DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2601#0553
37
Ab & eaea
FEVDORV M
LIBER SECVNDVS.
e
DE FEVDI COGNITIONE a.
TITVLVS I.
OCET ius feudorum totum manare ex conſuetudine, atque ideo in feudorum cauſis plus vnlere conſuetudinem, quam
ius ciuile Populi Romani. Quinimo cum ita eſſet ſcriptum, l. 2. C. que ſit long. conſ. Conſuetudinis, vsuſque longa-
ui non vilis au atoritas eſt ſed mon vſque ade ſui valtura momemasauauarraonen vneut au legen eavrt.
hoc modo: Legum Romanarum non eſt vilis auctoritas: ſed non ade vim ſuam extendunt, vt vſum vincant, aut mores. Et
vtraque tamen ſententia eſt vera. Illa intelligitur de conſuetudine, qua nondum in iudiciis conualuit. Hac de conſuetudi-
ne, qua contradictorio iudicio confirmata eſt. l. cum de conſuetudine, ff de legibus. Hac pro lege habetur, eique etſi non
a inuertit
accedat indulget tamen ratio. Ad hoc ſententia l.z-intelligitur de is, qua lege definita ſunt in quibtu ſane pluus valet lex, quam conſuetudo.
Hac de ii, qua lege definita non ſunt. Tertullianus de Cor mil. Conſuetudo in ciutlibus rebus pro lege ſuſcipitur, cum deficit lex. Recte,
cum deficit lexvt de legibus in ii, qua non ex ſeripto deſcendunt. Et eodem modo cum de iure, & aquitate quaritur, & vna lex
iudicem ait aquitatis poiius, quam iuris ſtricti, oiuſdémque ſcripti rationem habere, l.. C.de iud. altera inter ius ſcriptum, & aquitatem
ſolum principem interpontre interpretationeml.. C de legibus, remita diſtinguimuu vi in his qua ſeripto palam comprehenſa ſunt, etiam
ſi pradura videantur, iudez à ſeripto recedere non poſſit, vt ſolus princeps eam duritien mendare poſſit, ſieut duritie legis Iulie de qua
lproſpexit ff. qui, & à quib man moderaus eſt, l in adulterij C. ad leg lul de adult in his autem, qua palam ſeripto comprehenſa non
ſunt, iudex ſpectare debeat aquitatenpotus, quan uis ſeriptum, vr ſi pœna ſit in eum, qui ferro pereuſſerit lege comprehenſa, non vii-
que tam irrogabit ei qui clauicula hominempertuſſerit ſpectabit enint mentem, non verba legis legis conditorem, non legem, & omnino ibi
tum maxime aquitas dominatur, & praponenda eſt rigori, cum lex ſeripta defcit, quinimô, vt Ariſtoteles definit, aquitas nihil aliud eſt,
jum ius, quod lex ſeripta pratermiſit, yeuuuéa éu s i a, auror rueo xuor: ſicut conſuetudo proprie ni-
hil aliud eſt quam ius, quod lex ſeripta pratermiſir ſed aquitas iuu natum,& naturale:conſuetudo, ius constitutum, y receptum Nihil por-
ro legibus Romanorum cautum eſt de feudis. Iitur valere in feudu potius debet conſuetudo, quam quod legibus generaliter cautum eſt,
uédve diputando, & argumentando ex tis deduci poreſt, vt in feudis non ſuccedunt parentes ex conſuetudine, licet in alis rebus iure
fpio ſrcedaan non ſutcedunt filis licdet iureſeripto ſucedant in aliu bonis. Plu poteſt conſuetudo, quammlex in his que lege nominatinm
comprehenſa non ſunt.
