DOI Artikel:
Saganiak, Magdalena: Elementy irracjonalizmu w estetyce Józefa Kremera
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.23902#0305
Magdalena Sag ani ak
Elementy irracjonalizmu
w estetyce Józefa Kremera
IRRACJONALIZM ROMANTYCZNY I PREROMANTYCZNY
W ujęciu Zygmunta Łempickiego irracjonalizm nie jest określonym kie-
runkiem filozofii, lecz „pewnąpostawą duchową"1, „poglądem skrajnie prze-
ciwnym intelektualizmowi, dla którego świat przedstawia się jako wielki,
wewnętrznie połączony związek, prawda zaś o nim daną nam jest w pewno-
ści własnej duszy, w pewności (Selbstgewissheit) doświadczenia wewnętrz-
nego"2. Z kolei według Nikolai Hartmanna irracjonalność to „wyrażenie
utworzone na określenie tego, co w ogóle istnieje, o ile nie mieści się
w granicach tego, co poznawalne. Jako taka nie jest bardziej metafizyczna
niż pierwiastek racjonalny, którego jest homogeniczną kontynuacją". Nie-
poznawalne jest „nieskończoną resztą", względem której to, co poznawal-
ne, jest tylko znikomą częścią. Niepoznawalne staje się „siłą napędową
postępu poznania, sferą przyciągania jego ruchu"3.
Z. Łempicki, Shaftesbury a irracjonalizm. Przyczynek do historii stylu nowszej filozo-
fii, tłum. O. Dobijanka, w: tenże, Wybór pism, t. ł: Renesans, oświecenie, romantyzm i inne
studia z historii kultury, wstęp B. Suchodolski, Warszawa 1966, s. 241.
2 Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, w: tenże, Wybór pism. t. 2: Studia z teorii literatury,
wstęp Roman Ingarden, Warszawa 1966, s. 432.
3 Cytat za: Z. Łempicki (przyp. 1), s. 243.
Elementy irracjonalizmu
w estetyce Józefa Kremera
IRRACJONALIZM ROMANTYCZNY I PREROMANTYCZNY
W ujęciu Zygmunta Łempickiego irracjonalizm nie jest określonym kie-
runkiem filozofii, lecz „pewnąpostawą duchową"1, „poglądem skrajnie prze-
ciwnym intelektualizmowi, dla którego świat przedstawia się jako wielki,
wewnętrznie połączony związek, prawda zaś o nim daną nam jest w pewno-
ści własnej duszy, w pewności (Selbstgewissheit) doświadczenia wewnętrz-
nego"2. Z kolei według Nikolai Hartmanna irracjonalność to „wyrażenie
utworzone na określenie tego, co w ogóle istnieje, o ile nie mieści się
w granicach tego, co poznawalne. Jako taka nie jest bardziej metafizyczna
niż pierwiastek racjonalny, którego jest homogeniczną kontynuacją". Nie-
poznawalne jest „nieskończoną resztą", względem której to, co poznawal-
ne, jest tylko znikomą częścią. Niepoznawalne staje się „siłą napędową
postępu poznania, sferą przyciągania jego ruchu"3.
Z. Łempicki, Shaftesbury a irracjonalizm. Przyczynek do historii stylu nowszej filozo-
fii, tłum. O. Dobijanka, w: tenże, Wybór pism, t. ł: Renesans, oświecenie, romantyzm i inne
studia z historii kultury, wstęp B. Suchodolski, Warszawa 1966, s. 241.
2 Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, w: tenże, Wybór pism. t. 2: Studia z teorii literatury,
wstęp Roman Ingarden, Warszawa 1966, s. 432.
3 Cytat za: Z. Łempicki (przyp. 1), s. 243.