DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.7652#0165
' l<4. MUNDI SUBTERRANEI
' so temperamento esje, operationes eorumfa-
Zmlm. cile monstrant; in quo tamen tempera-
mento vitaie fulphuris principium vaide tur-
get .quodrobore &fortitudinesua, dumin
mercurium suum, id est, humidum radicale
agit, id paulatim consumit 5 unde mors ori-
tur; ex copia verb caloris innati, & abun-
dantiasalisradicati rabie tentantur : cum
enim calor ille naturalisvehemens in cani
bus , plurimum humidi consumat , multa
quoque inde excrementa nascantur,quae uti
fuligines ingentes pariunt, ita poros quoque
obstruunt, porisque obstrustis, caioris venti-
lationem prohibent, qua prohibita. , dum ni-
hilominus calor sensim augetur, & valide
aduritur , adustum calidum ex gradu nativi
calorisin calorem prster naturam degene-
rare neceste est, unde eo omnia excremen-
ta retenta, & congesta, inssammata, & adu-
sta venenum illud, ex quo rabies caninaor-
tum suum deducit, generant, quam & o-
.mnibus animantibus , quas momorderint,
communicant.
causavme- Quaeritur secundo. Unde&quibusexcau-
tieanmi. J1S tantam canis intemperiem producat } Re-
spondeo, ex nutrimento rancido, & virosa pu
intentionem percipient,ita quoque exhy-
stericismulierummorbis, non ipsis mulie-
ribus tantum , sed & quaevel virosi sluoris
asflatu contaminata fuerint, exotica mor-
borum genera produci fatebuntur.
Quasritur tertio. Quomodo venenum hoc Caus*
principuliterphantassicam facultatem insesset?itrum^
Dico,venenumcaninum morsuin corpusin-**
troductum, eadem virtute pollere, qua in mors'/ee*<
iplo canele exerit, adeoque nihil ahudd*^Mw«r.
ci poste, quam virusinhominemtrunfplanta-
tum. HocpositoDico, in hoc venenosem-
per nonnihillatere canini, in hominis cor-
pusidealiquadam virtute transplantatum;
hincstatim intra corporishumanivasafer-
mentatum, ubi inaclum exierit, ingentes
ex humore sulphureo-salino adusto iuligi-
nesexotico vapore mistas in caput protru-
dit, ubi in vitream quandammateriamta-
men, & subtilem translucidamque resolvi-
tur, quae tanquam in speculo, ideam canisSeu.
analogam speciem, quam subtransfusove-
neno latere dicimus,phantafa seu imagina-
tioni objicit : non secus ac muiier gravida
pica , quam Graeci «iT^vocant, iaborani,
desiderionimio rei obtinendse dum se ali-
tredineimbuto. Quisnescit, quamputidas quo in locofricat, spiritibus imaginatrice
aquas bibant ? quam sordida, quam fceda, vicommotis, in fcetu analogofrictae partis
stimulante fame, canes devorent, quanta loco^reidesiderataeformam imprimit. Haud
aviditate cadaveribus dira etiam contagio- j secusrabiosus veluti in speculoquodamide-
ne infe&is inhient ? quae putredo virosa una ali canem contemplans, in canem setrans-
cum nutrimento intus sumtosummam in imutatumimaginatununde&quidquidsive
animali h<m&<rmSe\\ intemperiem producit. speculum, sive aquam viderit, semper erro-
Haecnamque fermentata, atque in mtimis re phantasiae, quae intus contuetur, extra
fibrarum recestibusdifFusa,ibidemvelutisub quoque talem se apparere sibi persuadet.