At ſi qua in re in feudorum cauſis mores defecerint, tum decurritur ad ius commune Ciuium Romanorum, id eſt,
uod eo iure in alis rebus cautum eſt uum nondun feuda in vſum veniſſent producitur etiam ad feudatvt ſi quaratur, cum vaſallus feu-
di partem pignori obligauit, & deinde fes dum domino commititur euius cauſa ſit potior domini an creditori pigneratitij, quod mores non-
dum definierunt, dicam commiſſo feudo pignus extingui: argu. l lex vectigali ff de pigno qua idem in emphyteuſi definit. Rurſis ſi qua-
ratur agro feudal iure belli capto, & adſignatp militibus modiea portione poſſeſſori relita an eã portionem iure feudi à priſtino domino re-
cogneſcere non debeat, quaſi nouo iure eam habere coperit vitorum benefcio, conceſſionéque, quod mores non defnierunt: dicam abeodem
domino, eam portionem iure feudirecogniturum, quaſi minime mutata poſſeſſionis cauſa:arg. l.item ſi verberatum.S. ffffde rei vind. Hy-
genus de limit. Conſt Quos dominus in poſſeſſionibus ſuis remanere paſſut oſt ori conditionem mutaſſe non videtur. Item ſi quaratur an
feudo vendito lege commiſſoria, quious loci feudi venditio non prohibetur, & ſolutis domino iioxſtxois, poſt reſoluta venditione, ad diem
pretio venditori non ſoluto edixlxay repetitio competat qua res moribus definita non eſt:dicam competere, cum & fructuum omnium re-
puio competat aduersus emptoremla & sffde leg commiſ. & omnia in pristinum ſtatu reftituenda ſint perinde atque ſi neque em a In ſeudis pr
pi neque vendio intrreeſem la & j frde ieg, conmm é om om in prpriimm atn reſeiieenda ſins perinde at que ſiaeque empris, mo coſideſi.
neque venditio inierceſſiſſet, lafacta. ffde dil edict Conſuetudinem dixi pro moribus inueteratis (nam & hoc exigitur, vt cõſuetudo vim da eſt conſue-
teratus conſuetudinem faciat. CVIACIVS.
a DE FEVDI
cognitione.
Quidam non habent,
de fendi cognitione.
b Bertus de Orto.
Vim ſuam exten.
dunt. ac ſi aperté dicat:
conſuetudo* in feudis
vincit leges: licèt con-
trà dicatur, Cod. qua ſit
lon. con. l. conſuetudinis.
Sed hoc intelligo de œ¬
qua, non de iniqua
conſuetudine: ibi, ni-
mirum malè inuẽta. &
male cõſuetudines non
confirmantur etià lon-
gu tempore: vt in Au-
then vt null iuli S. nulli
vero. collat.ix. & in de-
cret. diſt. viij. cap mala
conſuetudo. & cap. con-
ſuetudo.
c Coprehenſus ac ſi
aperté dicat aigumen-
tis b non eſt creden-
...¬1.:
dum, niſi in conſuetu-
dinibus feudi, licet in
legibus reperiatur con-
trà: ff. de re mili. l. non
Cauſa generaliter. aut decidun-
tur iure Romano, aut legibus Lon-
gobardorum, aut conſuetudine: ſed
cauſæ feudales deciduntur conſue-
tudine, quæ vineit legem in hac
parte:licet contrarium dici ſoleat.
conſuetudine autem deficiente, de-
cidi poſſunt etiam lege ſeripta.
BALDVS.
Bertus de Orto, An-
ſelmo filio ſun dilecto
d ſalutem. Cauſarum,
quarum cognitio frequenter
nobis committitur, aliæ diri-
muntur iure Romano:aliz verd
legibus Longobardorum: aliæ
autem ſecnndûm regni conſue-
tudinem: que quamquam ſint
varie, & quamquan ſecundûim
diuerſorum locorum, aut cu-
riarum mores ſint diuerſæ, nec
breuiter poſſint dici, nec hoc
libello facile cõprehendi: vſum
somnes. S.à barbaris. J Sed nunquid de ſimilibus ad ſimilia eſt
procedendum? & vtique, vt opinor, vt in legibus:ffide leg & con
ſtitu l non poſſunt. 5 Quid eſt ergo quod dictum eſt in feudo,
quod argumentis non eſt credendum? R eſpon intelligat quan
do ſimile non apparet, & lex quid fieri debeat indicat:nam tunc
legu obtineat) cum ſcilicet ex frequenti conſuetione quaſi tales, aut tales mores populus induit. Proprie ex conſuetudine mos fit. Ariſtoreles.
