DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Metody badania dekoracji średniowiecznych psałterzy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20622#0104
1. Saturn w 1 dekanie Ryb, Picatrix Latinus,
Biblioteka Jagiellońska, rkps 793, k. 197r.
przedstawienie planety Saturn w 3 dekanie Strzelca
(il. 2), a towarzyszący jej prognostyk mówi o grzechu
nienawiści (invidia)21.
Wyjątkowo dla wytłumaczenia wizerunków
określanych jako „Kobieta przebijająca się mieczem”
i „Samobójstwo Saula” Autorka odwołuje się do tra-
dycji wizualnej, a nie — jak sama pisze (s. 49) — do
zawiłych interpretacji, opartych — dodajmy - na
zestawianiu przypadkowych tekstów, nawet jeśli po-
chodzą one z epoki22. Jako przykłady przytacza kapitel
katedry Notre-Dame-du-Porte w Clermont-Ferrand
oraz płaskorzeźbę w południowym portalu katedry
w Chartres, na których ukazano postacie przebijające
21 Picatrix Latinus, Biblioteka Jagiellońska, rpks. 793, k.
19ór; Snieżyńska-Stolot, Astrological Iconography..., s. 18,
59.
22 Do kuriozalnych należy zaliczyć interpretację wize-
runku 24 stopnia Strzelca (człowiek przebity strzałą trzyma
w ręce luk, atrybut zodiakalnego Strzelca), w inicjale psalmu
52 (s. 46, il. 12) określony jako „Głupiec ginący od strzały
przed Eklezją” (s. 45) i dopatrywanie się w tym wizerunku
odbicia bizantyńskich legend o rannych obrazach, powsta-
łych w okresie obrazoburstwa (s. 46, przyp. 62). Legendy te
zebrał pod koniec w. XIX A. Mussafia (Studien zu den mit-
telalterlichen Marienlegenden [w:] Sitzungsbericbte der kaiserlichen
2. Saturn w 3 dekanie Strzelca, Picatrix Latinus,
Biblioteka Jagiellońska, rkps 793, k. 196r.
się mieczem. Zgodnie z podpisami, które towarzyszą
tym francuskim dziełom, zebranym przez Emila
Male’a23, postać przebijająca się mieczem to wizerunek
grzechu ira lub — według podpisów na niektórych
scenach w Paryżu i Auxerre — desperatio.
Zgodnie z ikonografią astrologiczną postać, która
przebija się mieczem, oznacza 24 stopień Strzelca (il.
3) i 19 stopień Ryb (il 4)24. W obydwu tych stopniach
pojawia się gwiazdozbiór Cefeusz, szczególnie mały,
tragiczny i śmieszny, jeśli weźmie się pod uwagę
dzieje jego mitologicznego prototypu, tj. etiopskiego
króla, którego przechwałki żony doprowadziły do
tragedii i rzucenia córki Andromedy na pastwę po-
Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe,
cz. I, t. 113, Wien 1886, s. 917—996), a w polskiej literaturze
z zakresu historii sztuki znane są od końca lat siedemdziesią-
tych ubiegłego stulecia. Zestawienie wizerunku 24 stopnia
Strzelca i Eklezji w inicjale psalmu 52 może należeć do infor-
macji o czasie odmawiania tego psalmu lub o początku roku
liturgicznego, na co wskazuje postać Eklezji.
23 E. Małe, The Gothic Image, Religious Art in France of the
Thirteenth Century, London 1961, s. 113—115.
24 Snieżyńska-Stolot, Ikonografia astrologiczna..., il.
85,111.
98
Biblioteka Jagiellońska, rkps 793, k. 197r.
przedstawienie planety Saturn w 3 dekanie Strzelca
(il. 2), a towarzyszący jej prognostyk mówi o grzechu
nienawiści (invidia)21.
Wyjątkowo dla wytłumaczenia wizerunków
określanych jako „Kobieta przebijająca się mieczem”
i „Samobójstwo Saula” Autorka odwołuje się do tra-
dycji wizualnej, a nie — jak sama pisze (s. 49) — do
zawiłych interpretacji, opartych — dodajmy - na
zestawianiu przypadkowych tekstów, nawet jeśli po-
chodzą one z epoki22. Jako przykłady przytacza kapitel
katedry Notre-Dame-du-Porte w Clermont-Ferrand
oraz płaskorzeźbę w południowym portalu katedry
w Chartres, na których ukazano postacie przebijające
21 Picatrix Latinus, Biblioteka Jagiellońska, rpks. 793, k.
19ór; Snieżyńska-Stolot, Astrological Iconography..., s. 18,
59.
22 Do kuriozalnych należy zaliczyć interpretację wize-
runku 24 stopnia Strzelca (człowiek przebity strzałą trzyma
w ręce luk, atrybut zodiakalnego Strzelca), w inicjale psalmu
52 (s. 46, il. 12) określony jako „Głupiec ginący od strzały
przed Eklezją” (s. 45) i dopatrywanie się w tym wizerunku
odbicia bizantyńskich legend o rannych obrazach, powsta-
łych w okresie obrazoburstwa (s. 46, przyp. 62). Legendy te
zebrał pod koniec w. XIX A. Mussafia (Studien zu den mit-
telalterlichen Marienlegenden [w:] Sitzungsbericbte der kaiserlichen
2. Saturn w 3 dekanie Strzelca, Picatrix Latinus,
Biblioteka Jagiellońska, rkps 793, k. 196r.
się mieczem. Zgodnie z podpisami, które towarzyszą
tym francuskim dziełom, zebranym przez Emila
Male’a23, postać przebijająca się mieczem to wizerunek
grzechu ira lub — według podpisów na niektórych
scenach w Paryżu i Auxerre — desperatio.
Zgodnie z ikonografią astrologiczną postać, która
przebija się mieczem, oznacza 24 stopień Strzelca (il.
3) i 19 stopień Ryb (il 4)24. W obydwu tych stopniach
pojawia się gwiazdozbiór Cefeusz, szczególnie mały,
tragiczny i śmieszny, jeśli weźmie się pod uwagę
dzieje jego mitologicznego prototypu, tj. etiopskiego
króla, którego przechwałki żony doprowadziły do
tragedii i rzucenia córki Andromedy na pastwę po-
Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe,
cz. I, t. 113, Wien 1886, s. 917—996), a w polskiej literaturze
z zakresu historii sztuki znane są od końca lat siedemdziesią-
tych ubiegłego stulecia. Zestawienie wizerunku 24 stopnia
Strzelca i Eklezji w inicjale psalmu 52 może należeć do infor-
macji o czasie odmawiania tego psalmu lub o początku roku
liturgicznego, na co wskazuje postać Eklezji.
23 E. Małe, The Gothic Image, Religious Art in France of the
Thirteenth Century, London 1961, s. 113—115.
24 Snieżyńska-Stolot, Ikonografia astrologiczna..., il.
85,111.
98