DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.69873#0609
Virga yersatur.
Uwagi na temat ikonografii
witraży romańskich z Arnstein
nad rzeką Lahn
Pamięci Groda
Wśród dzieł sztuki przechowywanych w Westfalisches Landesmuseum
fur Kunst und Kulturgeschichte w Munster znajduje się, w ramach depo-
zytu hrabiego C. von Kanitz de Cappenberg, pięć kwater witraży romań-
skich pochodzących z kościoła premonstratensów w Arnstein nad rzeką
Lahn w Hesji, w tym trzy czworoboczne, w kształcie stojących prostoką-
tów, oraz dwie zakończone półkoliście. Odkryte w końcu wieku XIX
w dawnej kolekcji barona Rzeszy Heinricha Friedricha Karla vom und zum
Stein w Nassau przez Henryka Oidtmanna, odnowione zostały w latach
1895— 1897 w jego pracowni w Linnich1. Od początku zakładano, że pięć
zachowanych kwater odpowiada dwom grupom ikonograficznym, które
wypełniać miały pierwotnie dwa okna, po trzy kwatery w każdym. Gru-
pa pierwsza, odnosząca się do życia Mojżesza, miała zawierać: Powoła-
nie Mojżesza przy krzewie gorejącym (Ex. 4, 1—4; ił. 1), Mojżesza
i Aarona przed kwitnącą różdżką (Num. 17, 1 — 8; il. 2) i Mojżesza otrzy-
mującego tablice Prawa (Ex. 20, 1 — 17; Deut. 4,4 : 13; il. 3), druga przed-
stawiać miała Drzewo Jessego (Is. 11, 1), z którego przetrwały tylko
dwie kwatery: dolna z leżącym Jessem i królem Dawidem zasiadającym
w pierwszym rozgałęzieniu Drzewa (il. 4) oraz górna z Chrystusem mło-
dzieńcem okolonym przez Siedem Darów Ducha Świętego (il. 5). Bez wąt-
pienia witraże zostały wykonane przez mistrza Gerlachusa; jego por-
tret umieszczono w dolnej partii kwatery z Mojżeszem przed krzewem
gorejącym. Oidtmann, idąc za zdaniem Aleksandra Schnutgena, identyfi-
kował mistrza z malarzem kolońskim tego imienia, którego działalność
— w świetle źródeł pisanych — przypadała na 1 poł. XIII w.
Przeniesione z Nassau do zamku hrabiny Kielmannsegge-von den
Groeben, z biegiem lat witraże trzykrotnie prezentowane były na wysta-
wach oraz poddawane mniej lub bardziej pogłębionym badaniom i teore-
tycznym rekonstrukcjom. Po raz pierwszy pokazano je szerokiej publicz-
ności w 1902 r. z okazji ważnej Wystawy Sztuk Pięknych w Dusseldor-
fie2. Ćwierć wieku później, w 1928 r., eksponowane były po raz drugi,
w Stadelsches Kunstinstitut we Frankfurcie nad Menem, razem z innymi
witrażami średniowiecznymi pochodzącymi ze zbiorów barona vom Stein3. 603
Uwagi na temat ikonografii
witraży romańskich z Arnstein
nad rzeką Lahn
Pamięci Groda
Wśród dzieł sztuki przechowywanych w Westfalisches Landesmuseum
fur Kunst und Kulturgeschichte w Munster znajduje się, w ramach depo-
zytu hrabiego C. von Kanitz de Cappenberg, pięć kwater witraży romań-
skich pochodzących z kościoła premonstratensów w Arnstein nad rzeką
Lahn w Hesji, w tym trzy czworoboczne, w kształcie stojących prostoką-
tów, oraz dwie zakończone półkoliście. Odkryte w końcu wieku XIX
w dawnej kolekcji barona Rzeszy Heinricha Friedricha Karla vom und zum
Stein w Nassau przez Henryka Oidtmanna, odnowione zostały w latach
1895— 1897 w jego pracowni w Linnich1. Od początku zakładano, że pięć
zachowanych kwater odpowiada dwom grupom ikonograficznym, które
wypełniać miały pierwotnie dwa okna, po trzy kwatery w każdym. Gru-
pa pierwsza, odnosząca się do życia Mojżesza, miała zawierać: Powoła-
nie Mojżesza przy krzewie gorejącym (Ex. 4, 1—4; ił. 1), Mojżesza
i Aarona przed kwitnącą różdżką (Num. 17, 1 — 8; il. 2) i Mojżesza otrzy-
mującego tablice Prawa (Ex. 20, 1 — 17; Deut. 4,4 : 13; il. 3), druga przed-
stawiać miała Drzewo Jessego (Is. 11, 1), z którego przetrwały tylko
dwie kwatery: dolna z leżącym Jessem i królem Dawidem zasiadającym
w pierwszym rozgałęzieniu Drzewa (il. 4) oraz górna z Chrystusem mło-
dzieńcem okolonym przez Siedem Darów Ducha Świętego (il. 5). Bez wąt-
pienia witraże zostały wykonane przez mistrza Gerlachusa; jego por-
tret umieszczono w dolnej partii kwatery z Mojżeszem przed krzewem
gorejącym. Oidtmann, idąc za zdaniem Aleksandra Schnutgena, identyfi-
kował mistrza z malarzem kolońskim tego imienia, którego działalność
— w świetle źródeł pisanych — przypadała na 1 poł. XIII w.
Przeniesione z Nassau do zamku hrabiny Kielmannsegge-von den
Groeben, z biegiem lat witraże trzykrotnie prezentowane były na wysta-
wach oraz poddawane mniej lub bardziej pogłębionym badaniom i teore-
tycznym rekonstrukcjom. Po raz pierwszy pokazano je szerokiej publicz-
ności w 1902 r. z okazji ważnej Wystawy Sztuk Pięknych w Dusseldor-
fie2. Ćwierć wieku później, w 1928 r., eksponowane były po raz drugi,
w Stadelsches Kunstinstitut we Frankfurcie nad Menem, razem z innymi
witrażami średniowiecznymi pochodzącymi ze zbiorów barona vom Stein3. 603