tamen feudi, qui in noſtris par-
tibus obtinet, prout poſſibile
eſt, exponere tibi neceſſarium
duxi. In iudicio etenim, quod
de feudis agitur, illud legi-
bus noſtris contrarium dici
ſoler. Legum autem Roma-
narum non eſt vilis autoritas:
ſed non adeô vim ſuam exten-
dunt b, vt vſum vincant, aut
mores. Strenuus autem legiſpe-
ritus, ſicubi caſus emerſerit, qui
cõſuetudine feudi non ſit com-
prehenſus, abſque calumnia
vti porerit lege ſcripta.
1. JSciendum eſt autem feu-
dum, ſiue beneficiú non niſi in
rebus ſoli, aut ſolo cohœrenti-
bus, aut in iis, quæ inter immo-
bilia t connumerantur (veluti
cum de camera, aut de cauena!
feudum datur jpoſſe conſiſtere:
ac feudum neminem poſſe ac-
Reſp-hoc ab antiquo queſitum eſt, & alibi ſatis diſputatum, &
iden omittimus.
fy De cauena melius dixiſſet iudicio meo veluti ſe, &c.vt ſic in-
telligatur quod non ſit expoſiriuum illius verbi aut in his, quas
inter immobilia cõputantur: & ſic feudumtcameræ, aut cauen
tudo: ſecundi
ſimile conſue-
S& té iSss b). Lacta itius v Paulatim male viuendi conſuetudo, mos factas eſt Publicus Syrus: Vitium prius fuit obſeruatio, tudinis, dein-
nune mos eſt. Ouid. 2. Met. Morem fecerat vſus. Varro autem vult morem communem conſen ſum omnium ſimul habitantium, qui inue-
de ad legem
ſcriptam Ro-
manam veniẽ-
dum: poſtre-
ſequenda eſt l. & argu. me at dgt
cedun- mẽtum legis,
ſuperflua non õcedun- iu, conſuetu-
tur. Ergo hic a primô dinis.
conſideratur conſuetu- b Feudum po-
do: ſecundô ſimilia, vel teſt cõſlitui in
lex. nam lex conſueru frutius Pu;
dini non poreſt obuia. dentibus, qu’
. naſcentur ex
re. quod eſt intelligeu¬hoe, vel il
dum:vt ſupra ſimile le fundo.
gitur in decretis. Nam e Fructus pen-
nec decretis poſſunt ob- dentes pais
uiare leges: vt in docre. fundi eſſe vi-
ſſclege.vV dentur
x diſtc lege. dPares ciuiles
d 4 Coharentibus. ve¬ (qui & anul
luti in rebus immobili- reditus poſsit
bus: & quod ſequitur, dari in ſendi
aut ſolo coharentibusvvt donia u.
bin fructibus, qui bitortun neo;
puta P in fructibus, qui mobilia neque
pendent in fundo, qui imnobiliasiit-
(vrporé fundi pars) ipſi ſ’d tertia ſpe-
fundo cohœrere dicun-cies Bart. l ſi
tur, nam fructus e pen- cuuencrit
dentes, fundi pars eſſe
ctio ad
aeti ad :au
videntur: zt ffade rei vin. nobilem, mo-
l fructus. bilial immo
e Immobilia. vt ſunt bilem, ino-
panes ciuiles: vr C de &’in iuiena
iur. do.l. fina. S praterea. in nis neu
TC nibus pot
s Sed nunquide debi-ſeuduns con-
torû nomina inter im¬ ſtirui.
mobilia computantur? f Feudum Ca-
mer, aut ca-
uenx compu-
tatur in rebus
mohilibus, vel
etiam ſolo co-
harentibts
conput a
Ab & eaea
FEVDORV M
LIBER SECVNDVS.
e
DE FEVDI COGNITIONE a.