clandestinaquadam statione delitescit, do-1 Acceditad vehementiam imaginationis vkim^»
necaccedentibusaestiviscaloribus, sub Cani- memoria canis, a quo morsus fuerat; atque"
cuiaexortum excitata, in eam veneniquali- iadeoidemin eocontingit, quodinquibus-
tatem exaltetur, quam supra descripsimus.' dam hypochondriaco, seu melanchoiico hu-
Sulphureo-salinavis,quoanimal praedomi- more osfusis, qui idseesTe, quodnonsunt,
nanter constat , ejusdem atrae bili jun&a, utiReges,Monarchas,Philosophos,quidam
quamdiu externo calore non sollicitatur, sevitreos, nonnulli mortuosesTeimaginan-
nonnullas inatrabileob ejus tenacitatem tur;quiaspeciesrerum,quasintentamente,
diffkulterresolubili, inducias agit;atubi &continuatodesiderio ,animovolvunt,in
jamfermentatacanicularibus xstus stimu- humore, quocaput refertumest, velutire-
lisincitata fuerit, tum enimvero veluti la-;lucentescontemplati,veretalesseesse,qua-
xatisfraenis magna vaporum concomitante lessibi imaginantur, credunt. Quae quidem
turba,caputimpetit,ubisalinamsuamviru-humorum colluvies, si solidam consisten-
lentiam meningas lancinando, &in furias : tiam necdum acquisierint ,facile emendari
potest : ubi verb in vitream materiam coalue-
rit, tum prorsus (iulti siunt, stultique mo-
riuntur.
Est & hocadmirationedignum,«7«s^««-
quetandemvenenumsive animalium morsu,
. nattvn.
stimulando, maximeexerit. Quodvetohy
lemis etiam menfibus, quibus summum fri-
gus durat, rabie insejlentur, ratio est, quod ca-
lor externo frigore jam coaftus, concentra-
tusque, venenum in actum resolvat. Inter
czteras ver6virosaesubstanti?sescas,quibus !aut esu herbarum venenosarum introdu-
utuntur, nihil adeo ad canum rabiem gene- jftum, incerebrocausare quandam speciem rei,
randamconducit.quam si dataoccasioneex\in hujusmodi humore relucentis , quam se
menssruo mulierum fluore lamberint ; atque!e(Ieimaginantur:sicqui/£//J/»™^wprius
adeodicere ausim , caninae rabiei virosita
tem ab alio, quam ab hocnon provenire,
&cateliijceminarumhocmorbo utplurimum
infesti , satis indicant. Verum quomodo,
autquade causa,neaperiam religiosamo-
destia me cohibet. Medici uti facile meam
aftte cerebrum comedennt , feles sese esTe
imaginantur , unde voce , stridore, motu,
cattorum mores exprimunt ; quin recur-
vatis digitis, ceuunguibusadstantesimpe-
tunt. Hocpacto Andoyno teste, qui ab hse- Andoym»
morrhoo morsi fuerint, se serpentem in
sangui-
' so temperamento esje, operationes eorumfa-
Zmlm. cile monstrant; in quo tamen tempera-
mento vitaie fulphuris principium vaide tur-
get .quodrobore &fortitudinesua, dumin
mercurium suum, id est, humidum radicale
agit, id paulatim consumit 5 unde mors ori-
tur; ex copia verb caloris innati, & abun-
dantiasalisradicati rabie tentantur : cum
enim calor ille naturalisvehemens in cani
bus , plurimum humidi consumat , multa
quoque inde excrementa nascantur,quae uti
fuligines ingentes pariunt, ita poros quoque
obstruunt, porisque obstrustis, caioris venti-
lationem prohibent, qua prohibita. , dum ni-
hilominus calor sensim augetur, & valide
aduritur , adustum calidum ex gradu nativi
calorisin calorem prster naturam degene-
rare neceste est, unde eo omnia excremen-
ta retenta, & congesta, inssammata, & adu-
sta venenum illud, ex quo rabies caninaor-
tum suum deducit, generant, quam & o-
.mnibus animantibus , quas momorderint,
communicant.
causavme- Quaeritur secundo. Unde&quibusexcau-
tieanmi. J1S tantam canis intemperiem producat } Re-
spondeo, ex nutrimento rancido, & virosa pu
intentionem percipient,ita quoque exhy-
stericismulierummorbis, non ipsis mulie-
ribus tantum , sed & quaevel virosi sluoris
asflatu contaminata fuerint, exotica mor-
borum genera produci fatebuntur.
