DOI Artikel:
Sudolski, Zbigniew: Józef Kremer w świetle pamiętników i korespondencji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23902#0070
56 Zbigniew Sudolski
Pierwszy z wymienionych, Henryk Struve, o przeszło trzydzieści lat
młodszy od Kremera, filozof, profesor Szkoły Głównej i Uniwersytetu War-
szawskiego, bliski w swych zainteresowaniach autorowi Listo w z Krakowa,
wydawca jego Dzieł (t. 1-12, Warszawa 1877-1879), jest autorem obszer-
nego Wstępu o życiu i pracach Józefa Kremera napisanego z pozycji ucznia
dysponującego wiedzą i materiałami przekazanymi mu przez rodzinę.
Drugi z wymienionych, Fryderyk Hechel, to filozof z wykształcenia
i lekarz, starszy od Kremera o ponad dziesięć lat, profesor medycyny Uni-
wersytetu Jagiellońskiego, życzliwie obserwujący swego młodszego kolegę
w jego staraniach o katedrę filozofii.
W dalszej kolejności należy przypomnieć wspomnienia poznanych
wprawdzie przelotnie, lecz zaprzyjaźnionych z Kremerem: Wincentego Pola,
słynnego swego czasu poety i ucznia filozofa, oraz reprezentantkę następne-
go pokolenia Marię Estreicherównę, córkę wielkiego bibliografa, nauczy-
cielkę szkół krakowskich, słuchaczkę wykładów Kremera i świadka jego
udziału w życiu towarzyskim Krakowa3.
O działalności wychowawczej filozofa świadczy Stanisław Mieroszew-
ski, uczeń, wychowanek i pensjonariusz Kremera4.
Krótkie, marginalne wspomnienia znajdujemy w pamiętnikach związa-
nych z Galicją lub Krakowem: u Kazimierza Chłędowskiego - jak zawsze
złośliwego, u Zygmunta Szczęsnego Felińskiego - rozczarowanego kontak-
tem z filozofem, wreszcie u znanej pamiętnikarki i właścicielki jednego
z warszawskich salonów - Pauliny Wilkońskiej5.
Znacznie bogatszy materiał do możliwie wszechstronnej charakterysty-
ki znajdujemy natomiast w zachowanej korespondencji Kremera, mimo na-
potykanych raz po raz śladów zaginięcia jej dużych części. Już doktor Rydel
informował w swych wspomnieniach rodzinnych z 1918 roku o istniejącym
jeszcze wówczas dużym zespole listów znakomitych ludzi piszących do
Kremera. Niewątpliwie odprysk tego właśnie zespołu zachował się do dziś
w zbiorach Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, reszta została
zniszczona przez wojska rosyjskie podczas I wojny światowej. Podobnie
3 W. Pol,Pamiętniki, oprać. K. Lewicki, Kraków 1959; M. Estreicherówna, Życie towa-
rzyskie i obyczajowe Krakowa w l. 1848-1863, Kraków 1968.
4 S. Mfieroszewski], Pensjonat wychowawczy dra J. Kremera w Krakowie ze wspomnień
lat ubiegłych, „Przegląd Literacki i Artystyczny" 1884, nr 2-3, s. 15, nr 4, s. 5-6; S. i S. Mie-
roszewscy, Wspomnienia lat ubiegłych, oprać. M. i H. Baryczowie, Kraków 1964, s. 97-101.
5 K. Chłędowski, Pamiętniki, oprać. A. Knot, t. 1-2, Kraków 1957; Z.Sz. Feliński. Pa-
miętniki, oprać. E. Kozłowski, Warszawa 1986; P. Wilkońska, Moje wspomnienia o życiu
towarzyskim w Warszawie, oprać. Z. Lewinówna, Warszawa 1959.
Pierwszy z wymienionych, Henryk Struve, o przeszło trzydzieści lat
młodszy od Kremera, filozof, profesor Szkoły Głównej i Uniwersytetu War-
szawskiego, bliski w swych zainteresowaniach autorowi Listo w z Krakowa,
wydawca jego Dzieł (t. 1-12, Warszawa 1877-1879), jest autorem obszer-
nego Wstępu o życiu i pracach Józefa Kremera napisanego z pozycji ucznia
dysponującego wiedzą i materiałami przekazanymi mu przez rodzinę.
Drugi z wymienionych, Fryderyk Hechel, to filozof z wykształcenia
i lekarz, starszy od Kremera o ponad dziesięć lat, profesor medycyny Uni-
wersytetu Jagiellońskiego, życzliwie obserwujący swego młodszego kolegę
w jego staraniach o katedrę filozofii.
W dalszej kolejności należy przypomnieć wspomnienia poznanych
wprawdzie przelotnie, lecz zaprzyjaźnionych z Kremerem: Wincentego Pola,
słynnego swego czasu poety i ucznia filozofa, oraz reprezentantkę następne-
go pokolenia Marię Estreicherównę, córkę wielkiego bibliografa, nauczy-
cielkę szkół krakowskich, słuchaczkę wykładów Kremera i świadka jego
udziału w życiu towarzyskim Krakowa3.
O działalności wychowawczej filozofa świadczy Stanisław Mieroszew-
ski, uczeń, wychowanek i pensjonariusz Kremera4.
Krótkie, marginalne wspomnienia znajdujemy w pamiętnikach związa-
nych z Galicją lub Krakowem: u Kazimierza Chłędowskiego - jak zawsze
złośliwego, u Zygmunta Szczęsnego Felińskiego - rozczarowanego kontak-
tem z filozofem, wreszcie u znanej pamiętnikarki i właścicielki jednego
z warszawskich salonów - Pauliny Wilkońskiej5.
Znacznie bogatszy materiał do możliwie wszechstronnej charakterysty-
ki znajdujemy natomiast w zachowanej korespondencji Kremera, mimo na-
potykanych raz po raz śladów zaginięcia jej dużych części. Już doktor Rydel
informował w swych wspomnieniach rodzinnych z 1918 roku o istniejącym
jeszcze wówczas dużym zespole listów znakomitych ludzi piszących do
Kremera. Niewątpliwie odprysk tego właśnie zespołu zachował się do dziś
w zbiorach Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, reszta została
zniszczona przez wojska rosyjskie podczas I wojny światowej. Podobnie
3 W. Pol,Pamiętniki, oprać. K. Lewicki, Kraków 1959; M. Estreicherówna, Życie towa-
rzyskie i obyczajowe Krakowa w l. 1848-1863, Kraków 1968.
4 S. Mfieroszewski], Pensjonat wychowawczy dra J. Kremera w Krakowie ze wspomnień
lat ubiegłych, „Przegląd Literacki i Artystyczny" 1884, nr 2-3, s. 15, nr 4, s. 5-6; S. i S. Mie-
roszewscy, Wspomnienia lat ubiegłych, oprać. M. i H. Baryczowie, Kraków 1964, s. 97-101.
5 K. Chłędowski, Pamiętniki, oprać. A. Knot, t. 1-2, Kraków 1957; Z.Sz. Feliński. Pa-
miętniki, oprać. E. Kozłowski, Warszawa 1986; P. Wilkońska, Moje wspomnienia o życiu
towarzyskim w Warszawie, oprać. Z. Lewinówna, Warszawa 1959.