TITVLVS I.
OCET ius feudorum totum manare ex conſuetudine, atque ideo in feudorum cauſis plus vnlere conſuetudinem, quam
ius ciuile Populi Romani. Quinimo cum ita eſſet ſcriptum, l. 2. C. que ſit long. conſ. Conſuetudinis, vsuſque longa-
ui non vilis au atoritas eſt ſed mon vſque ade ſui valtura momemasauauarraonen vneut au legen eavrt.
hoc modo: Legum Romanarum non eſt vilis auctoritas: ſed non ade vim ſuam extendunt, vt vſum vincant, aut mores. Et
vtraque tamen ſententia eſt vera. Illa intelligitur de conſuetudine, qua nondum in iudiciis conualuit. Hac de conſuetudi-
ne, qua contradictorio iudicio confirmata eſt. l. cum de conſuetudine, ff de legibus. Hac pro lege habetur, eique etſi non
a inuertit
accedat indulget tamen ratio. Ad hoc ſententia l.z-intelligitur de is, qua lege definita ſunt in quibtu ſane pluus valet lex, quam conſuetudo.
Hac de ii, qua lege definita non ſunt. Tertullianus de Cor mil. Conſuetudo in ciutlibus rebus pro lege ſuſcipitur, cum deficit lex. Recte,
cum deficit lexvt de legibus in ii, qua non ex ſeripto deſcendunt. Et eodem modo cum de iure, & aquitate quaritur, & vna lex
iudicem ait aquitatis poiius, quam iuris ſtricti, oiuſdémque ſcripti rationem habere, l.. C.de iud. altera inter ius ſcriptum, & aquitatem
ſolum principem interpontre interpretationeml.. C de legibus, remita diſtinguimuu vi in his qua ſeripto palam comprehenſa ſunt, etiam
ſi pradura videantur, iudez à ſeripto recedere non poſſit, vt ſolus princeps eam duritien mendare poſſit, ſieut duritie legis Iulie de qua
lproſpexit ff. qui, & à quib man moderaus eſt, l in adulterij C. ad leg lul de adult in his autem, qua palam ſeripto comprehenſa non
ſunt, iudex ſpectare debeat aquitatenpotus, quan uis ſeriptum, vr ſi pœna ſit in eum, qui ferro pereuſſerit lege comprehenſa, non vii-
que tam irrogabit ei qui clauicula hominempertuſſerit ſpectabit enint mentem, non verba legis legis conditorem, non legem, & omnino ibi
tum maxime aquitas dominatur, & praponenda eſt rigori, cum lex ſeripta defcit, quinimô, vt Ariſtoteles definit, aquitas nihil aliud eſt,
jum ius, quod lex ſeripta pratermiſit, yeuuuéa éu s i a, auror rueo xuor: ſicut conſuetudo proprie ni-
hil aliud eſt quam ius, quod lex ſeripta pratermiſir ſed aquitas iuu natum,& naturale:conſuetudo, ius constitutum, y receptum Nihil por-
ro legibus Romanorum cautum eſt de feudis. Iitur valere in feudu potius debet conſuetudo, quam quod legibus generaliter cautum eſt,
uédve diputando, & argumentando ex tis deduci poreſt, vt in feudis non ſuccedunt parentes ex conſuetudine, licet in alis rebus iure
fpio ſrcedaan non ſutcedunt filis licdet iureſeripto ſucedant in aliu bonis. Plu poteſt conſuetudo, quammlex in his que lege nominatinm
comprehenſa non ſunt.
