tione ſumpſit:quam ex eodem Iſidoro poſt vulgatas nouem Collationes idcirco adſcripſi. Præter.
mitto innumera veterum Pontificumſcripta: mitto luonis Burchardi, Gratiani, loannis Saleſ-
berienſis ſcripta, & rhapſodias, quæ multas paginas huius tralationis continent. Vnus poſt illos
inuentus eſt Irnerius, qui non ſolum tralationis, ſed etiam totius ſententiæ, & libri fidem eleua-
ret, & à quodam monacho librum tam verboſum, & acephalum ſcriptum aſſereret:quem opti-
mis rationibus ab Azone confutatum legimus. Iiſdem autem temporibus, quibus illa tralatio fa-
cta eſt, prodiit & harum constitutionum epitome à luliano quodam viro eloquentiſſimo, anteceſ-
ſore Conſtantinopolitanæ ciuitatisſic enim appellatur in veteri quadam eius epitome manuſcri-
pta, quam mihi cõmunicauit aliquando doctiſſimus anteceſſor Iacobus Cuiacius. Quæ quidem epi-
tome longé purioribus verbis, & elegantioribus conſcripta eſt, quam vetus illa tralatio. Vtraque
tamen tralatio diligenter à veteribus iuris interpretibus, loanne Pilio, Rogerio, Azone, Accurſio,
lectitata, & comparata, cum inuicem, tum etiam cum cteris iuris libris. Vt autem in his duabus
citandis, atque allegandis vitaretur confuſio, prolixiorem illam tralationem vocauerunt Au-
thenticum, quaſi dicerent, verum, & nullo modo detruncatum Iustinianearum Nouellarum
exemplũ: breuiorẽ verô hanc luliani epitomen, ſimplici nomine nuncupauerunt, Nouellas. Vtra-
que etiam tralatio conſtitutiones ſingulas habuit propris capitibus diſtinctas, ita vt breue ſingu-
lorum capitum argumentum literis miniatis deſcriptum eſſet: quod nos in hac editione perpetuô
obſeruari curauimus:& quæ ex manuſcriptis libris interdum reſtituere non potuimus, proprio in-
genio confingere conati ſumus. Conſtat enim id à luſtiniano factum, & obſeruatum fuiſſe:cum
ipſe numerum capitum ſape exprimat. Cur autem multæ deperierint, in cauſa hæc ſunt. Erant in-
ter has leges permultæ conſtitutiones iil & locales, quarum nullus fere vſus eſſe viſus eſt illis
præſertim Langobardis plus æquo Muſas, & humaniores literas abhorrentibus, nihilque quod nõ
pos Our conduceret, magni facientibus:cuiuſmodi erant, De priuilegiis Archiepiſcopi
Iuſtiniane prim. Vt Eccleſia ſancte reſurrectionis, &c. De armeniis, De præſide Pi-
ſidiæ, Lycaoniæ, Thraciæ, lſauriæ, & huiuſmodi prope innumeræ, quæ quia ab interpretibus
in ſchola non legebantur, deſierunt paulatim deſcribi, vt aliquæ omnino perierint. A diligentiori-
bus tamen librariis ad calcem libri deſcribebantur, quemadmodum ex meis aliquot exemplari-
bus deprehendi à quibuſdam etiam ad antiquitatis memoriam aſſeruabantur. Nam lacobus de
Bellouiſu, qui commentarios ad Nouellas ſcripſit, teſtatur ſe eas omnes Extrauagantes Nouellas
(ſic enim appellatad finem lecturæ ſuæ adſcribi iuſſiſſe, ſepéque idcirco perquiſiui lecturam iſtiuſ-
modi manuſcriptam, vt verumne ſit, quod ſcripſit, experirer nam in impreſſis eius commenta-
riis deſunt. Porrô ſciendum eſt, nullis titulis, nulla que arte; ſed prout quæque conſtitutio facta eſt,
ita omnes temere, & fortuito in hãc congregationem cõgeſtas eſſe, ſola temporum (vt mihi qui-
dem videtur) ratione habita Vulgata autem in nouem Collationes diuiſio, à nobis retenta eſt;
quia ſicut noua eſt, & non multum ante Gratiani tempora excogitata, ita ad memoriam, &
allegandi promptitudinem apprime vtilis. Quas autem ille lacobus extrauagantes appellabat,
omnes partim ex Haloandro, partim ex Scrimgerio, partim ex luliano manuſcripto, partim etiã
ex meis manuſcriptis in Decimam collationem coaceruaui, illaſque tantum transtuli, quenec ab
Haloandro, nec ab vllo, quod ſcirem, aut quem haberem, interprete tralatæ fuerant. Quod ad
editionum varietatem attinet:illud diligens librorum inſpector facile animaduertet, ex Græco
exemplari longe fideliore, & integriore vulgarem hanc tralationem prodiſſe, quam aut Haloan-
drinam(quæ à quodam priuato homine propria auctoritate contaminata eſtlaut Scrimgerianam,
quæ ſuas lacunas habet, & nullam Latinarum continet. Sane vt Haloandrinã editionem elegã-
tiorem eſſe non inficior, ita & hanc plerunque fideliorem in pleriſque locis adnotaui. Nam dum
vitat barbariem, incidit plerunq; in prauã affectationem. In ouella XCVI. C.Il ad criminalẽ
accuſationẽ refert, quod ad ciuiles cauſas pertinet, du vitat vulgarẽ tralationẽ, vivivi énoin-
ro, In conuentione fecit.ſætera illius tralationis vitia inuidiose nolo cõtra viri benemeri-
ti exiſtimationem congerere, malimq; ob ſummos eius pro communi ſtudiorũ vtilitate labores, &
conatus gratias agere. Melius tamẽ(vt opinor)publicis ſtudiis eſſet conſultũ, quando propter gloſ-
ſari vſin, que prna capun ſuupananſa pemita medler r

rere non poſſumus, ſi in illius tralationis vitiis perpurgandis, quamuis permulta ſint, elaboraſſet.
¬IN