; ryc. 4). W katedrze krakow-
skiej wprowadzono natomiast o wiele bardziej
skomplikowany układ przecinających się żeber
(ryc. 5). Geneza wspomnianych sklepień jest róż-
no-rodna.
Sklepienia sieciowe, w odmianie zwanej w li-
teraturze polskiej jednorodną, rozpowszechniły
się w Europie dopiero w drugiej połowie XV wie-
ku 3. Wcześniej zyskały popularność w Czechach,
gdzie za wzór do naśladowania służyło sklepie-
nie praskiej kaplicy zamkowej Wszystkich Świę-
tych na Hradczanach, założone przez warsztat
Piotra Parlera w latach 1370—1387 4. Taki sam
sposób przykrycia wnętrza zastosowano, jeszcze
przed końcem tego stulecia, w prezbiterium pras-
kiego kościoła Św. Marcina ,,w murze” 5 i, oko-
ło roku 1400, w prezbiterium kościoła w Such-
dole, w południowych Czechach6. Nieco później
sieć jednorodna pojawiła się w północnej kruch-
cie kościoła Św. Wita w Czeskim Krumłowie
(wznoszonego w latach 1407—1439) 7, a w poło-
wie wieku w prezbiterium kościoła Św. Jakuba
w Telczu (1449—1459) 8. Prawdopodobnie pod
wpływem Pragi sklepienia w interesującym nas
typie pojawiały się też, wyjątkowo przed poło-
wą XV w., na Śląsku. W latach 1386—1390 za-
łożono je w kościele parafialnym ŚŚ. Piotra i Pa-
wła W LegnJcjj. a nilrnlri r-nlrn 1 3Qfl w Y^-rayhjte-
ri-um kościoł E_ -3
e $2
3 M. Z 1 a — c\j
(Kwartalnik —
4 xr y
[i in.], Praha ;
suwa datował;
6 Na szczaj
nie do świąty
s k i, o. c., s.l
gotyckie typy
[w:] Późny gc
wiecza i czast
38. Autorzy c:
o. c., s. 146,1
na lata ok. r
stfedoueke kl
za datowanier
I O
o
o8
i- O
I O
984,
n n
BI
■.Z
.. P
łJ LTTl
"U
3. Kościół parafialny w Piotrawinie, rzut na poziomie
sklepień (repr. A. Rzepecki wg Miłobędzkiego, Późno-
gotyckie typy...)
Dla genezy późniejszych sklepień małopolskich
ważny może być fakt, że druga, udokumentowa-
na archiwalnie, faza budowy kościoła legnickie-
go związana jest z działalnością krakowskiego
mistrza murarskiego Konrada 10. Siecią podobną
w rysunku przykrywano także wnętrza o mniej-
szych rozmiarach, takie jak południowa kruchta
górnego kościoła Św. Krzyża we Wrocławiu z
około roku 1400 11.
Zupełnie inną genezę ma sklepienie sieciowe
w katedrze krakowskiej (ryc. 5). W swym nie-
zwykle oryginalnym kształcie jest ono jedynym
znanym nam twórczym, choć zubożonym o żebro
przewodnie, nawiązaniem do sposobu przykrycia
nawy w katedrze w York 12. Przy podobieństwach
7 Menel, Ceska architektura..., s. 146, 11. 99.
8 Ibid., s. 167—168, ii. 114; J. Hor e jśi, Pozdne
goticka architektura [w:] Dejiny ceskeho vytvarneho
umeni..., 2, s. 520—521.
9 Z 1 a t, o. c., s. 4, 15—16.
10 Fazy budowy wyróżnił H. Z i e g 1 e r, Die Peter-
-Paul Kirche zu Legnitz, Legnitz 1878, s. 16—25; Z 1 a t,
o. c., s. 4; D. H a n u 1 a n k a, Sklepienia późnogotyckie
na Śląsku, Wrocław 1971 (Rozprawy Komisji Historii
Sztuki Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 7), s. 55.
11 Z1 a t, o. c., s. 18; tamże informacje o innych
przykładach zastosowania sklepienia sieciowego jedno-
rodnego na Śląsku w XIV i XV w. Na temat kościoła
Sw. Krzyża we Wrocławiu ostatnio: A. Grzybków-
s k i, Die Kreuzkirche in Breslau — Stiftung und
Funktion (Zeitschrift fur Kunstgeschichte 51, 1988), s.
461—478.
12 J. F r a z i k, o. c., s. 536, ił. 18 J, 19. Na temat
sklepienia w York por. m. in.: I. H a r v e y, Gothic
England. A Survey oj National Culture 1300—1550, Lon-
don 1948, s. 36, 55; J. E v a n s, English Art 1307—1461,
Oxford 1949 (The Oxford History of English Art), s. 46;
N. P e v s n e r, [rec. z:] K. H. Clasen, Deutsche Gewólbe
der Spatgotik [...] (The Art Bulletin, 41, 1959), s. 335,
il. 16.
65