At ſi qua in re in feudorum cauſis mores defecerint, tum decurritur ad ius commune Ciuium Romanorum, id eſt,
uod eo iure in alis rebus cautum eſt uum nondun feuda in vſum veniſſent producitur etiam ad feudatvt ſi quaratur, cum vaſallus feu-
di partem pignori obligauit, & deinde fes dum domino commititur euius cauſa ſit potior domini an creditori pigneratitij, quod mores non-
dum definierunt, dicam commiſſo feudo pignus extingui: argu. l lex vectigali ff de pigno qua idem in emphyteuſi definit. Rurſis ſi qua-
ratur agro feudal iure belli capto, & adſignatp militibus modiea portione poſſeſſori relita an eã portionem iure feudi à priſtino domino re-
cogneſcere non debeat, quaſi nouo iure eam habere coperit vitorum benefcio, conceſſionéque, quod mores non defnierunt: dicam abeodem
domino, eam portionem iure feudirecogniturum, quaſi minime mutata poſſeſſionis cauſa:arg. l.item ſi verberatum.S. ffffde rei vind. Hy-
genus de limit. Conſt Quos dominus in poſſeſſionibus ſuis remanere paſſut oſt ori conditionem mutaſſe non videtur. Item ſi quaratur an
feudo vendito lege commiſſoria, quious loci feudi venditio non prohibetur, & ſolutis domino iioxſtxois, poſt reſoluta venditione, ad diem
pretio venditori non ſoluto edixlxay repetitio competat qua res moribus definita non eſt:dicam competere, cum & fructuum omnium re-
puio competat aduersus emptoremla & sffde leg commiſ. & omnia in pristinum ſtatu reftituenda ſint perinde atque ſi neque em a In ſeudis pr
pi neque vendio intrreeſem la & j frde ieg, conmm é om om in prpriimm atn reſeiieenda ſins perinde at que ſiaeque empris, mo coſideſi.
neque venditio inierceſſiſſet, lafacta. ffde dil edict Conſuetudinem dixi pro moribus inueteratis (nam & hoc exigitur, vt cõſuetudo vim da eſt conſue-
teratus conſuetudinem faciat. CVIACIVS.
a DE FEVDI
cognitione.
Quidam non habent,
de fendi cognitione.
b Bertus de Orto.
Vim ſuam exten.
dunt. ac ſi aperté dicat:
conſuetudo* in feudis
vincit leges: licèt con-
trà dicatur, Cod. qua ſit
lon. con. l. conſuetudinis.
Sed hoc intelligo de œ¬
qua, non de iniqua
conſuetudine: ibi, ni-
mirum malè inuẽta. &
male cõſuetudines non
confirmantur etià lon-
gu tempore: vt in Au-
then vt null iuli S. nulli
vero. collat.ix. & in de-
cret. diſt. viij. cap mala
conſuetudo. & cap. con-
ſuetudo.
c Coprehenſus ac ſi
aperté dicat aigumen-
tis b non eſt creden-
...¬1.:
dum, niſi in conſuetu-
dinibus feudi, licet in
legibus reperiatur con-
trà: ff. de re mili. l. non
Cauſa generaliter. aut decidun-
tur iure Romano, aut legibus Lon-
gobardorum, aut conſuetudine: ſed
cauſæ feudales deciduntur conſue-
tudine, quæ vineit legem in hac
parte:licet contrarium dici ſoleat.
conſuetudine autem deficiente, de-
cidi poſſunt etiam lege ſeripta.
BALDVS.
Bertus de Orto, An-
ſelmo filio ſun dilecto
d ſalutem. Cauſarum,
quarum cognitio frequenter
nobis committitur, aliæ diri-
muntur iure Romano:aliz verd
legibus Longobardorum: aliæ
autem ſecnndûm regni conſue-
tudinem: que quamquam ſint
varie, & quamquan ſecundûim
diuerſorum locorum, aut cu-
riarum mores ſint diuerſæ, nec
breuiter poſſint dici, nec hoc
libello facile cõprehendi: vſum
somnes. S.à barbaris. J Sed nunquid de ſimilibus ad ſimilia eſt
procedendum? & vtique, vt opinor, vt in legibus:ffide leg & con
ſtitu l non poſſunt. 5 Quid eſt ergo quod dictum eſt in feudo,
quod argumentis non eſt credendum? R eſpon intelligat quan
do ſimile non apparet, & lex quid fieri debeat indicat:nam tunc
legu obtineat) cum ſcilicet ex frequenti conſuetione quaſi tales, aut tales mores populus induit. Proprie ex conſuetudine mos fit. Ariſtoreles.
