DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Salomon i Mądrość: Uwagi o ikonografii Stworzenia świata w "Antiquitates judaicae" Józefa Flawiusza w Musée Condé w Chantilly
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20618#0059
13- Noe z winnym gronem, płytka z kości słoniowej, 1080-1090.
Salerno, Museo Diocesano „S. Matteo” (fot. Brogi)
Chociaż w rękopisach biblijnych Salomon i Mądrość
są zawsze oddzieleni od siebie, każda z obu postaci na
początku innej księgi, pozostają jednak w całości Biblii
w pośrednim sąsiedztwie, co uzasadniałoby hipotezę,
że autor rękopisu Józefa Flawiusza w Saint-Trond mógł
posłużyć się tego rodzaju wzorem biblijnym jako inspi-
racją.
W sztuce chrześcijańskiego Wschodu pierwszego
tysiąclecia pokrewna idea związku zachodzącego mię-
dzy Salomonem reprezentującym Chrystusa, Boga wcie-
lonego, a Mądrością, personifikującą Logos preegzystu-
jący została -wyrażona na miniaturze w znanej Biblii sy-
ryjskiej z VII lub VIII wieku przechowywanej w Paryżu
(Bibl. Nat., ms. syr. 341, fol. 118). Miniatura jest umie-
szczona na czele Psalmów i przedstawia trzy stojące
postacie: Marię trzymającą Emanuela w owalu o błękit-
nym tle, Salomona w stroju królewskim i Mądrość,
wszystkich troje z księgą w ręce43.
Przejdźmy teraz do medalionów rozmieszczonych
na bordiurze karty ze Stworzeniem świata, zachodzą-
cych na margines pola, zawierających sceny malowane
na niebieskim tle.
U góry, z lewej strony, patriarcha Noe, zwrócony
w prawo, kosztuje ze smakiem, jak wskazuje pochylona
głowa i -wyraz jego twarzy, owoce winnego grona,
które prawą ręką wkłada do ust, w lewej trzymając na-
czynie do winobrania44. Winorośl została zaznaczona
w postaci krótkich gałązek, które wyrastają z listewki
bordiury za plecami patriarchy. Artysta inspirował się
43 Publikowana przez Meyendorffa, L'iconographie..., s. 263,
fig- 1: „II ne fait aucun doute, si l’on tien compte de 1’iconographie de
1’ensemble des illustrations, que le peintre ait voulu prćsenter aussi
les deux auteurs de Prouerbes: Salomon et la Sagesse”.
44 O Noem zob. L. Rćau, Iconograpbie de l'art chretien, II, 1, Pa-
rts 1956, s. 113: 2. Les pendanges-, R. Daut, Noe (Noah) [w:] Lexikon
der christlichen Ikonographie, 4, 1972, szp. 611—620. Według R ć a u
14. Noe z winnym gronem, Bourges, portal południowy w katedrze,
około 1160 (fot. Hirmer)
15. Noe z winnym gronem, Bonanus z Pizy, drzwi brązowe, 1180,
Monreale, katedra
55
Salerno, Museo Diocesano „S. Matteo” (fot. Brogi)
Chociaż w rękopisach biblijnych Salomon i Mądrość
są zawsze oddzieleni od siebie, każda z obu postaci na
początku innej księgi, pozostają jednak w całości Biblii
w pośrednim sąsiedztwie, co uzasadniałoby hipotezę,
że autor rękopisu Józefa Flawiusza w Saint-Trond mógł
posłużyć się tego rodzaju wzorem biblijnym jako inspi-
racją.
W sztuce chrześcijańskiego Wschodu pierwszego
tysiąclecia pokrewna idea związku zachodzącego mię-
dzy Salomonem reprezentującym Chrystusa, Boga wcie-
lonego, a Mądrością, personifikującą Logos preegzystu-
jący została -wyrażona na miniaturze w znanej Biblii sy-
ryjskiej z VII lub VIII wieku przechowywanej w Paryżu
(Bibl. Nat., ms. syr. 341, fol. 118). Miniatura jest umie-
szczona na czele Psalmów i przedstawia trzy stojące
postacie: Marię trzymającą Emanuela w owalu o błękit-
nym tle, Salomona w stroju królewskim i Mądrość,
wszystkich troje z księgą w ręce43.
Przejdźmy teraz do medalionów rozmieszczonych
na bordiurze karty ze Stworzeniem świata, zachodzą-
cych na margines pola, zawierających sceny malowane
na niebieskim tle.
U góry, z lewej strony, patriarcha Noe, zwrócony
w prawo, kosztuje ze smakiem, jak wskazuje pochylona
głowa i -wyraz jego twarzy, owoce winnego grona,
które prawą ręką wkłada do ust, w lewej trzymając na-
czynie do winobrania44. Winorośl została zaznaczona
w postaci krótkich gałązek, które wyrastają z listewki
bordiury za plecami patriarchy. Artysta inspirował się
43 Publikowana przez Meyendorffa, L'iconographie..., s. 263,
fig- 1: „II ne fait aucun doute, si l’on tien compte de 1’iconographie de
1’ensemble des illustrations, que le peintre ait voulu prćsenter aussi
les deux auteurs de Prouerbes: Salomon et la Sagesse”.
44 O Noem zob. L. Rćau, Iconograpbie de l'art chretien, II, 1, Pa-
rts 1956, s. 113: 2. Les pendanges-, R. Daut, Noe (Noah) [w:] Lexikon
der christlichen Ikonographie, 4, 1972, szp. 611—620. Według R ć a u
14. Noe z winnym gronem, Bourges, portal południowy w katedrze,
około 1160 (fot. Hirmer)
15. Noe z winnym gronem, Bonanus z Pizy, drzwi brązowe, 1180,
Monreale, katedra
55