DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.56850#0270
VETUS & NOVUM
perimento propositi dubii rationem
solvi. Quod itaque Aqua in superficie
Lacus frigidior sentiatur, id in omnibus
thermis coelo expositis contingit; ven-
tis enim & aere frigido ambiente con-
tinuo agitata, fervorem suum explicare
non potest: quod, uti dixi, &: in omni-
bus thermis coelo aperto expositis, ac-
cidere comperimus. Verum si paulo
profundius aquas, uti supradido urina-
tori contigit, tentaveris, tum enim ve-
LATIUM. 205
rb mox intolerabilem aquarum fervo-
rem,uti experimentum nos docuit, pri-
mum senties. Unde veteres (Romani
aquas minime ex superficie lacus in
tepidaria, sed per profundiores cana-
les , ubi arstus aquarum jam primum
sentiebatur , derivasse censendi sunt;
quod verum esse ex vestigiis in hunc
usque diem in profundioribus rude-
rum thermarum recessibus repertis do-
cemur.
CAPUT V,
T) e petrifico hujus Lacus Albunei fucco,quo totam illam
circumfitam terre [Irem planitiem infaxum convertit.
Vide sopc*
graphum
supra posi-
tam.
Xtra paludosam, qux lacum
I circundat, terram, ex Insulis
natantibus terra: firmi ad-
natam , tota planities saxo
quodam, quod Tyburtini vulgo Tefti-
no vocant, tegitur, & nihil aliud est,
quam saxea quxdam pellis , ex hujus
aquse sulphurex , terrestri juncta: sub-
stantia, in saxum indurata. Nam ante
tempora Hippolyti Cardinalis Ejlensis
tota haec saxea superficies magno agro-
rum, quod ex putrido stagnantis aqua:
squalore contraxerat, detrimento, ae-
risque vitio , quod ex stagnantium a-
quarumcopia contraxerat, inundaba-
tur , ne itaque fruduosa haec superficies
cum tempore tota sterilesceret, Cardi-
nalis commodorum Reipublicx sata-
gens, stagnantes Lacus aquas in rivum,
ingentibus sumptibus excavatum odo-
re sulphurco gravem ex ipso Lacu in
canalem Anienem derivavit; estque rivus ille sul-
«Lacu phureus, quem Roma Tybur , aut hinc
7^cnem Rpmam ultro citroque comeantes trans-
tur,cardi- eunt. Atque hoc publico beneficio
Territorium ab aquarum tyrannide li-
beravit; cujus aqua non exiguo homi-
nibus, scabie,impetigine & psora labo-
rantibus , similibusque infirmitatibus
molestatis, dum in ea mensibus aestivis
se lavant, adjumento est; (iquidem hu-
morum putridorum colluviem siccat,
sanguinismassam purgat, ita ut multi
ex Romanis pro similibus morbis eam
deportari curarint, etsi non cum eo eft
fedu, quem in ipsa fontis vena pra?stat.
Ad ripas hujus rivi , quem Albulam confetti
quondam vocavere Scriptores , quic- ^Tivoii
1 ’ 1 • n- v 1 funt grana
quid mtuen licet,ex stipuhs, herois,par- indar fac-
tim in saxum, partim sulphuris vi in-
crustatum spedatur; inveniuntur Sc hic dal“Pra*
quoque grana candida: Schujusmodi
grana scriniolis capsulisque inserta ut-
plurimum exteris vendi solent , tum
novitatis causa , tum ad illudendum
aliis, tum feminis potissimum saccari
appetentioribus ; qua: dum gustant,
tum enim vero calcem pro saccaro,
non sine adstantium risu se sumpsiste
sentiunt. Sed hisce jam expositis,modo
ad Lapidicinam Lacui proximam pro-
grediamur.