tamen feudi, qui in noſtris par-
tibus obtinet, prout poſſibile
eſt, exponere tibi neceſſarium
duxi. In iudicio etenim, quod
de feudis agitur, illud legi-
bus noſtris contrarium dici
ſoler. Legum autem Roma-
narum non eſt vilis autoritas:
ſed non adeô vim ſuam exten-
dunt b, vt vſum vincant, aut
mores. Strenuus autem legiſpe-
ritus, ſicubi caſus emerſerit, qui
cõſuetudine feudi non ſit com-
prehenſus, abſque calumnia
vti porerit lege ſcripta.
1. JSciendum eſt autem feu-
dum, ſiue beneficiú non niſi in
rebus ſoli, aut ſolo cohœrenti-
bus, aut in iis, quæ inter immo-
bilia t connumerantur (veluti
cum de camera, aut de cauena!
feudum datur jpoſſe conſiſtere:
ac feudum neminem poſſe ac-
Reſp-hoc ab antiquo queſitum eſt, & alibi ſatis diſputatum, &
iden omittimus.
fy De cauena melius dixiſſet iudicio meo veluti ſe, &c.vt ſic in-
telligatur quod non ſit expoſiriuum illius verbi aut in his, quas
inter immobilia cõputantur: & ſic feudumtcameræ, aut cauen
tudo: ſecundi
ſimile conſue-
S& té iSss b). Lacta itius v Paulatim male viuendi conſuetudo, mos factas eſt Publicus Syrus: Vitium prius fuit obſeruatio, tudinis, dein-
nune mos eſt. Ouid. 2. Met. Morem fecerat vſus. Varro autem vult morem communem conſen ſum omnium ſimul habitantium, qui inue-
de ad legem
ſcriptam Ro-
manam veniẽ-
dum: poſtre-
ſequenda eſt l. & argu. me at dgt
cedun- mẽtum legis,
ſuperflua non õcedun- iu, conſuetu-
tur. Ergo hic a primô dinis.
conſideratur conſuetu- b Feudum po-
do: ſecundô ſimilia, vel teſt cõſlitui in
lex. nam lex conſueru frutius Pu;
dini non poreſt obuia. dentibus, qu’
. naſcentur ex
re. quod eſt intelligeu¬hoe, vel il
dum:vt ſupra ſimile le fundo.
gitur in decretis. Nam e Fructus pen-
nec decretis poſſunt ob- dentes pais
uiare leges: vt in docre. fundi eſſe vi-
ſſclege.vV dentur
x diſtc lege. dPares ciuiles
d 4 Coharentibus. ve¬ (qui & anul
luti in rebus immobili- reditus poſsit
bus: & quod ſequitur, dari in ſendi
aut ſolo coharentibusvvt donia u.
bin fructibus, qui bitortun neo;
puta P in fructibus, qui mobilia neque
pendent in fundo, qui imnobiliasiit-
(vrporé fundi pars) ipſi ſ’d tertia ſpe-
fundo cohœrere dicun-cies Bart. l ſi
tur, nam fructus e pen- cuuencrit
dentes, fundi pars eſſe
ctio ad
aeti ad :au
videntur: zt ffade rei vin. nobilem, mo-
l fructus. bilial immo
e Immobilia. vt ſunt bilem, ino-
panes ciuiles: vr C de &’in iuiena
iur. do.l. fina. S praterea. in nis neu
TC nibus pot
s Sed nunquide debi-ſeuduns con-
torû nomina inter im¬ ſtirui.
mobilia computantur? f Feudum Ca-
mer, aut ca-
uenx compu-
tatur in rebus
mohilibus, vel
etiam ſolo co-
harentibts
conput a