Quasritur tertio. Quomodo venenum hoc Caus*
principuliterphantassicam facultatem insesset?itrum^
Dico,venenumcaninum morsuin corpusin-**
troductum, eadem virtute pollere, qua in mors'/ee*<
iplo canele exerit, adeoque nihil ahudd*^Mw«r.
ci poste, quam virusinhominemtrunfplanta-
tum. HocpositoDico, in hoc venenosem-
per nonnihillatere canini, in hominis cor-
pusidealiquadam virtute transplantatum;
hincstatim intra corporishumanivasafer-
mentatum, ubi inaclum exierit, ingentes
ex humore sulphureo-salino adusto iuligi-
nesexotico vapore mistas in caput protru-
dit, ubi in vitream quandammateriamta-
men, & subtilem translucidamque resolvi-
tur, quae tanquam in speculo, ideam canisSeu.
analogam speciem, quam subtransfusove-
neno latere dicimus,phantafa seu imagina-
tioni objicit : non secus ac muiier gravida
pica , quam Graeci «iT^vocant, iaborani,
desiderionimio rei obtinendse dum se ali-
tredineimbuto. Quisnescit, quamputidas quo in locofricat, spiritibus imaginatrice
aquas bibant ? quam sordida, quam fceda, vicommotis, in fcetu analogofrictae partis
stimulante fame, canes devorent, quanta loco^reidesiderataeformam imprimit. Haud
aviditate cadaveribus dira etiam contagio- j secusrabiosus veluti in speculoquodamide-
ne infe&is inhient ? quae putredo virosa una ali canem contemplans, in canem setrans-
cum nutrimento intus sumtosummam in imutatumimaginatununde&quidquidsive
animali h<m&<rmSe\\ intemperiem producit. speculum, sive aquam viderit, semper erro-
Haecnamque fermentata, atque in mtimis re phantasiae, quae intus contuetur, extra
fibrarum recestibusdifFusa,ibidemvelutisub quoque talem se apparere sibi persuadet.
clandestinaquadam statione delitescit, do-1 Acceditad vehementiam imaginationis vkim^»
necaccedentibusaestiviscaloribus, sub Cani- memoria canis, a quo morsus fuerat; atque"
cuiaexortum excitata, in eam veneniquali- iadeoidemin eocontingit, quodinquibus-
tatem exaltetur, quam supra descripsimus.' dam hypochondriaco, seu melanchoiico hu-
Sulphureo-salinavis,quoanimal praedomi- more osfusis, qui idseesTe, quodnonsunt,
nanter constat , ejusdem atrae bili jun&a, utiReges,Monarchas,Philosophos,quidam
quamdiu externo calore non sollicitatur, sevitreos, nonnulli mortuosesTeimaginan-
nonnullas inatrabileob ejus tenacitatem tur;quiaspeciesrerum,quasintentamente,
diffkulterresolubili, inducias agit;atubi &continuatodesiderio ,animovolvunt,in
jamfermentatacanicularibus xstus stimu- humore, quocaput refertumest, velutire-
lisincitata fuerit, tum enimvero veluti la-;lucentescontemplati,veretalesseesse,qua-
xatisfraenis magna vaporum concomitante lessibi imaginantur, credunt. Quae quidem
turba,caputimpetit,ubisalinamsuamviru-humorum colluvies, si solidam consisten-
lentiam meningas lancinando, &in furias : tiam necdum acquisierint ,facile emendari
potest : ubi verb in vitream materiam coalue-
rit, tum prorsus (iulti siunt, stultique mo-
riuntur.
Est & hocadmirationedignum,«7«s^««-
quetandemvenenumsive animalium morsu,
. nattvn.
stimulando, maximeexerit. Quodvetohy
lemis etiam menfibus, quibus summum fri-
gus durat, rabie insejlentur, ratio est, quod ca-
lor externo frigore jam coaftus, concentra-
tusque, venenum in actum resolvat. Inter
czteras ver6virosaesubstanti?sescas,quibus !aut esu herbarum venenosarum introdu-
utuntur, nihil adeo ad canum rabiem gene- jftum, incerebrocausare quandam speciem rei,
randamconducit.quam si dataoccasioneex\in hujusmodi humore relucentis , quam se
menssruo mulierum fluore lamberint ; atque!e(Ieimaginantur:sicqui/£//J/»™^wprius
adeodicere ausim , caninae rabiei virosita
tem ab alio, quam ab hocnon provenire,
&cateliijceminarumhocmorbo utplurimum
infesti , satis indicant. Verum quomodo,
autquade causa,neaperiam religiosamo-
destia me cohibet. Medici uti facile meam
aftte cerebrum comedennt , feles sese esTe
imaginantur , unde voce , stridore, motu,
cattorum mores exprimunt ; quin recur-
vatis digitis, ceuunguibusadstantesimpe-
tunt. Hocpacto Andoyno teste, qui ab hse- Andoym»
morrhoo morsi fuerint, se serpentem in
sangui-