Dixi Laciis beneficio terrenam sub-
stantiam paulatim in saxum converti,
quod a TyburtinaPrbe, cui vicina est,
corrupta voce, TraVertino vocant. At-
que hsec est celeberrima illa saxifodina,
ex qua non Romam solummodb anti-
quam , sed Sc modernam extrudam
videmus; neque enim ^07^ ullum ex
veterum monumentis, ac fabricis, sive
Fana,Theatra, Templa, Amphitheatra,
Thermas, coeterasque vastas aedificio-
rum moles, sive hodie Ecclcsias, post
Santium Eetrum innumeras , Pontifi-
cum,cocterorumquc Principum palatia
C c 3 spedes,
perimento propositi dubii rationem
solvi. Quod itaque Aqua in superficie
Lacus frigidior sentiatur, id in omnibus
thermis coelo expositis contingit; ven-
tis enim & aere frigido ambiente con-
tinuo agitata, fervorem suum explicare
non potest: quod, uti dixi, &: in omni-
bus thermis coelo aperto expositis, ac-
cidere comperimus. Verum si paulo
profundius aquas, uti supradido urina-
tori contigit, tentaveris, tum enim ve-
LATIUM. 205
rb mox intolerabilem aquarum fervo-
rem,uti experimentum nos docuit, pri-
mum senties. Unde veteres (Romani
aquas minime ex superficie lacus in
tepidaria, sed per profundiores cana-
les , ubi arstus aquarum jam primum
sentiebatur , derivasse censendi sunt;
quod verum esse ex vestigiis in hunc
usque diem in profundioribus rude-
rum thermarum recessibus repertis do-
cemur.
CAPUT V,
T) e petrifico hujus Lacus Albunei fucco,quo totam illam
circumfitam terre [Irem planitiem infaxum convertit.
Vide sopc*
graphum
supra posi-
tam.
Xtra paludosam, qux lacum
I circundat, terram, ex Insulis
natantibus terra: firmi ad-
natam , tota planities saxo
quodam, quod Tyburtini vulgo Tefti-
no vocant, tegitur, & nihil aliud est,
quam saxea quxdam pellis , ex hujus
aquse sulphurex , terrestri juncta: sub-
stantia, in saxum indurata. Nam ante
tempora Hippolyti Cardinalis Ejlensis
tota haec saxea superficies magno agro-
rum, quod ex putrido stagnantis aqua:
squalore contraxerat, detrimento, ae-
risque vitio , quod ex stagnantium a-
quarumcopia contraxerat, inundaba-
tur , ne itaque fruduosa haec superficies
cum tempore tota sterilesceret, Cardi-
nalis commodorum Reipublicx sata-
gens, stagnantes Lacus aquas in rivum,
ingentibus sumptibus excavatum odo-
re sulphurco gravem ex ipso Lacu in
canalem Anienem derivavit; estque rivus ille sul-
«Lacu phureus, quem Roma Tybur , aut hinc
7^cnem Rpmam ultro citroque comeantes trans-
tur,cardi- eunt. Atque hoc publico beneficio
Territorium ab aquarum tyrannide li-
beravit; cujus aqua non exiguo homi-
nibus, scabie,impetigine & psora labo-
rantibus , similibusque infirmitatibus
molestatis, dum in ea mensibus aestivis
se lavant, adjumento est; (iquidem hu-
morum putridorum colluviem siccat,
sanguinismassam purgat, ita ut multi
ex Romanis pro similibus morbis eam
deportari curarint, etsi non cum eo eft
fedu, quem in ipsa fontis vena pra?stat.
Ad ripas hujus rivi , quem Albulam confetti
quondam vocavere Scriptores , quic- ^Tivoii
1 ’ 1 • n- v 1 funt grana
quid mtuen licet,ex stipuhs, herois,par- indar fac-
tim in saxum, partim sulphuris vi in-
crustatum spedatur; inveniuntur Sc hic dal“Pra*
quoque grana candida: Schujusmodi
grana scriniolis capsulisque inserta ut-
plurimum exteris vendi solent , tum
novitatis causa , tum ad illudendum
aliis, tum feminis potissimum saccari
appetentioribus ; qua: dum gustant,
tum enim vero calcem pro saccaro,
non sine adstantium risu se sumpsiste
sentiunt. Sed hisce jam expositis,modo
ad Lapidicinam Lacui proximam pro-
grediamur.
Dixi Laciis beneficio terrenam sub-
stantiam paulatim in saxum converti,
quod a TyburtinaPrbe, cui vicina est,
corrupta voce, TraVertino vocant. At-
que hsec est celeberrima illa saxifodina,
ex qua non Romam solummodb anti-
quam , sed Sc modernam extrudam
videmus; neque enim ^07^ ullum ex
veterum monumentis, ac fabricis, sive
Fana,Theatra, Templa, Amphitheatra,
Thermas, coeterasque vastas aedificio-
rum moles, sive hodie Ecclcsias, post
Santium Eetrum innumeras , Pontifi-
cum,cocterorumquc Principum palatia
C c 3 spedes,